Luận văn Chế định ban kiểm soát trong công ty cổ phần theo luật doanh nghiệp năm 2014

Nội dung tài liệu: Luận văn Chế định ban kiểm soát trong công ty cổ phần theo luật doanh nghiệp năm 2014

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ CHẾ ĐỊNH BAN KIỂM SOÁT TRONG CÔNG TY CỔ PHẦN THEO LUẬT DOANH NGHIỆP NĂM 2014 Ngành: Luật Kinh tế NGUYỄN HOÀNG LONG Hà Nội – 2019
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ Chế định Ban kiểm soát trong công ty cổ phần theo Luật Doanh nghiệp năm 2014 Ngành: Luật Kinh tế Mã số: 8380107 Họ và tên học viên: Nguyền Hoàng Long Người hướng dẫn: PGS,TS Hồ Thuý Ngọc Hà Nội – 2019
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng, luận văn thạc sĩ luật kinh tế "Chế định Ban kiểm soát trong công ty cổ phần theo Luật Doanh nghiệp năm 2014" là công trình nghiên cứu của riêng tôi được sự hướng dẫn khoa học của PGS,TS Hồ Thuý Ngọc. Các nội dung nghiên cứu, kết quả trong đề tài này là trung thực và chưa công bố dưới bất kỳ hình thức nào trước đây. Ngoài ra, trong luận văn còn sử dụng một số nhận xét, đánh giá được chính tác giả thu thập từ các nguồn khác nhau của các tác giả, cơ quan tổ chức khác đều được trích dẫn và chú thích nguồn gốc, có ghi trong phần tài liệu tham khảo. Hà Nội, ngày 10 tháng 12 năm 2018 Người cam đoan Nguyễn Hoàng Long
4. LỜI CẢM ƠN Với lòng biết ơn sâu sắc của mình, tôi xin cảm ơn PGS, TS Hồ Thuý Ngọc đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, lựa chọn đề tài, nghiên cứu và hoàn thành luận văn "Chế định Ban kiểm soát trong công ty cổ phần theo Luật Doanh nghiệp năm 2014". Tôi xin cảm ơn các thầy cô của Khoa Luật trường Đại học Ngoại thương, các thầy cô giảng dạy tại cơ sở Uông Bí đã giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu tại trường. Trong suốt quá trình học tập và thực hiện luận văn tôi luôn nhận được sự động viên của bạn bè, đồng nghiệp và người thân trong gia đình. Tôi xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày 10 tháng 12 năm 2018 Tác giả Nguyến Hoàng Long
5. MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN LỜI MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài. ................................................................................... 1 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu đề tài ............................................................ 3 3. Mục đích nghiên cứu đề tài ............................................................................... 5 4. Đối tượng nghiên cứu đề tài .............................................................................. 5 5. Phạm vi nghiên cứu đề tài ................................................................................. 5 6. Phương pháp luận nghiên cứu đề tài ............................................................... 5 7. Bố cục luận văn .................................................................................................. 6 CHƯƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ CHẾ ĐỊNH BAN KIỂM SOÁT TRONG CÔNG TY CỔ PHẦN THEO LUẬT DOANH NGHIỆP NĂM 2014. 7 1.1 Khái quát chung về công ty cổ phần .............................................................. 7 1.1.1 Khái niệm công ty cổ phần ..................................................................... 7 1.1.2 Đặc điểm công ty cổ phần. ...................................................................... 9 1.1.3 Cơ cấu, tổ chức công ty cổ phần ........................................................... 12 1.2 Chế định Ban kiểm soát trong công ty cổ phần. ......................................... 19 1.2.1 Ban kiểm soát và vị trí của Ban kiểm soát trong công ty cổ phần. ... 19 1.2.2 Chức năng của Ban kiểm soát trong công ty cổ phần. ....................... 21 CHƯƠNG 2.NỘI DUNG QUY ĐỊNH VỀ BAN KIỂM SOÁT TRONG CÔNG TY CỔ PHẦN THEO LUẬT DOANH NGHIỆP NĂM 2014. ........................... 25
6. 2.1 Lịch sử hình thành và phát triển của pháp luật Việt Nam về chế định Ban kiểm soát trong công ty cổ phần. ............................................................................ 25 2.2 Thành lập, tổ chức Ban kiểm soát trong công ty cổ phần. ......................... 31 2.3 Nhiệm vụ, quyền hạn Ban kiểm soát trong công ty cổ phần. .................... 34 2.4 Thành viên Ban kiểm soát trong công ty cổ phần. ..................................... 39 2.5 Thực tiễn áp dụng các quy định về Ban kiểm soát trong công ty cổ phần. .................................................................................................................................... 45 Tiểu kết chương 2 ................................................................................................ 58 CHƯƠNG 3. PHƯƠNG HƯỚNG, GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN CHẾ ĐỊNH BAN KIỂM SOÁT TRONG CÔNG TY CỔ PHẦN. .............................. 59 3.1 Phương hướng hoàn thiện các quy định pháp luật về Ban kiểm soát trong công ty cổ phần. ........................................................................................................ 59 3.2 Một số giải pháp nhằm hoàn thiện chế định Ban kiểm soát trong công ty cổ phần. .......................................................................................................................... 61 Tiểu kết chương 3. ............................................................................................... 74 KẾT LUẬN ........................................................................................................... 75 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................... 77
7. TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN Tên luận văn thạc sĩ Luật kinh tế: Chế định Ban kiểm soát trong công ty cổ phần theo Luật Doanh nghiệp năm 2014. Luận văn đã đạt được những kết quả như sau: - Luận văn nghiên cứu chủ yếu những vấn đề lý luận và thực tiễn về chế định Ban kiểm soát thông qua việc phân tích, tìm hiểu vị trí, vai trò, quyền lợi và trách nhiệm của Ban kiểm soát trong Công ty cổ phần theo quy định Luật Doanh nghiệp năm 2014. - Luận văn cũng chỉ ra sự tiến bộ của pháp Luật Doanh nghiệp qua các thời kỳ bằng việc nghiên cứu về lịch sử hình thành và phát triển của pháp luật Việt Nam về chế định Ban kiểm soát trong công ty cổ phần để chỉ ra những bất cập, hạn chế và thiếu sót của chế định này với thực tiễn áp dụng các quy định về Ban kiểm soát trong công ty cổ phần cùng vai trò là một trong những công cụ quan trọng nhất nhằm bảo vệ quyền và lợi ích của các nhà đầu tư. - Luận văn nêu lên những ưu, nhược điểm của chế định Ban kiểm soát của công ty cổ phần. Qua đó đề xuất một số ý kiến để hoàn thiện chế định này nhằm mục đích bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cổ đông, ngày càng hiệu quả và thực chất hơn trong hoạt động kinh doanh.
8. 1 LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong xu thế toàn cầu hoá nền kinh tế thế giới, Việt Nam là đất nước có nền kinh tế đang phát triển, tốc độ tăng trưởng kinh tế được duy trì ổn định, điều này tạo điều kiện để khai thông tất cả các thành phần kinh tế trong xã hội từ đó thu hút được các nhà đầu tư trong và ngoài nước tiến hành hoạt động kinh doanh tại Việt Nam. Song với sự phát triển của nền kinh tế, hệ thống pháp luật của nước ta không ngừng được củng cố và hoàn thiện hơn để tạo được hành lang pháp lý an toàn cho hoạt động kinh doanh của các chủ thể, xây dựng nên môi trường đầu tư thuận lợi, đáp ứng kịp thời xu hướng kinh tế mới của thế giới. Bộ Luật Dân sự, Luật Thương mại, Luật Doanh nghiệp, cùng nhiều văn bản pháp luật khác đều được cập nhật, sửa đổi để phù hợp với tình hình mới. Sau cuộc đột phá về thể chế của văn bản mang tên “Luật Doanh nghiệp 1999”, thì Luật Doanh nghiệp 2014 được coi là cuộc đột phá thể chế lần hai, thể hiện đúng tinh thần Hiến pháp 2013 về quyền tự do kinh doanh của công dân, của doanh nghiệp, theo đó, những gì luật pháp không cấm thì người dân, doanh nghiệp được tự do đầu tư, kinh doanh. Luật Doanh nghiệp 2014 hướng tới sự phù hợp với thực tế kinh doanh hiện tại của doanh nghiệp và tháo gỡ nhiều khó khăn, hạn chế, góp phần tạo điều kiện mở ra một môi trường kinh doanh thuận lợi phù hợp với xu hướng chung của thế giới. Trên thực tế cũng phải thừa nhận, mặc dù được đánh giá là đạo luật tiến bộ trong việc tạo điều kiện cho việc hình thành các loại hình doanh nghiệp, tuy nhiên các thiết chế để tạo hành lang pháp lý cho các chủ thể tự bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình vẫn là một thách thức lớn đối với các nhà lập pháp. Khi chưa có Luật doanh nghiệp thì công ty cổ phần hoạt động theo Luật công ty nhưng lúc Luật doanh nghiệp ra đời (tháng 12 năm 1999) thì công ty cổ phần được xác định rõ ràng và đầy đủ hơn, là ộm t trong những loại hình doanh nghiệp được quy định trong Luật doanh nghiệp. Cũng từ đó mà công ty cổ phần phát triển mạnh và ngày càng phát huy được những ưu thế của nó trong nền kinh tế. So với các loại hình doanh nghiệp khác thì công ty cổ phần nhiều điểm mạnh trong việc huy động nguồn
9. 2 vốn nhàn rỗi trong công chúng. Mặt khác với việc hình thành thị trường chứng khoán ở nước ta thì công ty cổ phần là điều kiện quan trọng và tiên quyết cho hoạt động của thị trường này. Từ đó thúc đẩy nền kinh tế phát triển. Chế định công ty cổ phần được Luật Doanh nghiệp 2014 điều chỉnh với nhiều quy định mới, trong đó, đáng chú ý là những quy định về sự tồn tại và sức ảnh hưởng của Ban kiểm soát trong cơ cấu tổ chức, quản lý của công ty cổ phần. Theo quy định tại Điều 165 Luật Doanh nghiệp 2014, có thể hiểu Ban kiểm soát trong công ty cổ phần là cơ quan có chức năng giám sátH ội đồng quản trị, Giám đốc hoặc Tổng giám đốc trong việc quản lý và điều hành công ty; kiểm tra tính hợp lý, hợp pháp, tính trung thực và mức độ cẩn trọng trong quản lý, điều hành hoạt động kinh doanh; thẩm định tính đầy đủ, hợp pháp và trung thực của báo cáo tình hình kinh doanh, báo cáo tài chính và các hoạt động rà soát, giám sát hoạt động kinh doanh khác của công ty. Như vậy, bản chất của Ban kiểm soát chính là đảm bảo sự thận trọng và minh bạch trong hoạt động kinh doanh của công ty cổ phần. Luật Doanh nghiệp 2014 cho phép công ty cổ phần lựa chọn việc có Ban kiểm soát hay không trong cơ cấu tổ chức, quản lý công ty của mình. Theo đó, trừ trường hợp có quy định khác từ pháp luật chứng khoán, công ty cổ phần có quyền không thành lập Ban kiểm soát trong trường hợp: nếu lựa chọn mô hình tổ chức công ty bao gồm Đại hội đồng cổ đông, Hội đồng quản trị, và Giám đốc hoặc Tổng giám đốc (trong trường hợp này công ty phải đảm bảo ít nhất 20% số thành viên hội đồng quản trị phải là thành viên độc lập và có Ban kiểm toán nội bộ trực thuộc hội đồng quản trị để thực hiện chức năng kiểm soát hoạt động của công ty). Hoặc công ty cổ phần có dưới 11 cổ đông và các cổ đông là tổ chức sở hữu dưới 50% tổng số cổ phần của công ty. Quy định cho phép tự do lựa chọn mô hình quản trị đối với công ty cổ phần vừa phù hợp với thông lệ quốc tế, vừa phù hợp với thực tế đa dạng của doanh nghiệp về quy mô, tính chất sở hữu và sự đa dạng của cách thức quản trị công ty như hiện nay ở Việt Nam. Mặt khác, quy định mới này cũng phù hợp với thực tế hoạt động của Ban kiểm soát trong công ty cổ phần hiện nay. Mặc dù về lý thuyết, việc tồn tại Ban kiểm soát có vẻ mang đến nhiều lợi ích cho công ty, nhưng khi hoạt động, Ban kiểm soát khó có thể thực hiện được hết chức năng, nhiệm vụ của mình. Hội đồng quản
10. 3 trị, tổng giám đốc hoặc giám đốc thường tìm cách và đủ điều kiện để hạn chế vai trò của Ban kiểm soát. Đó là chưa kể, có thể một phần do tâm lý “người nhà” nên rất khó để cho các thành viên Ban kiểm soát hoạt động một cách công tâm. Để kiểm soát được hoạt động của công ty cổ phần nhằm mục đích đem lại lợi ích cho tất cả cổ đông cũng như nâng cao hoạt động của công ty thì cần phải có những quy định cụ thể, đáp ứng được sự phát triển mạnh mẽ của loại hình công ty cổ phần. Thực tiễn cho thấy, hiện nay những quy định của pháp luật về công ty cổ phần ở Việt Nam còn nhiều lỗ hổng lớn, còn nhiều kẽ hở, bất cập trong việc thi hành. Đặc biệt là trong cơ cấu tổ chức, vận hành của công ty cổ phần. Ban kiểm soát trong công ty cổ phần đóng ộm t vai trò quan trọng là giám sát hoạt động của Hội đồng quản trị, tổng giám đốc, giám đốc nhằm ngăn chặn và phát hiện những trường hợp sai phạm, thiếu sót, bất minh, bất hợp lý, xung đột lợi ích trong việc quản lý, điều hành công ty. Ban kiểm soát còn đóng vai trò quan trọng trong việc đề xuất các biện pháp, giải pháp khắc phục, cải tiến hoạt động quản lý, điều hành công ty đạt được hiệu quả cao nhất. Tuy vậy, thực tế ở Việt Nam cho thấy Ban kiểm soát chưa thể hiện đầy đủ vai trò bảo vệ cổ đông và nhà đầu tư, do đó rủi ro mà nhà đầu tư và cổ đông phải gánh chịu từ sự hoạt động kém hiệu quả của Ban kiểm soát là rất lớn. Chính vì những lý do nêu trên, căn cứ vào quy định của Luật Doanh nghiệp năm 2014, cùng với kinh nghiệm tích luỹ được trong quá trình công tác của bản thân mà tôi lựa chọn đề tài “Chế định Ban kiểm soát trong công ty cổ phần theo Luật Doanh nghiệpnăm 2014” làm đề tài nghiên cứu cho luận văn Thạc sĩ Luật Kinh tế của mình. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu đề tài Trên cơ sở tiếp thu kết quả khoa học của các đề tài nghiên cứu trước đó, đồng thời đặt vấn đề nghiên cứu trong mối liên hệ chặt chẽ với nhu cầu thực tiễn để kiến nghị, sửa đổi và bổ sung chế định Ban kiểm soát trong công ty cổ phần từ đó góp phần bảo vệ tốt hơn quyền và lợi ích của các nhà đầu tư. Có thể kể đến một số công trình nghiên cứu như: