Luận văn Ảnh hưởng của những cú sốc kinh tế - Chính trị đến thị trường tiền tệ - Kinh nghiệm ứng phó của các quốc gia trên thế giới và bài học cho Việt Nam

Nội dung tài liệu: Luận văn Ảnh hưởng của những cú sốc kinh tế - Chính trị đến thị trường tiền tệ - Kinh nghiệm ứng phó của các quốc gia trên thế giới và bài học cho Việt Nam

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ ẢNH HƯỞNG CỦA NHỮNG CÚ SỐC KINH TẾ - CHÍNH TRỊ ĐẾN THỊ TRƯỜNG TIỀN TỆ - KINH NGHIỆM ỨNG PHÓ CỦA CÁC QUỐC GIA TRÊN THẾ GIỚI VÀ BÀI HỌC CHO VIỆT NAM Ngành: Tài Chính – Ngân hàng NGÔ THỊ BÍCH NGỌC Hà Nội – 2020
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ ẢNH HƯỞNG CỦA NHỮNG CÚ SỐC KINH TẾ - CHÍNH TRỊ ĐẾN THỊ TRƯỜNG TIỀN TỆ - KINH NGHIỆM ỨNG PHÓ CỦA CÁC QUỐC GIA TRÊN THẾ GIỚI VÀ BÀI HỌC CHO VIỆT NAM Chuyên ngành: Tài Chính – Ngân hàng Mã số: 8340201 Họ và tên: Ngô Thị Bích Ngọc Người hướng dẫn: PGS.TS.Nguyễn Thị Lan Hà Nội - 2020
3. i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đề tài “Ảnh hưởng của cú sốc Kinh tế - Chính trị đến Thị trường Tiền tệ - Kinh nghiệm ứng phó của một số quốc gia trên thế giới &Bài học cho Việt Nam” là đề tài nghiên cứu độc lập của riêng tôi, được viết dựa trên cơ sở tìm hiểu, phân tích và đánh giá về cú sốc kinh tế, chính trị đến thị trường tiền tệ và chưa được công bố tại các công trình nghiên cứu có nội dung tương đồng nào khác. Hà Nội, ngày 01 tháng 07 năm 2020 Tác giả Ngô Thị Bích Ngọc
4. ii LỜI CẢM ƠN Trong thời gian nghiên cứu và thực hiện luận văn này, tôi đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình từ các cơ quan, tổ chức và cá nhân. Nhân đây, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc lòng biết ơn chân thành đến các tập thể, cá nhân đã tạo điều kiện và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài. Trước hết tôi xin trân trọng cảm ơn Ban giám hiệu trường Đại học Ngoại thương, Khoa Sau đại học của trường cùng tập thể các thầy cô giáo, những người đã trang bị kiến thức cho tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu tại trường. Với lòng biết ơn chân thành và sâu sắc nhất, tôi xin trân trọng cảm ơn PGS.TS Nguyễn Thị Lan, người đã trực tiếp hướng dẫn tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thiện đề tài. Do thời gian nghiên cứu và kiến thức còn hạn chế, luận văn được hoàn thiện không thể tránh khỏi những sơ suất thiếu sót, tác giả rất mong nhận được những ý kiến của các thầy cô giáo cùng các bạn. Xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày 01 tháng 07 năm 2020 TÁC GIẢ LUẬN VĂN
5. iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... ii TÁC GIẢ LUẬN VĂN ............................................................................................. ii MỤC LỤC ................................................................................................................ iii DANH MỤC HÌNH VẼ .......................................................................................... vi DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT.................................................................... vii MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÚ SỐC KINH TẾ - CHÍNH TRỊ VÀ THỊ TRƯỜNG TIỀN TỆ .................................................................................................. 9 1.1 Tổng quan về các cú sốc kinh tế - chính trị ................................................... 9 1.1.1 Khái niệm và đặc điểm của các cú sốc kinh tế - chính trị ......................... 9 1.1.2 Phân loại các cú sốc kinh tế - chính trị ................................................... 11 1.1.3 Nguyên nhân của các cú sốc kinh tế - chính trị ...................................... 13 1.2 Tổng quan về thị trường tiền tệ .................................................................... 14 1.2.1 Khái niệm, đặc điểm và chức năng của thị trường tiền tệ ...................... 14 1.2.2 Cấu trúc của thị trường tiền tệ ................................................................ 15 1.2.3 Chủ thể tham gia TTTT ........................................................................... 20 1.2.4 Các hàng hóa lưu thông trên TTTT ......................................................... 21 1.3 Ảnh hưởng của các cú sốc kinh tế- chính trị đến thị trường tiền tệ ......... 24 1.3.1 Cơ chế ảnh hưởng của các cú sốc kinh tế- chính trị đến thị trường tiền tệ. ...................................................................................................................... 24 1.3.2 Yếu tố tác động của các cú sốc kinh tế - chính trị đến TTTT .................. 25 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ........................................................................................ 28 CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG ẢNH HƯỞNG CỦA MỘT SỐ CÚ SỐC KINH TẾ - CHÍNH TRỊ ĐẾN THỊ TRƯỜNG TIỀN TỆ - KINH NGHIỆM ỨNG PHÓ CỦA CÁC QUỐC GIA TRÊN THẾ GIỚI VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM RÚT RA CHO VIỆT NAM .................................................................. 29 2.1 Cú sốc của chiến tranh thương mại Mỹ - Trung ........................................ 29 2.1.1 Diễn biến 29
6. iv 2.2.2 Nguyên nhân ........................................................................................... 34 2.2.3 Tác động đến thị trường tiền tệ ............................................................... 37 2.1.4 Ứng phó của Cục dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) và Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBOC) 43 2.2 Cú sốc của Brexit: Anh rút khỏi EU ............................................................ 46 2.2.1 Diễn biến .47 2.2.2 Nguyên nhân............................................................................................49 2.2.3 Tác động đến thị trường tiền tệ .. 50 2.1.4 Ứng phó của Cục dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) và Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBOC) 53 2.3 Cú sốc nặng nề đại dịch CO-Vid19 .............................................................. 54 2.3.1 Diễn biến .54 2.3.2 Tác động đến thị trường tiền tệ . 55 2.3.3 Ứng phó của các nước trên Thế giới .57 2.4 Cú sốc của Giá dầu thế giới giảm sâu cuối năm 2019-2020 ....................... 63 2.4.1 Diễn biến ... ..63 2.4.2 Nguyên nhân ...65 2.4.3 Tác động đến thị trường tiền tệ ...66 2.2.4 Ứng phó của một số quốc gia trên Thế giới .67 2.5 Bài học kinh nghiệm rút ra cho Việt Nam .................................................. 72 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ........................................................................................ 77 CHƯƠNG 3 MỘT SỐ GỢI Ý CHÍNH SÁCH CHO VIỆT NAM NHẰM ỨNG PHÓ ĐỐI VỚI ẢNH HƯỞNG CÚ SỐC KINH TẾ- CHÍNH TRỊ ĐẾN THỊ TRƯỜNG TIỀN TỆ VÀ ĐƯA RA NHỮNG ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN CỦA THỊ TRƯỜNG TIỀN TỆ TRONG NHỮNG NĂM TỚI ...78 3.1 Một số mục tiêu, định hướng phát triển thị trường tiền tệ trong những năm tới và các giải pháp chính sách thực hiện ................................................ 78 3.1.1 Mục tiêu, định hướng chiến lược phát triển thị trường tiền tệ Việt Nam78 3.1.2 Một số giải pháp chủ yếu nhằm phát triển thị trường tiền tệ 79
7. v 3.1.3. Tăng cường năng lực quản lý và sử dụng vốn, năng lực kinh doanh của các tổ chức tín dụng- các thành viên chủ yếu của thị trường .81 3.2 Những biện pháp nhằm ngăn chặn khủng hoảng ....................................... 81 3.2.1 Hoàn thiện hệ thống quản trị để chuẩn bị đối phó với các cú sốc .......... 81 3.2.2 Hiểu để quản lý khủng hoảng .................................................................. 83 3.2.3 Tìm hiểu nguyên nhân những vấn đề có thể kiểm soát được lại phát triển thành khủng hoảng ........................................................................................... 84 3.2.4 Giảm khả năng xảy ra khủng hoảng ....................................................... 86 3.3 Các biện pháp quản lý khủng hoảng ........................................................... 88 3.3.1 Nhận thức thực tế - đưa vào vận hành các gói kích thích kinh tế phù hợp .......................................................................................................................... 84 3.3.2 Hành động để hạn chế khủng hoảng ....................................................... 85 3.3.3. Phân loại lĩnh vực thị trường để hành động .......................................... 86 3.3.4 Truyền thông các hành động và giải pháp .............................................. 86 KẾT LUẬN .............................................................................................................. 91 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................92
8. vi DANH MỤC HÌNH VẼ Hình 2.1: Cuộc chiến thuế quan Mỹ - Trung 2018-2019 .......................................... 31 Hình 2.2: Tỷ giá USD/CNY năm 2008 – 2019 ......................................................... 32 Hình 2.3: Diễn biến sự thay đổi tỷ giá USD/CNY giai đoạn 2016 - 2019 ............... 32 Hình 2.4: Diễn biến xung dột thương mại Mỹ - Trung ............................................. 37 Hình 2.5: Diễn biến tỷ giá NDT/USD giai đoạn tháng 5/2018 – tháng 8/2018 ........ 41 Hình 2.6: Biểu đồ tỷ giá GBP/USD Nguồn: Nhuệ Mẫn (2016) ............................... 52 Hình 2.7: Diễn biến giá dầu Brent và WTI (12/2016- 31/03/2020) .......................... 64
9. vii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Từ viết tắt Tiếng Việt ARMs Lãi suất cơ bản được điều chỉnh CBRT Ngân hàng Trung ương Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ CTTM Chiến tranh thương mại CSTT Chính sách tiền tệ NĐT Nhà đầu tư NHNN Ngân hàng nhà nước NHTM Ngân hàng thương mại NK Nhập khẩu TCTD Tổ chức tín dụng TTCK Thị trường chứng khoán TTTC Thị trường tài chính TTTT Thị trường tiền tệ XK Xuất khẩu
10. 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong suốt thời kỳ phát triển kinh tế, thế giới đã xảy ra nhiều cú sốc kinh tế - chính trị, ảnh hưởng đến tài chính các quốc gia nói riêng và thị trường tiền tệ nói chung. Một vài sự kiện tiêu biểu là chiến tranh thương mại Mỹ - Trung; Brexit: Anh rút khỏi EU; Giá dầu giảm sâu đầu năm 2020, Và sự kiên ảnh hưởng gần đây nhất là đại dịch COVID-19 (12/2019) gây thiệt hại trên phạm vi toàn cầu. Một quan điểm được đưa ra rằng nếu các ngân hàng trung ương không có chính sách vĩ mô hiệu quả thì hậu quả nhãn tiền là tình trạng giảm phát do dịch bệnh COVID-19, có thể dẫn tới vỡ nợ và phá sản hàng loạt (Theo Vinanet, 2020). Những cú sốc kinh tế - chính trị tổng quan đều gây ảnh hưởng đến thị trường tiền tệ, biểu hiện rõ ràng qua lạm phát tăng lên hai con số, tỷ giá hối đoái biến động, thâm hụt ngân sách trở nên trầm trọng, trong khi tình hình dự trữ ngoại hối giảm mạnh (Hạ Thị Thiều Dao và Phạm Thị Tuyết Trinh, 2013). Hầu hết các cú sốc kinh tế đều gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến các quốc gia trên thế giới, và Việt Nam cũng không nằm ngoài ảnh hưởng đó, chính vì thế việc học tập kinh nghiệm ứng phó với cú sốc kinh tế là điều hoàn toàn cần thiết để ứng dụng khi bối cảnh đó xảy ra nhằm hạn chế rủi ro đến mức thấp nhất. Theo ngân hàng thế giới (Worldbank), chuyển đổi từ kinh tế kế hoạch hóa tập trung sang kinh tế thị trường đã giúp Việt Nam từ một trong những quốc gia nghèo nhất thế giới thành nước có thu nhập trung bình thấp. Trải qua những cú sốc kinh tế - chính trị, đặc biệt là COVID-19 như hiện nay, Việt Nam đã cho thấy việc sớm nhận ra khủng hoảng và có hành động đúng thời điểm, được nhiều quốc gia trên thế giới khen ngợi trong kiềm chế sự lây lan dịch Covid-19 thông qua các chính sách hiệu quả