Luận án Nghiên cứu hiệu quả của tiêm hoặc kẹp cầm máu qua nội soi phối hợp với thuốc ức chế bơm proton liều cao tĩnh mạch ở bệnh nhân xuất huyết tiêu hóa do loét dạ dày tá tràng

Nội dung tài liệu: Luận án Nghiên cứu hiệu quả của tiêm hoặc kẹp cầm máu qua nội soi phối hợp với thuốc ức chế bơm proton liều cao tĩnh mạch ở bệnh nhân xuất huyết tiêu hóa do loét dạ dày tá tràng

1. ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y DƯỢC HUỲNH HIẾU TÂM NGHIÊN CỨU HIỆU QUẢ CỦA TIÊM HOẶC KẸP CẦM MÁU QUA NỘI SOI PHỐI HỢP VỚI THUỐC ỨC CHẾ BƠM PROTON LIỀU CAO TĨNH MẠCH Ở BỆNH NHÂN XUẤT HUYẾT TIÊU HÓA DO LOÉT DẠ DÀY TÁ TRÀNG LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC HUẾ - 2019
2. ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y DƯỢC HUỲNH HIẾU TÂM NGHIÊN CỨU HIỆU QUẢ CỦA TIÊM HOẶC KẸP CẦM MÁU QUA NỘI SOI PHỐI HỢP VỚI THUỐC ỨC CHẾ BƠM PROTON LIỀU CAO TĨNH MẠCH Ở BỆNH NHÂN XUẤT HUYẾT TIÊU HÓA DO LOÉT DẠ DÀY TÁ TRÀNG Chuyên ngành : NỘI TIÊU HÓA Mã số : 62 72 01 43 LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC Người hướng dẫn khoa học: 1. GS.TS. HOÀNG TRỌNG THẢNG 2. TS. HỒ ĐĂNG QUÝ DŨNG HUẾ - 2019
3. Tôi xin chân thành bày tỏ lòng biết ơn đến: - Ban giám hiệu trường Đại học Y Dược Huế. - Ban giám đốc bệnh viện Đa Khoa Trung Ương Cần Thơ. - Phòng đào tạo sau đại học trường Đại học Y Dược Huế. - Bộ môn Nội trường Đại học Y Dược Huế. - Ban chủ nhiệm, các bác sĩ và diều dưỡng khoa Nội Tiêu Hóa và khoa Nội Soi bệnh viện Đa khoa Trung Ương Cần Thơ. Đã giúp đỡ và tạo điều kiện cho tôi trong quá trình học tập nghiên cứu sinh và thực hiện đề tài này. Đặc biệt, tôi xin cảm ơn: Cố Giáo sư- Tiến sĩ Hoàng Trọng Thảng, người Thầy luôn động viên, quan tâm, giúp đỡ, hướng dẫn khoa học cho tôi trong quá trình học tập và thực hiện luận án nghiên cứu sinh. Tiến sĩ Hồ Đăng Quý Dũng, người anh đã nhiệt tình giúp đỡ, hướng dẫn tôi hoàn thành luận án. Phó giáo sư- Tiến sĩ Trần Văn Huy, người Thầy cũng là người anh luôn nhắc nhỡ, quan tâm và nhiệt tình giúp đỡ tôi trong quá trình học tập tại trường đại học Y Dược Huế. Quí Thầy, Cô bộ môn Nội trường Đại học Y Dược Huế đã qóp ý sửa chữa tận tình giúp tôi hoàn thành luận án. Xin chân thành cám ơn quí bệnh nhân, các thành viên thân yêu trong gia đình, đồng nghiệp và bạn bè đã động viên và ủng hộ tôi suốt quá trình học tập. Huế, tháng 01 năm 2019 Thạc sĩ - Bác sĩ Huỳnh Hiếu Tâm
4. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu nghiên cứu trong luận án là trung thực, chính xác và chưa từng được ai công bố trong bất cứ công trình nào khác. Tác giả luận án Huỳnh Hiếu Tâm
5. BẢNG VIẾT TẮT Tiếng Việt BN : Bệnh nhân CS : Cộng sự DD-TT : Dạ dày-tá tràng HA : Huyết áp XH : Xuất huyết XHTH : Xuất huyết tiêu hóa Tiếng Anh FIA : Phân loại Forrest IA FIB : Phân loại Forrest IB FIIA : Phân loại Forrest IIA FIIB : Phân loại Forrest IIB FIIC : Phân loại Forrest IIC FIII : Phân loại Forrest III Hb : Hemoglobin (Huyết sắc tố) Hct : Hematocrit (Dung tích hồng cầu) H. pylori : Helicobacter pylori (Vi khuẩn Helicobacter pylori) HSE : Hypertonic Saline Epinephrin (Dung dịch nước muối ưu trương và epinephrin) NSAIDs : Non Steroid Anti Inflammation Drugs (Thuốc kháng viêm không steroid) NSE : Normal Saline Epinephrin (Dung dịch nước muối đẳng trương và epinephrin) PPI : Proton Pump Inhibitor (Thuốc ức chế bơm proton)
6. MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa Lời cảm ơn Lời cam đoan Bảng viết tắt Mục lục Danh mục các bảng Danh mục các biểu đồ Danh mục các hình Danh mục sơ đồ ĐẶT VẤN ĐỀ .................................................................................................. 1 Chương 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ............................................................ 4 1.1. Tần suất bệnh xuất huyết tiêu hóa do loét dạ dày tá tràng ...................... 4 1.2. Nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh của xuất huyết tiêu hóa do loét dạ dày tá tràng .............................................................................................. 4 1.3. Chẩn đoán xuất huyết tiêu hóa do loét dạ dày tá tràng .................... 6 1.4. Điều trị xuất huyết tiêu hóa do loét dạ dày tá tràng .................................. 14 1.5. Các nghiên cứu về tiêm cầm máu và kẹp cầm máu .............................. 32 Chương 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............. 41 2.1. Đối tượng nghiên cứu ........................................................................... 41 2.2. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................... 42 2.3. Đạo đức trong nghiên cứu khoa học ..................................................... 54 Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ........................................................ 56 3.1. Đặc điểm chung của mẫu nghiên cứu ................................................... 56 3.2. Hiệu quả cầm máu của hai phương pháp điều trị ................................. 64 3.3. Một số yếu tố ảnh hưởng đến kết quả điều trị thành công của hai phương pháp cầm máu .......................................................................... 76
7. Chương 4. BÀN LUẬN ................................................................................. 85 4.1. Đặc điểm chung của mẫu nghiên cứu ................................................... 85 4.2. Hiệu quả điều trị của hai phương pháp cầm máu ................................. 98 4.3. Một số yếu tố ảnh hưởng đến kết quả điều trị thành công của hai phương pháp cầm máu và một số ưu nhược điểm .............................. 108 KẾT LUẬN .................................................................................................. 116 KIẾN NGHỊ ................................................................................................. 118 DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC LIÊN QUAN ĐÃ CÔNG BỐ .... 119 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 120 PHỤ LỤC
8. DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 1.1. Tần suất và nguy cơ xuất huyết theo phân loại Forrest................ 14 Bảng 1.2. Thang điểm T- Score đánh giá mức độ XHTH trên lâm sàng ..... 15 Bảng 1.3. Thang điểm Blatchford ................................................................. 17 Bảng 1.4. Thang điểm Rockall lâm sàng và Rockall toàn bộ ....................... 19 Bảng 1.5. Hiệu quả của kẹp cầm máu, tiêm HSE và phối hợp..................... 32 Bảng 2.1. Thang điểm Blatchford dự đoán nhu cầu can thiệp y khoa ......... 45 Bảng 3.1. Đặc điểm về tuổi, giới tính và tiền sử bệnh ................................. 56 Bảng 3.2. Đặc điểm các triệu chứng lâm sàng ............................................. 58 Bảng 3.3. Trung bình các chỉ số huyết học và sinh hóa ............................... 59 Bảng 3.4. Trung bình điểm Blatchford và vấn đề truyền máu ..................... 60 Bảng 3.5. Vị trí, kích thước loét dạ dày tá tràng của hai phương pháp cầm máu ........................................................................................ 61 Bảng 3.6. Thời gian nội soi và phân loại Forrest của hai phương pháp cầm máu ........................................................................................ 62 Bảng 3.7. Hiệu quả cầm máu ban đầu .......................................................... 64 Bảng 3.8. Xuất huyết tái phát của hai nhóm tiêm HSE và kẹp cầm máu ..... 65 Bảng 3.9. Xuất huyết tái phát ở nhóm đang chảy máu của hai phương pháp cầm máu ....................................................................................... 66 Bảng 3.10. Xuất huyết tái phát ở nhóm có mạch máu lộ của hai phương pháp cầm máu ....................................................................................... 67 Bảng 3.11. Xuất huyết tái phát theo phân loại Forrest của hai phương pháp cầm máu ....................................................................................... 68 Bảng 3.12. Xuất huyết tái phát ở nhóm bệnh nhân có sốc của hai phương pháp cầm máu ............................................................................... 69 Bảng 3.13. Thời gian xuất huyết tái phát của các phương pháp cầm máu ..... 71
9. Bảng 3.14. Tỷ lệ phẫu thuật ............................................................................ 73 Bảng 3.15. Tỷ lệ tử vong ................................................................................ 74 Bảng 3.16. Trung bình, trung vị số ngày nằm viện ........................................ 75 Bảng 3.17. Tuổi trung bình và kết quả điều trị ............................................... 76 Bảng 3.18. Bệnh phối hợp và kết quả điều trị ................................................ 77 Bảng 3.19. Tình trạng choáng và kết quả điều trị ........................................... 78 Bảng 3.20. Phân loại Forrest và kết quả điều trị ............................................. 79 Bảng 3.21. Truyền máu và kết quả điều trị..................................................... 80 Bảng 3.22. Trung bình số đơn vị máu truyền và kết quả điều trị ................... 81 Bảng 3.23. Thời gian nội soi và kết quả điều trị ............................................. 82 Bảng 3.24. Thời gian nội soi trước, sau 24 giờ và kết quả điều trị ................ 83 Bảng 3.25. Kích thước ổ loét và kết quả điều trị ............................................ 84
10. DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Trang Biểu đồ 3.1. Thời gian xuất huyết tái phát của nhóm nghiên cứu .................. 70 Biểu đồ 3.2. Đường cong ROC về điểm Blatchford và XH tái phát .............. 72