Luận văn Ảnh hưởng của chương trình thưởng cổ phiếu cho nhân viên (ESOP) lên hiệu quả kinh doanh của các ngân hàng tại Việt Nam

Nội dung tài liệu: Luận văn Ảnh hưởng của chương trình thưởng cổ phiếu cho nhân viên (ESOP) lên hiệu quả kinh doanh của các ngân hàng tại Việt Nam

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ ẢNH HƯỞNG CỦA CHƯƠNG TRÌNH THƯỞNG CỔ PHIẾU CHO NHÂN VIÊN (ESOP) LÊN HIỆU QUẢ KINH DOANH CỦA CÁC NGÂN HÀNG TẠI VIỆT NAM Ngành: Tài chính – Ngân hàng NGUYỄN THỊ THANH HÒA Hà Nội – 2020
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ ẢNH HƯỞNG CỦA CHƯƠNG TRÌNH THƯỞNG CỔ PHIẾU CHO NHÂN VIÊN (ESOP) LÊN HIỆU QUẢ KINH DOANH CỦA CÁC NGÂN HÀNG TẠI VIỆT NAM Ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số: 8340201 Họ và tên học viên : Nguyễn Thị Thanh Hòa Người hướng dẫn khoa học : TS. Lê Phương Lan Hà Nội – 2020
3. i LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan công trình nghiên cứu "Ảnh hưởng của chương trình thưởng cổ phiếu cho nhân viên (ESOP) lên hiệu quả kinh doanh của các Ngân hàng tại Việt Nam" là của riêng tôi dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Lê Phương Lan Các số liệu trích dẫn, kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận văn là hoàn toàn trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. Hà Nội, ngày tháng năm 2020 Học viên Nguyễn Thị Thanh Hòa
4. ii LỜI CÁM ƠN Trong quá trình nghiên cứu đề tài: "Ảnh hưởng của chương trình thưởng cổ phiếu cho nhân viên (ESOP) lên hiệu quả kinh doanh của các Ngân hàng tại Việt Nam", mặc dù có một chút khó khăn, song nhờ sự giúp đỡ nhiệt tình của thầy, cô giáo, ban lãnh đạo và đồng nghiệp trong công ty nên tôi đã hoàn thiện được luận văn này. Trước tiên, tôi xin trân trọng cảm ơn Ban giám hiệu Trường Đại học Ngoại thương, Khoa Sau Đại học, Khoa Tài chính – Ngân hàng đã tạo các điều kiện tốt nhất, trang bị những kiến thức quan trọng cho tôi trong suốt quá trình học tập tại trường cũng như trong suốt thời gian thực hiện nghiên cứu đề tài. Đặc biệt, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc nhất tới TS Lê Phương Lan đã trực tiếp hướng dẫn, chỉ dạy tôi trong suốt quá trình lên ý tưởng, xây dựng đề cương và hoàn thiện đề tài này. Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn tới đồng nghiệp tại Ngân hàng TMCP Quân Đội, gia đình và bạn bè vì đã luôn hỗ trợ tôi và khuyến khích liên tục trong suốt thời gian học tập chương trình Thạc sĩ của mình. Do thời gian nghiên cứu, kiến thức và dữ liệu còn hạn chế, luận văn vẫn còn những thiếu sót khó tránh khỏi, tôi rất mong nhận được những đóng góp của thầy cô cùng các bạn. Xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày tháng năm 2020 Học viên Nguyễn Thị Thanh Hòa
5. iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i LỜI CÁM ƠN ............................................................................................................ ii DANH MỤC HÌNH, BẢNG, BIỂU ........................................................................... v DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .......................................................................... vi TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ................................................................... viii MỞ ĐẦU ..................................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TRẠNG CHƯƠNG TRÌNH PHÁT HÀNH CỔ PHIẾU ESOP TẠI VIỆT NAM ............................................................... 8 1.1. Cơ sở lý luận về ESOP và hiệu quả kinh doanh của Ngân hàng ...................... 8 Chương trình thưởng cổ phiếu cho nhân viên (ESOP) .............................. 8 Hiệu quả kinh doanh của Ngân hàng thương mại ................................... 14 Tác động của việc phát hành ESOP tới hiệu quả kinh doanh của Ngân hàng thương mại ................................................................................................ 21 1.2. Thực trạng chương trình phát hành cổ phiếu ESOP tại Việt Nam ................. 22 Bối cảnh nghiên cứu ................................................................................ 22 Thực trạng hoạt động phát hành cổ phiếu ESOP cho người lao động tại các Ngân hàng TMCP ở Việt Nam .................................................................... 27 CHƯƠNG 2. MÔ HÌNH XÁC ĐỊNH ẢNH HƯỞNG CỦA CHƯƠNG TRÌNH ESOP TỚI HIỆU QUẢ KINH DOANH CỦA NGÂN HÀNG ................................ 36 2.1. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................ 36 Phương pháp luận nghiên cứu ................................................................. 36 Các phương pháp nghiên cứu cụ thể ....................................................... 36 2.2. Mô hình định lượng và các giả thuyết kiểm định ........................................... 37 Mô hình hàm sản xuất Cobb – Douglas .................................................. 37
6. iv Mô hình phân tích hồi quy ....................................................................... 40 2.3. Dữ liệu ............................................................................................................ 42 Mẫu .......................................................................................................... 42 Nguồn dữ liệu .......................................................................................... 45 Xử lý và phân tích dữ liệu ....................................................................... 46 2.4. Kết quả mô hình ............................................................................................. 48 Kết quả ước lượng mô hình hàm sản xuất Cobb-Douglas ...................... 48 Kết quả hồi quy với ROA, ROE, NIM .................................................... 52 CHƯƠNG 3. CÁC GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG HQKD CỦA NGÂN HÀNG THÔNG QUA PHÁT HÀNH CỔ PHIẾU ESOP ..................................................... 58 3.1. Định hướng phát triển của hệ thống ngân hàng Việt Nam đến năm 2030 ..... 59 3.2. Giải pháp giúp ngân hàng nâng cao hiệu quả hoạt động phát hành ESOP .... 61 Xác định mục tiêu phát triển của Ngân hàng trong từng thời kỳ ............ 61 Tăng cường quản lý việc phát hành cổ phiếu ESOP ............................... 62 Hạn chế ảnh hưởng tiêu cực của việc phát hành cổ phiếu ESOP ............ 64 Nâng cao kiến thức về chứng khoán ........................................................ 65 3.3. Kiến nghị đối với Nhà nước và các cơ quan chức năng ................................. 66 Hoàn thiện khung pháp lý quản lý ESOP ................................................ 66 Hoàn thiện thị trường chứng khoán ......................................................... 67 Đẩy nhanh tiến trình cổ phần hóa và niêm yết trên thị trường chứng khoán .................................................................................................................. 68 KẾT LUẬN ............................................................................................................... 70 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................. 71 PHỤ LỤC .................................................................................................................. 76
7. v DANH MỤC HÌNH, BẢNG, BIỂU Danh mục hình Hình 1.1: Mối liên kết từ ESOP, tác động đến nhân viên và kết quả của công ty .... 10 Hình 1.2. Quy trình phát hành cổ phiếu theo chương trình lựa chọn cho người lao động tại Việt Nam ..................................................................................................... 25 Hình 2.1: Mô hình nghiên cứu về tác động của việc phát hành ESOP tới HQKD của NH TMCP ................................................................................................................. 40 Danh mục bảng Bảng 1.1. Các chỉ tiêu đo lường hiệu quả kinh doanh của Ngân hàng ..................... 18 Bảng 1.2: Danh sách các Ngân hàng TMCP đã phát hành ESOP ............................ 29 Bảng 1.3: Số lượng NH TMCP thông báo phát hành ESOP .................................... 31 Bảng 1.4. Một số chỉ tiêu tài chính của Ngân hàng TMCP Kỹ thương Việt Nam ... 33 Bảng 1.5: Một số chỉ tiêu của Ngân hàng TMCP Quân đội ..................................... 34 Bảng 2.1: Danh sách các ngân hàng TMCP đã niêm yết tại Việt Nam .................... 43 Bảng 2.2. Bảng tổng hợp dữ liệu nghiên cứu và dấu kỳ vọng .................................. 45 Bảng 2.3: Thống kê mô tả các biến của mô hình hàm sản xuất Cobb-Douglas ....... 48 Bảng 2.4: Ma trận hệ số tương quan giữa các biến ................................................... 49 Bảng 2.5: Kết quả chạy mô hình hàm sản xuất Cobb-Douglas ................................ 50 Bảng 2.6: Kết quả chạy mô hình hàm sản xuất Cobb-Douglas (biến trễ) ................ 51 Bảng 2.7: Bảng tổng hợp kiểm định mô hình ........................................................... 52 Bảng 2.8: Kết quả hồi quy ROA ............................................................................... 53 Bảng 2.9: Kết quả hồi quy ROA (bỏ biến TETA) .................................................... 53 Bảng 2.10: Kết quả hồi quy ROE.............................................................................. 54 Bảng 2.11: Kết quả hồi quy ROE (bỏ biến TETA) ................................................... 55 Bảng 2.12: Kết quả hồi quy NIM .............................................................................. 56 Danh mục biểu đồ Biểu 1.1: Khối lượng CP của các NHTM đang niêm yết trên sàn chứng khoán ...... 30
8. vi DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT - Tiếng Việt: Từ viết tắt Nghĩa tiếng Việt Agribank Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam BCTC Báo cáo tài chính BIDV Ngân hàng Thương mại cổ phẩn Đầu tư và Phát triển Việt Nam BKS Ban Kiểm soát CK Chứng khoán CTCP Công ty cổ phần ĐHĐCĐ Đại hội đồng cổ đông HĐQT Hội đồng quản trị HQKD Hiệu quả kinh doanh MB Ngân hàng Thương mại cổ phẩn Quân đội NHNN Ngân hàng Nhà nước NHTM Ngân hàng thương mại NHTW Ngân hàng Trung ương NLĐ Người lao động SeABank Ngân hàng TMCP Đông Nam Á SGDCK Sở giao dịch chứng khoán TCTD Tổ chức tín dụng Techcombank Ngân hàng Thương mại cổ phẩn Kỹ thương Việt Nam UBCKNN Ủy ban Chứng khoán Nhà nước VIB Ngân hàng Thương mại cổ phẩn Quốc tế Việt Nam Vietcombank Ngân hàng Thương mại cổ phẩn Ngoại thương Việt Nam Vietinbank Ngân hàng Thương mại cổ phẩn Công Thương Việt Nam VPBank Ngân hàng Thương mại cổ phẩn Việt Nam Thịnh Vượng
9. vii - Tiếng Anh: Từ viết tắt Tên tiếng Anh Nghĩa tiếng Việt CAR Capital Adequacy Ratio Hệ số an toàn vốn EAT Earnings After Taxes Lợi nhuận sau thuế EBT Earnings Before Taxes Lợi nhuận trước thuế Employee Stock ESOP Chương trình người lao động sở hữu cổ phần Ownership Plan EPS Earning per share Thu nhập trên một cổ phần IPO Initial Public Offering Phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng NIM Net Interest Margin Tỷ lệ thu nhập lãi cận biên NPL Nonperforming Loan Tỷ lệ nợ xấu OLS Ordinary least squares Hồi quy bình phương nhỏ nhất ROA Return on Assets Tỷ suất lợi nhuận trên tổng tài sản ROE Return on Equity Tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu
10. viii TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU Dựa trên kết quả kinh doanh của 18 Ngân hàng Thương mại cổ phần tại Việt Nam từ năm 2015 đến năm năm 2019, trong đó có 6 Ngân hàng đã thực hiện phát hành cổ phiếu theo chương trình lựa chọn người lao động, tác đã đã tìm thấy bằng chứng về ảnh hưởng tích cực lên hiệu quả kinh doanh khi Ngân hàng TMCP thực hiện phát hành ESOP. Tác giả đã hệ thống hóa các lý thuyết về ESOP trên thế giới cũng như thực tế đang áp dụng tại Việt Nam mà cụ thể là hệ thống ngân hàng TMCP. Từ đó có thể nhận thấy những hạn chế chung ở toàn bộ các doanh nghiệp thực hiện ESOP như: đối tượng được hưởng ESOP chưa rõ ràng, minh bạch; không hạn chế chuyển nhượng gây biến dạng mục đích ban đầu của ESOP, Các ngân hàng chưa thực sự quan tâm tới ESOP cũng như có chiến lược lâu dài trong việc quản lý, phát huy hiệu quả của chương trình này, Bằng việc mô hình hóa dựa trên các chỉ tiêu tài chính cơ bản, tác giả đã tìm ra mối quan hệ giữa yếu tố đầu vào là phát hành ESOP với đầu ra hiệu quả kinh doanh của Ngân hàng như giá trị gia tăng, ROA, ROE, NIM. Từ đó đưa ra một số đề xuất, kiến nghị để chương trình ESOP thực sự đem lại hiệu quả cho cả người lao động, ngân hàng và các cổ đông.