Luận án Phát triển đội ngũ giáo viên các trường dạy nghề tỉnh Phú Thọ theo chuẩn nghề nghiệp

Nội dung tài liệu: Luận án Phát triển đội ngũ giáo viên các trường dạy nghề tỉnh Phú Thọ theo chuẩn nghề nghiệp

1. ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM NGUYỄN XUÂN THÀNH PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN CÁC TRƢỜNG DẠY NGHỀ TỈNH PHÚ THỌ THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2019
2. ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM NGUYỄN XUÂN THÀNH PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN CÁC TRƢỜNG DẠY NGHỀ TỈNH PHÚ THỌ THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP Ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 9140114 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: 1. PGS.TS Trần Khánh Đức 2. GS. TSKH Nguyễn Văn Hộ THÁI NGUYÊN - 2019
3. i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nêu trong luận án là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kì công trình nào khác. Tác giả luận án Nguyễn Xuân Thành
4. ii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i MỤC LỤC ......................................................................................................... ii DANH MỤC CÁC BẢNG............................................................................... iii DANH MỤC BIỂU ĐỒ, HÌNH ....................................................................... iv MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ..................................................................................... 3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .............................................................. 4 4. Giả thuyết khoa học ...................................................................................... 4 5. Giới hạn phạm vi nghiên cứu ........................................................................ 4 6. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................... 4 7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu ............................................ 5 8. Các luận điểm bảo vệ .................................................................................... 7 9. Đóng góp mới của luận án ............................................................................ 8 10. Bố cục luận án ............................................................................................. 8 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN CÁC TRƢỜNG DẠY NGHỀ THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP ............ 10 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ............................................................... 10 1.1.1. Những nghiên cứu trên thế giới ............................................................ 10 1.1.2. Những nghiên cứu ở Việt Nam ............................................................. 15 1.2. Một số khái niệm cơ bản ....................................................................... 21 1.2.1. Nhà trường và trường dạy nghề ............................................................ 21 1.2.2. Đội ngũ và đội ngũ giáo viên dạy nghề ................................................ 22 1.2.3. Chuẩn và chuẩn nghề nghiệp giáo viên dạy nghề ................................. 24 1.2.4. Phát triển ............................................................................................... 26 1.2.5. Phát triển đội ngũ giáo viên dạy nghề theo chuẩn nghề nghiệp ........... 27 1.3. Đặc điểm nghề nghiệp của đội ngũ giáo viên các trường dạy nghề theo chuẩn nghề nghiệp......................................................................... 29 1.3.1. Đặc điểm lao động nghề nghiệp của giáo viên các trường dạy nghề theo chuẩn nghề nghiệp......................................................................... 29 1.3.2. Yêu cầu chuẩn nghề nghiệp đối với đội ngũ giáo viên các trường dạy nghề ..... 35
5. iii 1.3.3. Chuân nghề nghiệp giáo viên dạy nghề ................................................ 40 1.4. Phát triển đội ngũ giáo viên các trường dạy nghề theo chuẩn nghề nghiệp theo mô hình quản lý nguồn nhân lực ....................................... 41 1.4.1. Một số mô hình quản lý nguồn nhân lực .............................................. 41 1.4.2. Mục đích và ý nghĩa của phát triển đội ngũ giáo viên dạy nghề theo chuẩn nghề nghiệp ............................................................................................. 46 1.4.3. Yêu cầu phát triển đội ngũ giáo viên các trường dạy nghề theo chuẩn nghề nghiệp ................................................................................ 50 1.4.4. Nội dung phát triển đội ngũ giáo viên các trường dạy nghề theo chuẩn nghề nghiệp ................................................................................ 54 1.4.5. Các chủ thể phát triển đội ngũ giáo viên các trường dạy nghề theo chuẩn nghề nghiệp ................................................................................ 62 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng phát triển đội ngũ giáo viên dạy nghề theo chuẩn nghề nghiệp ................................................................................ 64 1.5.1. Nhóm các yếu tố khách quan ................................................................ 64 1.5.2. Nhóm các yếu tố chủ quan .................................................................... 68 Kết luận chương 1 ........................................................................................... 70 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN CÁC TRƢỜNG NGHỀ TỈNH PHÚ THỌ THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP ..... 72 2.1. Khái quát về Hệ thống giáo dục nghề nghiệp Việt Nam ...................... 72 2.2. Khái quát chung về tỉnh Phú Thọ ......................................................... 74 2.2.1. Điều kiện tự nhiên ................................................................................. 74 2.2.2. Tình hình kinh tế- xã hội ....................................................................... 74 2.2.3. Tình hình giáo dục nghề nghiệp tỉnh Phú Thọ...................................... 76 2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng đội ngũ giáo viên các trường dạy nghề tỉnh Phú Thọ .......................................................................................... 78 2.2.1. Mục đích khảo sát ................................................................................. 78 2.2.2. Nội dung khảo sát ................................................................................. 78 2.2.3. Phạm vi, đối tượng khảo sát .................................................................. 79 2.2.4. Phương pháp khảo sát ........................................................................... 80 2.3. Kết quả khảo sát thực trạng đội ngũ giáo viên các trường dạy nghề tại tỉnh Phú Thọ theo chuẩn nghề nghiệp và phát triển đội ngũ giáo viên các trường dạy nghề theo chuẩn nghề nghiệp ............................... 80
6. iv 2.3.1. Kết quả khảo sát thực trạng đội ngũ giáo viên các trường dạy nghề tại tỉnh Phú Thọ theo chuẩn nghề nghiệp ............................................. 81 2.3.2. Kết quả khảo sát thực trạng về phát triển đội ngũ giáo viên các trường dạy nghề tỉnh Phú Thọ theo chuẩn nghề nghiệp ..................... 108 2.3.3. Thực trạng yếu tố ảnh hưởng đến phát triển đội ngũ giáo viên các trường dạy nghề theo chuẩn nghề nghiệp ........................................... 113 2.4. Đánh giá chung về thực trạng đội ngũ giáo viên dạy nghề theo chuẩn nghề nghiệp của tỉnh Phú Thọ .................................................. 115 2.4.1. Ưu điểm ............................................................................................... 115 2.4.2. Hạn chế ................................................................................................ 116 2.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế ........................................................ 118 Kết luận chương 2 ......................................................................................... 119 Chương 3. BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG DẠY NGHỀ TỈNH PHÚ THỌ THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP ............... 121 3.1. Nguyên tắc đề xuất .............................................................................. 121 3.1.1. Bảo đảm đúng chủ trương, chính sách của Đảng, nhà nước .............. 121 3.1.2. Đảm bảo yêu cầu chuẩn nghề nghiệp trong giai đoạn hiện nay ......... 121 3.1.3. Đảm bảo tính khoa học ....................................................................... 122 3.1.4. Đảm bảo tính thực tiễn và khả thi ....................................................... 123 3.1.5. Đảm bảo tính thống nhất ..................................................................... 124 3.2. Các biện pháp cụ thể ........................................................................... 126 3.2.1. Tổ chức hoạt động phổ biến, nghiên cứu học tập và tuyên truyền nâng cao nhận thức của cán bộ, giáo viên về phát triển đội ngũ giáo viên theo chuẩn ........................................................................... 126 3.2.2. Xây dựng quy hoạch và kế hoạch phát triển đội ngũ giáo viên dạy nghề theo chuẩn .................................................................................. 135 3.2.3. Xây dựng quy chế tuyển dụng và sử dụng giáo viên dạy nghề theo chuẩn nghề nghiệp .............................................................................. 141 3.2.4. Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên dạy nghề theo Chuẩn nghề nghiệp .............................................................................. 151 3.2.5. Chỉ đạo đổi mới phương pháp đánh giá giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp ... 158 3.2.6. Đảm bảo các điều kiện để phát triển đội ngũ giáo viên dạy nghề theo chuẩn nghề nghiệp....................................................................... 165
7. v 3.3. Khảo nghiệm và thử nghiệm các biện pháp đã đề xuất ...................... 172 3.3.1. Khảo nghiệm các biện pháp đã đề xuất .............................................. 172 3.3.2. Thử nghiệm một số biện pháp ............................................................. 179 Kết luận chương 3 ......................................................................................... 190 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................................... 192 1. Kết luận ..................................................................................................... 192 2. Kiến nghị ................................................................................................... 193 CÁC CÔNG TRÌNH LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN ĐÃ ĐƢỢC CÔNG BỐ .......................................................................................... 197 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 198 PHỤ LỤC
8. iii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Thực trạng đội ngũ giáo viên các trường dạy nghề tỉnh Phú Thọ ...... 77 Bảng 2.2: Kết quả khảo sát về thực hiện các tiêu chí Năng lực chuyên môn ..... 81 Bảng 2.3: Kết quả khảo sát về Năng lực sư phạm của giáo viên dạy nghề .... 87 Bảng 2.4: Kết quả khảo sát về Chuẩn bị dạy học của giáo viên dạy nghề.. 89 Bảng 2.5: Kết quả về Thực hiện giảng dạy của giáo viên dạy nghề ........... 91 Bảng 2.6: Kết quả khảo sát về Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập ............ 93 Bảng 2.7: Kết quả khảo sát về Quản lý hồ sơ dạy học của giáo viên ......... 95 Bảng 2.8: Kết quả khảo sát về Xây dựng chương trình dạy học của giáo viên dạy nghề .............................................................................. 96 Bảng 2.9: Kết quả khảo sát Xây dựng, thực hiện kế hoạch dạy học của giáo viên dạy nghề ...................................................................... 98 Bảng 2.10: Kết quả khảo sát về Quản lý học sinh của giáo viên dạy nghề...... 100 Bảng 2.11: Kết quả khảo sát về Hoạt động xã hội của giáo dục dạy nghề . 101 Bảng 2.12: Kết quả khảo sát vè học tập nâng cao năng lực nghề nghiệp của giáo viên dạy nghề .............................................................. 103 Bảng 2.13: Kết quả khảo sát về Phát triển năng lực người học cho người học .. 105 Bảng 2.14: Kết quả khảo sát về Năng lực nghiên cứu của giáo viên .......... 106 Bảng 2.15: Kết quả khảo sát nhận thức về mục đích, ý nghĩa của phát triển đội ngũ giáo viên các trường dạy nghề ............................ 108 Bảng 2.16: Kết quả khảo sát thực trạng quy hoạch phát triển ĐNGV các trường DN theo chuẩn nghề nghiệp .......................................... 110 Bảng 2.17: Kết quả khảo sát thực trạng quản lý và sử dụng ĐNGV các trường DN đảm bảo hợp lý, phù hợp để nâng cao hiệu quả làm việc của giáo viên ...................................................................... 111 Bảng 2.18: Kết quả khảo sát thực trạng quản lý, đánh giá ĐNGV các trường DN theo chuẩn NN ....................................................... 112 Bảng 2.19: Kết quả khảo sát các yếu tố ảnh hưởng phát triển đội ngũ giáo viên dạy nghề theo chuẩn nghề nghiệp ............................. 113 Bảng 3.1: Đánh giá sự cần thiết của các biện pháp đề xuất ..................... 173 Bảng 3.2: Đánh giá sự khả thi của các biện pháp đề xuất ........................ 175 Bảng 3.3: Tổng hợp khảo nghiệm về tính cần thiết và tính khả thi .......... 177
9. DANH MỤC BIỂU ĐỒ, HÌNH Hình 1.1. Mô hình Guest ............................................................................. 42 Hình 1.2. Mô hình Leonard Nadle .............................................................. 44 Hình 1.3. Mô hình phát triển đội ngũ giáo viên dạy nghề theo chuẩn nghề nghiệp .................................................................................. 51 Hình 3.1. Sơ đồ các biện pháp được lựa chọn thử nghiệm ........................ 182
10. 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Ngày nay, trước sự phát triển mạnh mẽ của khoa học và công nghệ, trong bối cảnh hội nhập quốc tế và cuộc cách mạng 4.0 thì vai trò của giáo dục và đào tạo nói chung và giáo dục nghề nghiệp nói riêng vô cùng quan trọng. Các nước phát triển trên thế giới đều đầu tư vào giáo dục, đào tạo nhằm tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ mục tiêu phát triển bền vững. UNESCO đã coi vai trò của giáo dục, đào tạo như “là phát triển tiềm năng con người, là đòn bẩy mạnh mẽ nhất để tiến vào tương lai”. Ở nước ta, Đảng và Chính phủ rất coi trọng vai trò của giáo dục& đào tạo nói chung và giáo dục nghề nghiệp nói riêng. Nghị quyết 29/TW-NQ về đổi mới căn bản và toàn diện Giáo dục và đào tạo đã chỉ rõ: “Đối với giáo dục nghề nghiệp, tập trung đào tạo nhân lực có kiến thức, kỹ năng và trách nhiệm nghề nghiệp. Hình thành hệ thống giáo dục nghề nghiệp với nhiều phương thức và trình độ đào tạo kỹ năng nghề nghiệp theo hướng ứng dụng, thực hành, bảo đảm đáp ứng nhu cầu nhân lực kỹ thuật công nghệ của thị trường lao động trong nước và quốc tế”. Trong chiến lược phát triển nguồn nhân lực của Việt Nam, đào tạo nghề có vị trí cực kỳ quan trọng, tạo ra đội ngũ công nhân kỹ thuật lành nghề, có kỹ năng và thái độ nghề nghiệp đáp ứng yêu cầu trước sự biến đổi cơ cấu kinh tế, khắc phục được những bất cập về lao động trong xã hội. Chiến lược phát triển giáo dục 2010-2020 đã cụ thể hóa mục tiêu: “Hoàn thiện cơ cấu hệ thống giáo dục nghề nghiệp và đại học; điều chỉnh cơ cấu ngành nghề và trình độ đào tạo, nâng cao chất lượng đào tạo, đáp ứng nhu cầu nhân lực, nâng cao chất lượng đào tạo, đáp ứng nhu cầu nhân lực cho phát triển kinh tế - xã hội; đào tạo ra những con người có năng lực sáng tạo, tư duy độc lập, trách nhiệm công dân, đạo đức và kỹ năng nghề nghiệp, năng lực ngoại ngữ, kỷ luật lao động, tác phong công nghiệp, năng lực tự tạo việc làm và khả năng thích ứng