Luận văn Các giải pháp tăng cường quản lý đầu tư công ở Việt Nam

Nội dung tài liệu: Luận văn Các giải pháp tăng cường quản lý đầu tư công ở Việt Nam

1. i BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƢƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ CÁC GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG QUẢN LÝ ĐẦU TƢ CÔNG Ở VIỆT NAM Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng NGUYỄN KIM THẮNG Hà Nội - 2018
2. i BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƢƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ CÁC GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG QUẢN LÝ ĐẦU TƢ CÔNG Ở VIỆT NAM Ngành: Tài chính - Ngân hàng - Bảo hiểm Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng Mã số: 8340201 Họ và tên học viên: Nguyễn Kim Thắng Ngƣời hƣớng dẫn: PGS. TS. Mai Thu Hiền Hà Nội - 2018
3. ii LỜI CẢM ƠN Trƣớc tiên, tôi xin gửi lời cảm ơn tới cô hƣớng dẫn luận văn của tôi là PGS.TS Mai Thu Hiền ngƣời đã tạo mọi điều kiện, động viên và giúp đỡ tôi hoàn thành tốt luận văn này. Trong suốt quá trình nghiên cứu, thầy đã kiên nhẫn hƣớng dẫn, trợ giúp và động viên tôi rất nhiều. Sự hiểu biết sâu sắc về khoa học, cũng nhƣ kinh nghiệm của thầy chính là tiền đề giúp tôi đạt đƣợc những thành tựu và kinh nghiệm quý báu. Xin cám ơn các thầy cô Trƣờng Đại học Ngoại Thƣơng đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi làm việc trên khoa để tiến hành tốt luận văn. Tôi cũng xin cảm ơn bạn bè và gia đình đã luôn bên tôi, cổ vũ và động viên tôi những lúc khó khăn để có thể vƣợt qua và hoàn thành tốt luận văn này. Do điều kiện chủ quan và khách quan, chắc chắn Luận văn còn có thiếu sót, Tôi rất mong tiếp tục nhận đƣợc những ý kiến đóng góp quý báu để hoàn thiện và nâng cao hơn nữa chất lƣợng luận văn. Xin trân trọng cảm ơn!
4. iii LỜI CAM ĐOAN Đề tài này là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu có tính độc lập riêng, không sao chép bất kỳ tài liệu nào và chƣa đƣợc công bố nội dung bất kỳ ở đâu; các số liệu, các nguồn trích dẫn trong luận văn đƣợc chú thích nguồn gốc rõ ràng, minh bạch. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan của tôi. Hà Nội, ngày 20 tháng 3 năm 2018 Tác giả Nguyễn Kim Thắng
5. iv MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................. i LỜI CAM ĐOAN ..................................................................................................... iii DANH MỤC TỪ VIẾT TAT .................................................................................... ix PHẦN MỞ ĐẦU ......................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài .......................................................................................... 1 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu ............................................................................. 1 2.1. Tình hình nghiên cứu trong nƣớc ..................................................................... 1 2.2. Tình hình nghiên cứu ở nƣớc ngoài .................................................................. 6 2.3. Những kết luận rút ra và khoảng trống nghiên cứu .......................................... 8 3. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................... 9 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................... 9 5. Phƣơng pháp nghiên cứu ....................................................................................... 10 5.1. Phƣơng pháp thu thập dữ liệu ......................................................................... 10 5.2. Phƣơng pháp phân tích và xử lý dữ liệu ......................................................... 10 6. Kết cấu của luận văn ............................................................................................. 11 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐẦU TƢ CÔNG ........................ 12 1.1. Đầu tƣ công ........................................................................................................ 12 1.1.1 Khái niệm đầu tƣ công .................................................................................. 12 1.1.2. Đặc điểm của đầu tƣ công ........................................................................... 15 1.1.3. Vai trò của đầu tƣ công đối với phát triển kinh tế xã hội ............................ 16 1.2. Quản lý đầu tƣ công ........................................................................................... 18 1.2.1. Khái niệm quản lý đầu tƣ công .................................................................... 18 1.2.2. Tổ chức bộ máy quản lý đầu tƣ công........................................................... 19 1.2.3. Mục tiêu, nguyên tắc và yêu cầu quản lý đầu tƣ công ................................. 21 1.2.4. Nội dung quản lý đầu tƣ công ...................................................................... 22 1.2.5. Các phƣơng pháp và công cụ quản lý đầu tƣ công ...................................... 23 1.2.6. Quy trình quản lý đầu tƣ công ..................................................................... 27
6. v 1.2.7. Các tiêu chí đánh giá hiệu quả đầu tƣ công ................................................. 30 1.3. Những nhân tố ảnh hƣởng đến quản lý đầu tƣ công .......................................... 32 1.3.1. Nhân tố khách quan ..................................................................................... 32 1.3.2. Nhân tố chủ quan ......................................................................................... 33 1.4. Kinh nghiệm về quản lý đầu tƣ công của một số quốc gia trên thế giới và những bài học rút ra .............................................................................................................. 36 1.4.1. Kinh nghiệm quản lý đầu tƣ công của một số nƣớc .................................... 36 1.4.2. Những bài học rút ra cho quản lý đầu tƣ công tại Việt Nam ....................... 40 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ĐẦU TƢ CÔNG TẠI VIỆT NAM ....... 42 2.1. Tổng quan chung về tình hình kinh tế - xã hội tại Việt Nam ............................. 42 2.2. Tình hình đầu tƣ công tại Việt Nam................................................................... 45 2.2.1. Quy mô đầu tƣ công tại Việt Nam ............................................................... 45 2.2.2. Cơ cấu đầu tƣ công tại Việt Nam ................................................................. 46 2.3. Thực trạng quản lý đầu tƣ công tại Việt Nam .................................................... 50 2.3.1. Bộ máy tổ chức quản lý đầu tƣ công tại Việt Nam ..................................... 50 2.3.2. Khung pháp lý quản lý đầu tƣ công tại Việt Nam ....................................... 52 2.3.3. Thực trạng quy trình quản lý đầu tƣ công tại Việt Nam .............................. 59 2.4. Đánh giá quản lý đầu tƣ công tại Việt Nam ....................................................... 77 2.4.1. Những ƣu điểm ............................................................................................ 77 2.4.2. Những tồn tại ............................................................................................... 79 2.4.3. Nguyên nhân những tồn tại .......................................................................... 83 CHƢƠNG 3: CÁC GIẢI PHÁP NHẰM TĂNG CƢỜNG QUẢN LÝ ĐẦU TƢ CÔNG TẠI VIỆT NAM ĐẾN NĂM 2025 ............................................................... 87 3.1. Định hƣớng và quan điểm quản lý đầu tƣ công tại Việt Nam đến năm 2025 .... 87 3.1.1. Mục tiêu quản lý đầu tƣ công tại Việt Nam ................................................. 87 3.1.2. Quan điểm quản lý đầu tƣ công tại Việt Nam đến năm 2025 ..................... 88 3.1.3. Lộ trình thực hiện ........................................................................................ 90 3.2. Các giải pháp nhằm tăng cƣờng quản lý đầu tƣ công tại Việt Nam .................. 94 3.2.1. Hoàn thiện công tác định hƣớng quy hoạch Đầu tƣ công ......................... 94
7. vi 3.2.2. Hoàn thiện đánh giá trong thẩm định dự án Đầu tƣ công ........................ 97 3.2.3. Phát triển tổ chức tƣ vấn độc lập đánh giá, thẩm định dự án Đầu tƣ công. ............................................................................................................................... 98 3.2.4. Điều chỉnh cơ cấu Đầu tƣ công trong lựa chọn và triển khai dự án Đầu tƣ công ........................................................................................................................ 99 3.2.5. Nâng cao năng lực kiểm tra, giám sát trong Đầu tƣ công ....................... 102 3.3. Một số kiến nghị ............................................................................................... 105 3.3.1. Kiến nghị với Quốc hội, Chính phủ ........................................................... 105 3.3.2. Kiến nghị với Bộ Tài chính ....................................................................... 105 3.3.3. Kiến nghị với Bộ kế hoạch đầu tƣ ............................................................. 105 KẾT LUẬN ............................................................................................................. 107 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................ 108
8. vii DANH MỤC SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ STT Tên sơ đồ, hình vẽ Trang 1 Sơ đồ 2.1. Sơ đồ nội dung và chức năng quản lý đầu tƣ công 49 2 Hình 1.1: Mô hình chủ đầu tƣ trực tiếp quản lý đầu tƣ 19 3 Hình 1.2: Mô hình chủ nhiệm điều hành quản lý đầu tƣ 20 4 Hình 1.3: Mô hình tổ chức quản lý đầu tƣ chìa khóa trao tay 20 5 Hình 2.1. Đầu tƣ cơ sở hạ tầng phân tán: Ví dụ về sân bay, 59 cảng biển, khu kinh tế ven biển
9. viii DANH MỤC BẢNG BIỂU STT Tên Bảng, Biểu Trang 1 Bảng 2.1. Quy mô đầu tƣ công giai đoạn 2010-2017 43 2 Bảng 2.2. Cơ cấu đầu tƣ giai đoạn 2010-2017 44 3 Bảng 2.3. Cơ cấu Đầu tƣ công thực hiện phân theo ngành kinh tế 45 4 Bảng 2.4. Cơ cấu vốn đầu tƣ công theo phân cấp quản lý 47 5 Bảng 2.5. Trách nhiệm và thẩm quyền trong đầu tƣ công 49 6 Bảng 2.6. Tóm tắt các văn bản định hƣớng chiến lƣợc đầu tƣ 51 7 Bảng 2.7: Các văn bản pháp luật về định hƣớng kế hoạch đầu tƣ công 53 8 Bảng 2.8: Các quyết định và văn bản về chọn các dự án đầu tƣ công 53 9 Bảng 2.9: Một số văn bản pháp luật điều chỉnh về triển khai đầu tƣ 55 công 10 Bảng 2.10: Các văn bản pháp luật về đánh giá và kiểm toán đầu tƣ 55 công 11 Bảng 2.11: Dự kiến tổng nhu cầu đầu tƣ cơ sở hạ tầng theo quy hoạch 55 2011-2020 12 Bảng 2.12. Chi phí đầu tƣ đƣờng cao tốc 66 13 Bảng 2.13. Một số dự án đội giá thành và kéo dài thời gian điển hình 68 14 Bảng 2.14. Tỷ lệ số dự án đầu tƣ công phải điều chỉnh và chậm tiến độ 70 15 Bảng 2.15. Thời hạn lập báo cáo, kiểm toán, và phê duyệt dự án ODA 74 16 Bảng 2.16. Đầu tƣ công và tăng trƣởng kinh tế 76 17 Bảng 2.17. So sánh chất lƣợng quản lý đầu tƣ công của Việt Nam với 77 một số nƣớc khác 18 Biểu đồ 2.1: Tăng trƣởng GDP Việt Nam từ 2010 -2017 40 19 Biểu đồ 2.2: Tình hình giải ngân FDI vào Việt Nam từ 2010 -2017 41 20 Biểu đồ 2.3: Cơ cấu nguồn vốn đầu tƣ công qua các năm 47
10. ix DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT BOT : Xây dựng - kinh doanh - chuyển giao BT : Xây dựng – chuyển giao BTO : Xây dựng – chuyển giao – kinh doanh CSHT : Cơ sở hạ tầng ĐTC : Đầu tƣ công FDI : Đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài GDP : Tổng giá trị sản phẩm quốc dân HDI : Chỉ số phát triển con ngƣời HQĐT : Hiệu quả đầu tƣ NSĐP : Ngân sách địa phƣơng NSNN : Ngân sách nhà nƣớc NSTW : Ngân sách trung ƣơng ODA : Viện trợ chính thức PPP : Hợp tác Công - Tƣ TPP : Hiệp định thƣơng mại tự do xuyên Thái Bình Dƣơng WB : Ngân hàng thế giới WTO : Tổ chức thƣơng mại quốc tế