Luận án Quan hệ kinh tế của Myanmar với Ấn độ và Trung Quốc (1991-2016)

Nội dung tài liệu: Luận án Quan hệ kinh tế của Myanmar với Ấn độ và Trung Quốc (1991-2016)

1. ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC DƯƠNG THỊ THÚY HIỀN QUAN HỆ KINH TẾ CỦA MYANMAR VỚI ẤN ĐỘ VÀ TRUNG QUỐC (1991 - 2016) LUẬN ÁN TIẾN SĨ LỊCH SỬ HUẾ - NĂM 2020
2. ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC DƯƠNG THỊ THÚY HIỀN QUAN HỆ KINH TẾ CỦA MYANMAR VỚI ẤN ĐỘ VÀ TRUNG QUỐC (1991 - 2016) Ngành: Lịch sử thế giới Mã số: 9229011 LUẬN ÁN TIẾN SĨ LỊCH SỬ Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS.TS. HOÀNG VĂN HIỂN 2. PGS.TS. HOÀNG THỊ MINH HOA HUẾ - NĂM 2020
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận án này hoàn toàn do tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS. Hoàng Văn Hiển và PGS.TS. Hoàng Thị Minh Hoa. Kết quả nghiên cứu của luận án là trung thực. Những thông tin, số liệu được trích dẫn, sử dụng trong luận án đều có nguồn dẫn, chú thích và đảm bảo mức độ chính xác cao nhất trong phạm vi hiểu biết của tôi. Huế, ngày 16 tháng 8 năm 2020 Nghiên cứu sinh Dương Thị Thúy Hiền i
4. LỜI CẢM ƠN Đầu tiên, tôi xin bày tỏ sự biết ơn sâu sắc nhất đến PGS.TS. Hoàng Văn Hiển và PGS.TS. Hoàng Thị Minh Hoa, những người đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ, động viên, khích lệ tôi trong suốt quá trình thực hiện luận án. Tôi xin cảm ơn các thầy giáo, cô giáo thuộc Bộ môn Lịch sử Thế giới - Đông phương học, Khoa Lịch sử - Trường Đại học Khoa học, Đại học Huế, các cán bộ thuộc các phòng chức năng, đặc biệt là Phòng Đào tạo Sau đại học đã giúp đỡ và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình học tập và hoàn thành luận án. Tôi cũng xin bày tỏ lòng cảm ơn đến Ban Giám đốc, Lãnh đạo Khoa Chính trị học và Quan hệ quốc tế, Học viện Chính trị khu vực III - nơi tôi đang công tác đã tạo nhiều điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình công tác và làm luận án nghiên cứu sinh của mình. Cuối cùng, tôi xin cảm ơn gia đình, bạn bè đã khích lệ, ủng hộ tôi trong suốt quá trình thực hiện luận án. Huế, ngày 16 tháng 8 năm 2020 Nghiên cứu sinh Dương Thị Thúy Hiền ii
5. MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...........................................................................................................i LỜI CẢM ƠN................................................................................................................ii BẢNG CHỮ VIẾT TẮT TIẾNG NƯỚC NGOÀI......................................................v BẢNG CHỮ VIẾT TẮT TIẾNG VIỆT ....................................................................vii DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ ......................................................................viii MỞ ĐẦU ........................................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài .........................................................................................................1 2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ...............................................................................3 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...............................................................................3 4. Nguồn tư liệu...............................................................................................................5 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu ..........................................................5 6. Đóng góp của luận án..................................................................................................6 7. Kết cấu của luận án......................................................................................................7 NỘI DUNG.....................................................................................................................8 CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU.......................................8 1.1. Tình hình nghiên cứu vấn đề ở Việt Nam ................................................................8 1.2. Tình hình nghiên cứu vấn đề ở nước ngoài............................................................11 1.3. Nhận xét về các kết quả nghiên cứu và vấn đề đặt ra cho luận án .........................18 * Tiểu kết chương 1.......................................................................................................20 CHƯƠNG 2. NHỮNG NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN QUAN HỆ KINH TẾ CỦA MYANMAR VỚI ẤN ĐỘ VÀ TRUNG QUỐC (1991 - 2016).......................21 2.1. Từ cấp độ toàn cầu và khu vực...............................................................................21 2.1.1. Những xu hướng phát triển mới của thế giới và khu vực sau Chiến tranh lạnh..21 2.1.2. Mỹ, EU và Nhật Bản điều chỉnh chính sách đối với Myanmar...........................23 2.1.3. Chính sách của ASEAN đối với Myanmar .........................................................28 2.2. Từ cấp độ quốc gia .................................................................................................30 2.2.1. Cơ sở lợi ích và lịch sử........................................................................................30 2.2.2. Tình hình trong nước và chính sách kinh tế đối ngoại của Myanmar, Ấn Độ và Trung Quốc....................................................................................................................46 * Tiểu kết chương 2.......................................................................................................55 iii
6. CHƯƠNG 3. TIẾN TRÌNH QUAN HỆ KINH TẾ CỦA MYANMAR VỚI ẤN ĐỘ VÀ TRUNG QUỐC TRÊN CÁC LĨNH VỰC CHỦ YẾU (1991 - 2016) ........56 3.1. Trong giai đoạn 1991 - 2010 ..................................................................................56 3.1.1. Lĩnh vực thương mại ...........................................................................................56 3.1.2. Lĩnh vực đầu tư....................................................................................................66 3.2. Trong giai đoạn 2011 - 2016 ..................................................................................75 3.2.1. Lĩnh vực thương mại ...........................................................................................75 3.2.2. Lĩnh vực đầu tư....................................................................................................82 * Tiểu kết chương 3.......................................................................................................95 CHƯƠNG 4. MỘT SỐ NHẬN XÉT VỀ QUAN HỆ KINH TẾ CỦA MYANMAR VỚI ẤN ĐỘ VÀ TRUNG QUỐC (1991 - 2016) ................................96 4.1. Những thành tựu và hạn chế cơ bản .......................................................................96 4.1.1. Những thành tựu..................................................................................................96 4.1.2. Những hạn chế...................................................................................................100 4.2. Những tương đồng và khác biệt trong quan hệ ....................................................104 4.2.1. Những tương đồng.............................................................................................104 4.2.2. Những khác biệt ................................................................................................108 4.3. Tác động của quan hệ đối với mỗi nước và khu vực............................................117 4.3.1. Đối với mỗi nước...............................................................................................117 4.3.2. Đối với khu vực.................................................................................................132 * Tiểu kết chương 4.....................................................................................................134 KẾT LUẬN ................................................................................................................136 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN.............................................................................................138 TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................139 PHỤ LỤC iv
7. BẢNG CHỮ VIẾT TẮT TIẾNG NƯỚC NGOÀI Chữ viết tắt Tiếng Anh Nghĩa tiếng Việt AC ASEAN Community Cộng đồng ASEAN Ayeyawady-Chao Phraya- Chiến lược hợp tác kinh tế ACMECS Mekong Economic Cooperation Ayeyawady - Chao Phraya - Strategy Mekong AEC ASEAN Economic Community Cộng đồng Kinh tế ASEAN Association of Southeast Asian Hiệp hội các quốc gia Đông ASEAN Nations Nam Á Bangladesh - China - India - Diễn đàn Hợp tác khu vực BCIM Myanmar Forum for Regional Bangladesh - Trung Quốc - Ấn Cooperation Độ - Myanmar Bay of Bengal Initiative for Sáng kiến Vịnh Bengal về hợp tác BIMSTEC MultiSectoral Technical and kinh tế và kỹ thuật đa lĩnh vực Economic Cooperation BOT Build - Operate - Transfer Xây dựng - Khai thác - Chuyển giao Common Effective Preferential Chương trình ưu đãi thuế quan CEPT Tariff có hiệu lực chung China National Offshore Oil Tổng công ty Dầu khí Hải dương CNOOC Corporation Trung Quốc China National Petroleum Tổng Công ty Dầu khí Quốc gia CNPC Corporation Trung Quốc China Power Investment Công ty Đầu tư Năng lượng CPIC Corporation Trung Quốc Directorate of Investment and Tổng cục Quản lý Đầu tư và DICA Company Administration Doanh nghiệp Myanmar EU European Union Liên minh châu Âu FEC Foreign Exchange Certificates Chứng chỉ hoán đổi ngoại tệ FDI Foreign Direct Investment Đầu tư trực tiếp nước ngoài FTA Free Trade Area Khu vực Mậu dịch tự do v
8. GAIL Gas Authority of India Limited Công ty Khí đốt Ấn Độ GDP Gross Domestic Product Tổng sản phẩm quốc nội Myanmar Oil and Gas Công ty Dầu khí quốc gia MOGE Enterprise Myanmar MoU Memorandum of Understanding Bản ghi nhớ Liên đoàn Quốc gia vì Dân chủ NLD National League for Democracy (Myanmar) National Socialist Council of Hội đồng Xã hội chủ nghĩa quốc NSCN Nagaland gia Nagaland (Ấn Độ) ODA Official Development Assistance Viện trợ Phát triển chính thức Oil and Natural Gas Corporation Công ty Dầu khí quốc gia Ấn OVL Videsh Limited Độ Regional Comprehensive Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn RCEP Economic Partnership diện Khu vực State Law and Order Restoration Hội đồng Khôi phục Trật tự và SLORC Council Luật pháp quốc gia (Myanmar) State Peace and Development Hội đồng Hòa bình và Phát triển SPDC Council quốc gia (Myanmar) The United Liberation Front of Mặt trận Giải phóng Thống nhất UNFA Assam Assam (Ấn Độ) United Nations Conference on Hội nghị Liên Hợp Quốc về UNCTAC Trade and Development Thương mại và Phát triển Union Solidarity and Đảng Liên minh Đoàn kết và USDP Development Party Phát triển (Myanmar) vi
9. BẢNG CHỮ VIẾT TẮT TIẾNG VIỆT Chữ viết tắt Nội dung đầy đủ CA-TBD Châu Á - Thái Bình Dương Cb Chủ biên ĐNA Đông Nam Á KT - XH Kinh tế - xã hội m3, ft3 Mét khối, feet khối Nxb Nhà xuất bản vii
10. DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ Trang BẢNG Bảng 3.1. Vốn FDI từ Ấn Độ vào Myanmar từ năm tài chính 1988 đến năm tài chính 2010... .................. 67 Bảng 3.2. Vốn FDI từ Trung Quốc vào Myanmar từ năm tài chính 1988 đến năm tài chính 2010 . 71 Bảng 3.3. Vốn FDI từ Ấn Độ vào Myanmar giai đoạn 2011 - 2015 .. 83 Bảng 3.4. Vốn FDI từ Trung Quốc vào Myanmar giai đoạn 2011 - 2016......... 88 BIỂU ĐỒ Biểu đồ 3.1. Kim ngạch thương mại Myanmar - Ấn Độ giai đoạn 1991 - 2010 57 Biểu đồ 3.2. Kim ngạch thương mại Myanmar - Trung Quốc giai đoạn 1991 - 2010...... 61 Biểu đồ 3.3. Kim ngạch thương mại Myanmar - Ấn Độ giai đoạn 2011 - 2016....... 76 Biểu đồ 3.4. Kim ngạch thương mại Myanmar - Trung Quốc giai đoạn 2011 - 2016... 80 Biểu đồ 4.1. Kim ngạch thương mại Myanmar - Ấn Độ giai đoạn 1991 - 2016....... 105 Biểu đồ 4.2. Kim ngạch thương mại Myanmar - Trung Quốc giai đoạn 1991 - 2016 105 Biểu đồ 4.3. Kim ngạch thương mại, cán cân thương mại Myanmar - Ấn Độ và kim ngạch thương mại, cán cân thương mại Myanmar - Trung Quốc giai đoạn 1991 - 2016................................................................................................ 109 Biểu đồ 4.4. Kim ngạch thương mại biên giới Myanmar - Ấn Độ và kim ngạch thương mại biên giới Myanmar - Trung Quốc so với tổng kim ngạch thương mại biên giới của Myanmar từ năm tài chính 1997 đến năm tài chính 2015.......... 111 viii