Luận án Nghiên cứu phát triển thị trường bảo hiểm phi nhân thọ tỉnh Vĩnh Phúc

Nội dung tài liệu: Luận án Nghiên cứu phát triển thị trường bảo hiểm phi nhân thọ tỉnh Vĩnh Phúc

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC MỎ - ĐỊA CHẤT NGUYỄN THỊ THU THUỶ NGHIÊN CỨU PHÁT TRIỂN THỊ TRƢỜNG BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ TỈNH VĨNH PHÚC NGÀNH: QUẢN MÃ SỐ : 62.34.04.10 TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ HÀ NỘI – 2017
2. Công trình đƣợc hoàn thành tại: Khoa Kinh tế và Quản trị kinh doanh Trƣờng Đại học Mỏ - Địa chất Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Đức Thành Phản biện 1: GS.TS Nguyễn Kế Tuấn Phản biện 2: TS Nguyễn Duy Lạc Phản biện 3: PGD.TS Hoàng Văn Hoan Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng đánh giá luận án cấp trường tại: Trường Đại học Mỏ - Địa chất, vào hồi giờ ngày tháng năm 2017. Có thể tìm hiểu luận án tại: - Thư viện Quốc gia Hà Nội - Thư viện Trường Đại học Mỏ - Địa chất
3. 1 MỞ ĐẦU 1. Sự cần thiết của đề tài nghiên cứu Thị trường bảo hiểm phi nhân thọ ngày càng đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển của một quốc gia nói chung, của từng địa phương tại mỗi quốc gia nói riêng. Vai trò này thể hiện thông qua việc ổn định kinh tế, giảm thiểu thiệt hại và phòng ngừa rủi ro cho các tổ chức, cá nhân tham gia bảo hiểm trong xã hội khi không may gặp rủi ro; Góp phần tạo công ăn việc làm và đảm bảo an sinh xã hội Tại Việt Nam, hiện tại đã có 30 doanh nghiệp trong và ngoài nước hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực bảo hiểm phi nhân thọ. Trong bối cảnh nền kinh tế đang khởi sắc trở lại, nhu cầu mua bảo hiểm cũng ngày càng gia tăng, thị trường BHPNT Việt Nam đã đạt được những thành tựu đáng ghi nhận trong việc góp phần ổn định xã hội, phát triển kinh tế đất nước. Tuy nhiên, thị trường BHPNT Việt Nam vẫn bị đánh giá là chưa phát triển tương xứng với tiềm năng, chưa khai thác được triệt để những tiềm năng mang tính vùng, miền, địa phương tại Việt Nam. Vĩnh Phúc là một tỉnh nhỏ nhưng với tốc độ tăng trưởng kinh tế cao, sự xuất hiện ngày càng nhiều các khu công nghiệp đã và đang tạo ra nhiều tiềm năng cho các DNBH trong và ngoài tỉnh tham gia. Bên cạnh đó là các chính sách đẩy mạnh, hỗ trợ, phát triển du lịch, nông nghiệp, nông thôn và xây dựng của tỉnh đang tạo ra nhiều cơ hội trong lĩnh vực bảo hiểm phi nhân thọ trong tương lai. Theo đó là tốc độ tăng trưởng doanh thu trên thị trường giai đoạn 2011 – 2015 trung bình khoảng 20%/năm, rất cao so với mặt bằng chung của cả nước. Tỷ lệ bồi thường trên doanh thu phí bảo hiểm khoảng 29%, được đánh giá là tỷ lệ tương đối an toàn. Vì vậy, thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Vĩnh Phúc được đánh giá là thị trường tiềm năng lớn và hấp dẫn. Song mặt trái của bức tranh này là tiềm năng thị trường khai thác ở mức thấp, tỷ lệ đóng góp của doanh thu phí vào GRDP so với mặt bằng chung của cả nước chưa cao, tình trạng cạnh trạnh diễn ra phức tạp trong nhiều năm qua, hiệu quả kinh doanh trên thị trường ngày càng có xu hướng giảm, trình độ hiểu biết của đại bộ phận người dân về bảo hiểm còn nhiều hạn chế, hiệu quả quản lý và giám sát thị trường BHPNT của các cơ quan chức năng chưa đồng bộ và hiệu quả Với mong muốn tìm ra các biện pháp kịp thời nhằm khắc phục những tình trạng bất ổn, khai thác tốt tiềm năng của thị trường và tận dụng những lợi thế về tự nhiên, kinh tế, xã hội của tỉnh nhằm phát triển thị trường bảo hiểm phi nhân thọ tỉnh Vĩnh Phúc, góp phần vào việc hoàn thành các mục tiêu phát triển nhanh và bền vững kinh tế, xã hội tỉnh Vĩnh Phúc trong tương lai, tác giả đã lựa chọn đề tài “Nghiên cứu phát triển thị trường bảo hiểm phi nhân thọ tỉnh Vĩnh Phúc” làm đề tài luận án tiến sĩ kinh tế. 2. Mục đích nghiên cứu của đề tài Tìm ra những giải pháp khả thi nhằm phát triển thị trường BHPNT tỉnh Vĩnh Phúc, phù hợp với điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội của tỉnh, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế nhanh và bền vững của tỉnh Vĩnh Phúc trong những năm tới. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của đề tài 3.1. Đối tƣợng nghiên cứu - Lý luận và thực tiễn về phát triển thị trường BHPNT địa phương, nghiên cứu ở cấp tỉnh. - Thực trạng và giải pháp phát triển thị trường BHPNT tỉnh Vĩnh Phúc. 3.2. Phạm vi nghiên cứu. - Phạm vi về không gian: Thị trường BHPNT tỉnh Vĩnh Phúc. - Phạm vi thời gian nghiên cứu: + Số liệu thứ cấp sử dụng trong luận án được thu thập trong giai đoạn 2011 - 2015. + Số liệu điều tra sơ cấp được thu thập trong năm 2015. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu
4. 2 - Nghiên cứu tổng quan những công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài nhằm tìm ra khoảng trống nghiên cứu về lý luận và thực tiễn. - Hệ thống hoá những vấn đề lý luận và thực tiễn về thị trường BHPNT, thị trường BHPNT địa phương. - Nghiên cứu thực trạng phát triển thị trường BHPNT tỉnh Vĩnh Phúc, trong đó tập trung nghiên cứu: + Đặc trưng của thị trường bảo hiểm phi nhân thọ tỉnh Vĩnh Phúc. + Đánh giá thực trạng phát triển thị trường BHPNT tỉnh Vĩnh Phúc thông qua phân tích một số tiêu chí đánh giá sự phát triển thị trường BHPNT địa phương. + Phân tích và lượng hoá mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố đến sự phát triển của thị trường BHPNT tỉnh Vĩnh Phúc. - Đề xuất giải pháp nhằm phát triển thị trường BHPNT tỉnh Vĩnh Phúc. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu Trên cơ sở quán triệt phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, luận án sử dụng các phương pháp cụ thể sau: - Sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính: Tổng quan tài liệu liên quan đến thị trường BHPNT, nhằm hệ thống hoá những vấn đề lý luận về TTBHPNT và phát triển TTBHPNT, làm cơ sở phương pháp luận cho việc đánh giá thực trạng TTBHPNT tỉnh Vĩnh Phúc. Thực hiện thảo luận với một số chuyên gia tại một số DNBH uy tín trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc để xây dựng hệ thống chỉ tiêu đánh giá sự phát triển thị trường BHPNT địa phương theo hướng phát triển bền vững. - Sử dụng phương pháp nghiên cứu định lượng, nhằm lượng hoá mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến sự phát triển thị trường BHPNT tỉnh Vĩnh Phúc: + Tác giả thu thập số liệu thứ cấp về thống kê một số chỉ tiêu kinh tế, xã hội của Vĩnh Phúc, số liệu có liên quan đến thị trường BHPNT Việt Nam và Vĩnh Phúc. + Tác giả thu thập số liệu sơ cấp bằng phương pháp thảo luận nhóm với chuyên gia, tại các DNBH uy tín trên thị trường BHPNT tỉnh Vĩnh Phúc. 6. Những đóng góp về khoa học của luận án - Về mặt lý luận: + Góp phần bổ sung, phát triển lý luận về khoa học kinh tế bảo hiểm nói chung và thị trường BHPNT nói riêng. + Hệ thống hóa và làm rõ thêm những vần đề lý luận về phát triển thị trường BHPNT theo hướng phát triển bền vững. - Về mặt thực tiễn: + Phân tích và lượng hoá được mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển thị trường BHPNT tỉnh Vĩnh Phúc. + Phân tích và đánh giá thực trạng, tiềm năng, cơ hội, thách thức đối với sự phát triển thị trường BHPNT tỉnh Vĩnh Phúc theo hướng phát triển bền vững. +Đề xuất các nhóm giải pháp phát triển thị trường BHPNT tỉnh Vĩnh Phúc. 7. Điểm mới của luận án. - Quan điểm về phát triển thị trường BHPNT địa phương được đưa ra trên cơ sở kế thừa, phát triển lý luận về “Thị trường BHPNT” và lý luận về “Phát triển”, khác với các công trình nghiên cứu trước đó, chỉ nghiên cứu trên cơ sở lý luận về “Thị trường BHPNT”. - Quan điểm về phát triển thị trường BHPNT địa phương được xem xét toàn diện trên các góc độ: Nhà nước, DNBH và người tham gia bảo hiểm. - Xây dựng hệ thống tiêu chí đánh giá sự phát triển thị trường BHPNT trên cơ sở lý luận về “Thị trường BHPNT”, lý luận về “Phát triển” và lược khảo ý kiến chuyên gia.
5. 3 - Bằng phương pháp nghiên cứu định tính và định lượng, luận án đã lượng hoá được mức độ ảnh hưởng của các nhân tố, xác định được những nhân tố cốt lõi ảnh hưởng tích cực hay tiêu cực đến sự phát triển TTBHPNT tỉnh Vĩnh Phúc. 8. Kết cấu của luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận, các công trình nghiên cứu của nghiên cứu sinh, tài liệu tham khảo và 4 phụ lục, luận án có kết cấu 4 chương. Chương 1: Tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan đền đề tài luận án và định hướng nghiên cứu. Chương 2: Cơ sở lý luận về phát triển thị trường BHPNT địa phương. Chương 3: Thực trạng phát triển thị trường BHPNT tỉnh Vĩnh Phúc giai đoạn 2011 - 2015. Chương 4: Định hướng và giải pháp phát triển thị trường BHPNT tỉnh Vĩnh phúc. CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN VÀ ĐỊNH HƢỚNG NGHIÊN CỨU 1.1. Tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan đến quan niệm phát triển và thị trƣờng bảo hiểm phi nhân thọ 1.1.1. Các công trình nghiên cứu về quan niệm phát triển. Thuật ngữ “Phát triển” được dùng khá rộng rãi, nhưng chưa có quan điểm nào thống nhất, trên mỗi góc độ nghiên cứu khác nhau, có những quan điểm khác nhau: * Theo giáo trình Triết học Mác –Lênin: Phát triển theo quan điểm biện chứng duy vật là sự vận động theo hướng đi lên, từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp, từ chưa hoàn thiện đến hoàn thiện của sự vật. * Theo từ điển Oxford: Phát triển là sự gia tăng dần của sự vật để nó trở nên tiến bộ hơn, mạnh hơn”. * Theo giáo trình Kinh tế chính trị Mác - Lênin: Phát triển là sự mở mang từ nhỏ thành to, từ yếu thành mạnh. Các khái niệm trên của phát triển bao hàm cả sự gia tăng về mặt lượng và chất, là nền tảng để đưa ra khái niệm phát triển trên các lĩnh vực cụ thể. * Trong lĩnh vực xã hội: Phát triển xã hội là kết quả mà xã hội đạt được khi tạo dựng đầy đủ khả năng cần thiết trong tổ chức các nguồn lực, tài lực và vật lực để khắc phục các thách thức và tranh thủ các cơ hội mà cuộc sống đem lại trong suốt tiến trình lịch sử. * Trong lĩnh vực kinh tế: Phát triển kinh tế là quá trình lớn lên, tăng tiến mọi mặt của nền kinh tế. Nó gồm sự tăng trưởng kinh tế và đồng thời có sự hoàn chỉnh về mặt cơ cấu, thể chế kinh tế, chất lượng cuộc sống. Khái niệm phát triển trong lĩnh vực xã hội và kinh tế cho thấy: Sự biến đổi về lượng trên lĩnh vực kinh tế là tiền đề vật chất để giải quyết các vấn đề xã hội và sự biến đổi về chất trên lĩnh vực kinh tế thể hiện thông qua khả năng đảm bảo các mục tiêu an sinh xã hội và giải quyết hiệu quả các vấn đề xã hội khác. * Phát triển bền vững: Phát triển bền vững là sự phát triển nhằm thoả mãn những nhu cầu của thế hệ hiện tại mà không làm tổn hại đến khả năng thoả mãn nhu cầu của thế hệ mai sau. Quan niệm phát triển bền vững được nêu ra tại rất nhiều hội thảo, hội nghị của các tổ chức, tập đoàn kinh tế tại Việt Nam trong những năm qua. Và mặc dù có nhiều quan niệm về phát triển bền vững, song hầu hết các quan niệm đều đồng ý ba mục tiêu cơ bản của phát triển bền vững là (1) thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững, trong mối quan hệ với (2) đảm bảo tính bền vững môi trường sinh thái, và (3) đảm bảo công bằng xã hội. Lập luận về phát triển bền vững đến nay vẫn còn gây nhiều tranh cãi, nhưng lập luận về tính bền vững môi trường thì ngay lập tức đã có được sự nhất trí rộng rãi, quan niệm phát
6. 4 triển bền vững ngày nay đã trở thành tiêu chuẩn căn bản cho mọi hoạch định mục tiêu và chiến lược phát triển. 1.1.2. Các công trình nghiên cứu về hoạt động kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ 1.1.2.1. Trên thế giới Luận án tiến sỹ của Tanveer Ahmad Darzi (2012), khoa Nghiên cứu Kinh doanh và Tài chính, trường đại học Kaskmir, Ấn Độ nghiên cứu đề tài: "Hoạt động tài chính của ngành công nghiệp bảo hiểm trong thời kỳ hậu tự do hóa ở Ấn Độ". Nghiên cứu của Aranee Treerattanapun (2011), nghiên cứu thuộc dự án Wharton Research Scholars, trường đại học Pennsylvania, Hoa Kỳ về đề tài: "Tác động của văn hoá đến tiêu dùng bảo hiểm phi nhân thọ". Nghiên cứu của Georges Dionne, HEC Montreal, Cannada; Pierre-Carl Michaud, UQAM, Canada; Jean Pinquet, Universite’ Paris Ouest, France (2012) về đề tài: “Đánh giá những phân tích lý thuyết và thực nghiệm về thông tin bất đối xứng trong an toàn đường bộ và bảo hiểm ô tô”. 1.1.2.2. Tại Việt Nam Luận án tiến sĩ của tác giả Đoàn Minh Phụng (2009) - Học viện Tài chính về đề tài: “Giải pháp nâng cao hiệu quả kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ của doanh nghiệp bảo hiểm trong điều kiện hội nhập và mở cửa”. Luận án tiến sĩ của tác giả Hồ Công Trung (2015) - Đại học Kinh tế quốc dân về đề tài “Phát triển hoạt động bảo hiểm phi nhân thọ tại Việt Nam”. 1.1.3. Các công trình nghiên cứu về thị trường bảo hiểm phi nhân thọ 1.1.3.1. Trên thế giới Bài nghiên cứu của giáo sư Georges Dionne (2011) - trường đại học Montreal, Canada về đề tài: "Tổng quan những nghiên cứu gần đây về cung bảo hiểm phi nhân thọ". Bài nghiên cứu của tiến sĩ Mohan Kumar và tiến sĩ G.Brinda trên tạp chí các ấn phẩm nghiên cứu và khoa học quốc tế (2015) với đề tài: “Nghiên cứu về thái độ của người tiêu dùng và đại lý bảo hiểm về việc tăng vốn đầu trực tiếp nước ngoài (FDI) trong lĩnh vực bảo hiểm ở Ấn Độ”. Luận án tiến sĩ của Michael Zboron (2015), trường đại học Southampton với đề tài: “Bảo lãnh phát hành bảo hiểm và môi giới trên thị trường BH London: Vai trò của uy tín và niềm tin trong quá trình ra quyết định bảo hiểm”. 1.1.3.2. Tại Việt Nam Luận án tiến sĩ của tác giả Trịnh Thị Xuân Dung (2012) - Đại học Kinh tế Quốc dân về đề tài: “Giải pháp phát triển thị trường bảo hiểm phi nhân thọ ở Việt Nam”. Luận án tiến sĩ của tác giả Đinh Công Hiệp (2014) - Học viện Tài chính về đề tài “Phát triển thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam trong điều kiện hội nhập” Luận án tiến sĩ của tác giả Nguyễn Thanh Nga (2015) - Học viện Tài chính về đề tài “Giám sát thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam”. 1.1.4. Một số nhận xét từ tổng quan nghiên cứu Tổng quan các công trình nghiên cứu về quan niệm “Phát triển” cho thấy, quan niệm phát triển đã được nghiên cứu trên nhiều góc độ khác nhau. Trong khi BHPNT là một lĩnh vực kinh doanh rủi ro và dựa trên nền tảng lòng tin của người tham gia BH đối với những cam kết của DNBH, và rủi ro của người tham gia bảo hiểm cũng chính là rủi ro của DNBH. Vì vậy, phát triển thị trường BHPNT theo quan điểm của tác giả không chỉ quan tâm trên góc độ kinh tế, mà cần quan tâm đến cả góc độ xã hội và môi trường, nhằm đảm bảo hài hoà mối quan hệ lợi ích giữa các bên có liên quan. Vì vậy, việc thực hiện nghiên cứu phát triển thị trường BHPNT theo quan niệm phát triển bền vững là phù hợp với xu thế phát triển KT- XH hiện nay.
7. 5 Tổng quan các công trình nghiên cứu nước ngoài cho thấy, thị trường BHPNT đã được nghiên cứu trên nhiều góc độ khác nhau như: (1) Chính phủ; (2) Doanh nghiệp BHPN; (3) Người tham gia bảo hiểm và đại lý bảo hiểm. Tổng quan các công trình nghiên cứu trong nước cho thấy, đã có nhiều vấn đề liên quan đến thị trường BHPNT Việt Nam đã được nghiên cứu như: (1) Các giải pháp tài chính nhằm thúc đẩy sự phát triển thị trường BHPNT Việt Nam; (2) Giải pháp phát triển thị trường BHPNT thị trường BHPNT; (3) Giám sát thị trường BHPNT. Các công trình nghiên cứu này đã rất có ý nghĩa đối với luận án của tác giả trong việc tham khảo nghiên cứu lý luận về BHPNT, các nhân tố ảnh hưởng và các tiêu chí đánh giá sự phát triển thị trường BHPNT. 1.1.5. Khoảng trống nghiên cứu Trong các công trình nghiên cứu tại Việt Nam nêu trên, đều chưa đưa ra được khái niệm về phát triển TTBHPNT và phạm vi nghiên cứu cũng không đề cập đến một địa phương cụ thể, mang tính điển hình nào tại Việt Nam. Quan điểm phát triển hiện nay phải theo hướng phát triển bền vững, tuy nhiên chưa có công trình nào nêu trên nghiên cứu đến cơ sở lý luận về phát triển thị trường BHPNT cũng như các giải pháp phát triển thị trường BHPNT theo hướng phát triển bền vững. Các luận án đều xác định các nhân tố ảnh hưởng và chỉ tiêu đánh giá sự phát triển của thị trường BHPNT trên cơ sở đặc thù của thị trường BHPN. Đồng thời, các luận án nêu trên chưa đánh giá được mức độ ảnh hưởng của các nhân tố, để tìm ra được nhân tố cơ bản ảnh hưởng đến sự phát triển của thị trường BHPNT. Vì vậy, việc đánh giá thực trạng thị trường BHPNT chưa mang tính trọng tâm. Các giải pháp mà các luận án đưa ra, chưa có luận án nào đề cập đến nhóm giải pháp mang tính điển hình địa phương tại Việt Nam. Ngoài ra, cũng chưa có luận án nào hệ thống hoá những giải pháp trên cơ sở kết quả phân tích các nhân tố ảnh hưởng. 1.2. Định hƣớng nghiên cứu 1.2.1. Định hướng nghiên cứu về phát triển thị trường BHPNT địa phương 1.2.1.1. Định hướng nghiên cứu lý luận về phát triển thị trường BHPNT địa phương Luận án sẽ nghiên cứu khái quát về thị trường BHPNT, khái quát về phát triển thị trường BHPNT địa phương, nghiên cứu ở cấp tỉnh. 1.2.1.2. Định hướng nghiên cứu thực trạng phát triển thị trường BHPNT tỉnh Vĩnh Phúc Luận án sẽ phân tích, đánh giá, tổng hợp thực trạng phát triển thị trường BHPNT tỉnh Vĩnh Phúc trên cơ sở lý luận đã xây dựng trong chương 1. 1.2.1.3. Định hướng đề xuất một số giải pháp phát triển thị trường BHPNT tỉnh Vĩnh Phúc. Trên cơ sở lý luận và thực tiễn trên, cùng với những phân tích, đánh giá định hướng, mục tiêu phát triển KT - XH tỉnh Vĩnh Phúc đến năm 2020, tầm nhìn 2030; Định hướng, mục tiêu phát triển thị trường BHPNT Việt Nam đến 2020, tầm nhìn 2030; Những cơ hội và thách thức đối với sự phát triển thị trường BHPNT tỉnh Vĩnh Phúc. Luận án đưa ra các nhóm giải pháp nhằm phát triển thị trường BHPNT tỉnh Vĩnh Phúc. 1.2.2. Quy trình nghiên cứu của luận án Để có thể đánh giá được thực trạng phát triển thị trường BHPNT tỉnh Vĩnh Phúc, trên có sở đó đề xuất một số giải pháp phát triển thị trường BHPNT tỉnh Vĩnh Phúc, luận án thực hiện theo quy trình sau: Bước 1: Nghiên cứu định tính: Tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan đến luận án trong chương 1, nhằm xác định được các câu hỏi nghiên cứu: - Phát triển thị trường BHPNT địa phương trên cơ sở lý luận nào? Trên góc độ nhìn nhận của chủ thể nào? Được hiểu như thế nào? - Có những tiêu chí nào phản ánh sự phát triển thị trường BHPNT địa phương? - Có những nhân tố nào ảnh hưởng đến sự phát triển của TTBHPNT địa phương?
8. 6 Bước 2: Nghiên cứu định tính về thực trạng thị trường BHPNT tỉnh Vĩnh Phúc. Trên cơ sở phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển thị trường BHPNT tỉnh Vĩnh Phúc, luận án tiếp tục xác định câu hỏi nghiên cứu: Đánh giá mức độ ảnh hưởng của các nhân tố này đến sự phát triển thị trường BHPNT tỉnh Vĩnh Phúc như thế nào? Có thể đưa ra những nhóm giải pháp phát triển thị trường BHPNT tỉnh Vĩnh Phúc nào từ việc đánh giá các nhân tố ảnh hưởng trên? Bước 3: Nghiên cứu định lượng. Đo lường mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến sự phát của thị trường BHPNT tỉnh Vĩnh Phúc, bằng việc sử dụng bảng hỏi với thang đo Likert 5 điểm, kích thước mẫu là 100. Xây dựng mô hình phương trình hồi quy bội, sử dụng phần mềm SPSS để lượng hoá các nhân tố ảnh hưởng và sử dụng hệ số Cronbach’s Alpha để đánh giá mức độ tin cậy của các thang đo. Bước 4: Kết luận về kết quả nghiên cứu, từ đó làm căn cứ đề xuất một số giải pháp phát triển thị trường BHPNT tỉnh Vĩnh Phúc. KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 Chương 1 đã tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan đến thị trường BHPNT trên thế giới và tại Việt Nam, qua nghiên cứu tổng quan cho thấy: Các nghiên cứu về phát triển thị trường BHPNT chủ yếu trên cơ sở lý luận về thị trường BHPNT, chưa có công trình nghiên cứu nào nghiên cứu phát triển thị trường BHPNT trên cơ sở lý luận về phát triển. Trong đó, các công trình nghiên cứu đã luận giải các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển thị trường BHPNT, xây dựng các tiêu chí đánh giá sự phát triển của thị trường BHPNT trên cơ sở đặc thù của thị trường BHPNT mà chưa đánh giá và lượng hoá được sự mức độ quan trọng của từng nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển của thị trường BHPNT. Để thực hiện theo hướng nghiên cứu này, chương 2 của luận án sẽ tập trung nghiên cứu, giải quyết một số vấn đề mà các công trình nghiên cứu có liên quan chưa đề cập đến trên cơ sở kế thừa và phát triển những lý luận về thị trường BHPNT. Nghiên cứu cơ sở lý luận về phát triển thị trường BHPNT tiếp cận từ lý luận về “Phát triển” và lý luận về “Thị trường BHPNT”. Trong đó, luận giải toàn diện ảnh hưởng của từng nhân tố đến sự phát triển thị trường BHPNT địa phương; Xây dựng hệ thống tiêu chí đánh giá sự phát triển của thị trường BHPNT địa phương trên cơ sở lý luận về “Phát triển” và đặc thù của thị trường BHPNT. CHƢƠNG 2 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN THỊ TRƢỜNG BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ ĐỊA PHƢƠNG 2.1. Lý luận về thị trƣờng bảo hiểm phi nhân thọ 2.1.1 Khái niệm thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Thị trường BHPNT là nơi diễn ra các giao dịch mua, bán các sản phẩm, dịch vụ bảo hiểm phi nhân thọ. Nói cách khác, thị trường BHPNT là nơi gặp gỡ giữa cung và cầu về các sản phẩm BHPNT. 2.1.2. Các thành tố cơ bản của thị trường bảo hiểm phi nhân thọ 2.1.2.1. Các sản phẩm bảo hiểm phi nhân thọ a. Khái niệm về bảo hiểm phi nhân thọ. * Khái niệm về bảo hiểm, bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm phi nhân thọ “Bảo hiểm là phương pháp chuyển giao rủi ro được thực hiện qua hợp đồng bảo hiểm, trong đó bên mua bảo hiểm chấp nhận trả tiền phí bảo hiểm còn doanh nghiệp bảo hiểm cam kết bồi thường hoặc trả tiền bảo hiểm khi xảy ra sự kiện bảo hiểm”. Bảo hiểm được phân thành hai nhóm lớn là: Bảo hiểm Nhân thọ (BHNT) và Bảo hiểm Phi nhân thọ (BHPNT). Trong đó theo Luật kinh doanh bảo hiểm Việt Nam (2000):
9. 7 “Bảo hiểm nhân thọ là loại nghiệp vụ bảo hiểm cho trường hợp người được bảo hiểm sống hoặc chết”. “ Bảo hiểm phi nhân thọ là loại nghiệp vụ bảo hiểm tài sản, trách nhiêm dân sự và các nghiệp vụ bảo hiểm khác không thuộc bảo hiểm nhân thọ” Nếu như đối tượng của BHNT chỉ là con người và có tính chất tiết kiệm, thì đối tượng của BHPNT bao gồm tài sản, TNDS, tính mạng và tình trạng sức khoẻ con người và không có tính chất tiết kiệm * Khái niệm sản phẩm bảo hiểm phi nhân thọ Trên cơ sở khái niệm về bảo hiểm, BHNT, BHPNT, sự phân tích những khác biệt cơ bản giữa BHNT và BHPNT có thể hiểu về sản phẩm BHPNT như sau: Sản phẩm BHPNT là những cam kết của DNBH đối với người tham gia bảo hiểm về việc bồi thường hoặc trả tiền bảo hiểm khi có các rủi ro bảo hiểm xảy ra đối với tài sản, trách nhiệm dân sự và tính mạng, tình trạng sức khoẻ không thuộc đối tượng của BHNT. b. Phân loại bảo hiểm phi nhân thọ. Tuỳ thuộc vào tính chất, đặc điểm, ý nghĩa mà BHPNT được phân chia thành các nhóm như sau: BH BHTNDS BẢO bắt buộc BẢO HIỂM HIỂM BH PHI tài sản PHI NHÂN NHÂN THỌ BH THỌ BH con người tự nguyện PNT Hình 2.1. Các loại bảo hiểm phi nhân thọ 2.1.2.2. Các chủ thể tham gia vào thị trường - Nhà nước – Người tổ chức thị trường. - Người mua - Người tham gia bảo hiểm. - Các trung gian bảo hiểm: - Người bán. - Các tổ chức khác. 2.1.2.3. Phí BH phi nhân thọ: Chịu ảnh hưởng bởi các nhân tố: Mục tiêu định giá; Tần suất tổn thất và chi phí trung bình/1 tổn thất; Cầu về sản phẩm; Yếu tố cạnh tranh; Sự can thiệp của Nhà nước. 2.1.2.4. Cung, cầu và cạnh tranh của thị trường BHPNT - Cầu về BHPNT: Là mong muốn tham gia các dịch vụ BHPNT và có khả năng tham gia của một bộ phận người tiêu dùng. - Cung trên thị trường BHPNT: Là tổng số lượng các dịch vụ BHPNT mà DNBH có khả năng cung ứng trên thị trường để thỏa mãn cầu về BHPNT trong một thời kỳ nhất định. - Cạnh tranh: Là đặc trưng của thị trường nói chung, nhưng ở thị trường BHPNT cạnh tranh thường gay gắt hơn. 2.1.2.5. Điều kiện của quá trình giao dịch.
10. 8 - Điều kiện vật chất. - Các quy tắc, tập quán, thông lệ ứng xử của các chủ thể khi tham gia giao dịch. 2.1.3. Đặc điểm của thị trường bảo hiểm phi nhân thọ - Sự ra đời của thị trường: TTBHPNT ra đời muộn hơn so với các thị trường khác. - Phạm vi hoạt động của thị trường: TTBHPNT có phạm vi hoạt động rất rộng lớn, trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. - Hàng hoá trao đổi trên thị trường – các sản phẩm BHPNT: Là các sản phẩm vô hình, luôn gắn liền với những rủi ro bất ngờ. - Hoạt động của các chủ thể tham gia vào thị trường: Trên TTBHPNT, các doanh nghiệp vừa cạnh tranh với nhau quyết liệt, vừa phải tìm cách liên minh với nhau và phân chia thị trường. - Mối quan hệ giữa thị trường BHPNT trong nước và thị trường BH quốc tế: TTBHPNT trong nước có mối quan hệ mật thiết với TTBH quốc tế thông qua hoạt động đồng BH, tái BH. - Quản lý Nhà nước đối với thị trường: TTBHPNT nói riêng chịu sự quản lý và chi phối chặt chẽ của Nhà nước thông qua luật kinh doanh bảo hiểm và các quy định khác. 2.1.4. Phân loại thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Để có thể hiểu cặn kẽ về thị trường BHPNT thì cần phân loại theo những tiêu khác nhau tùy theo mục đích nghiên cứu. 2.1.4.1. Căn cứ vào khả năng cung ứng dịch vụ BHPNT: Thị trường BHPNT bao gồm: (1) Thị trường thực tế; (2) Thị trường tiềm năng. 2.1.4.2. Căn cứ theo phương thức hình thành phí BHPNT: Thị trường BHPNT bao gồm (1) Thị trường độc quyền; (2)Thị trường cạnh tranh. 2.1.4.3. Căn cứ vào phạm vi địa lý của thị trường BHPNT: Thị trường BHPNT bao gồm (1) Thị trường quốc tế; (2) Thị trường quốc gia; (3)Thị trường địa phương. 2.2. Lý luận về phát triển thị trƣờng bảo hiểm phi nhân thọ địa phƣơng 2.2.1. Khái niệm về phát triển TTBHPNT địa phương Trên cơ sở lý luận về “Phát triển”, lý luận về “Thị trường BHPNT”, và nội dung về “Phát triển bền vững”, có thể khái niệm về sự phát triển TTBHPNT địa phương như sau: Phát triển thị trường BHPNT địa phương là tập hợp những biện pháp, công cụ và chính sách được các chủ thể áp dụng nhằm thực hiện các mục tiêu tăng trưởng kinh tế ổn định trong dài hạn, kết hợp với các mục tiêu xã hội và môi trường, đảm bảo hài hoà mối quan hệ lợi ích giữa Địa phương - Doanh nghiệp BHPNT- Người tham gia bảo hiểm, phù hợp với xu hướng phát triển của thị trường BHPNT quốc gia và thế giới. Sở dĩ luận án đưa ra khái niệm trên vì tác giả cho rằng, sự phát triển thị trường BHPNT địa phương, ngoài chịu ảnh hưởng bởi các chính sách chung của Chính phủ, còn chịu ảnh hưởng bởi chính sách quản lý của địa phương và các yếu tố đặc thù mang tính địa phương như: tự nhiên, kinh tế, xã hội và các lợi thế so sánh khác của địa phương. Vì vậy, để phát triển thị trường BHPNT địa phương theo hướng bền vững, cần nghiên cứu các vấn đề trên cả góc độ Nhà nước, DNBHPNT và người tham gia bảo hiểm. 2.2.2. Các hình thức phát triển thị trường a. Phát triển theo các thành tố của thị trường: Bao gồm các hình thức phát triển thị trường sau: (1) Phát triển khách hàng; (2) Phát triển người bán; (3) Phát triển các tổ chức trung gian; (4) Phát triển sản phẩm; (5) Phát triển yếu tố cạnh tranh. b. Phát triển theo hình thức thị trường: Bao gồm các hình thức phát triển thị trường sau: (1) Phát triển theo chiều rộng; (2) Phát triển theo chiều sâu; (3) Phát triển hỗn hợp. c. Phát triển theo mục tiêu: Bao gồm các hình thức phát triển thị trường sau: (1) Phát triển kinh tế; (2) Phát triển xã hội; (3)Phát triển bền vững. Có nhiều hình thức phát triển thị trường BHPNT và mỗi hình thức sẽ phù hợp trong những điều kiện, hoàn cảnh cụ thể. Và cùng với việc thực hiện các mục tiêu phát triển