Luận văn Cơ hội và thách thức trong hợp tác giữa ngân hàng và doanh nghiệp Fintech tại Việt Nam: Trường hợp của timo với ngân hàng TMCP Việt Nam thịnh vượng

Nội dung tài liệu: Luận văn Cơ hội và thách thức trong hợp tác giữa ngân hàng và doanh nghiệp Fintech tại Việt Nam: Trường hợp của timo với ngân hàng TMCP Việt Nam thịnh vượng

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƢƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ CƠ HỘI VÀ THÁCH THỨC TRONG HỢP TÁC GIỮA NGÂN HÀNG VÀ DOANH NGHIỆP FINTECH TẠI VIỆT NAM: TRƢỜNG HỢP CỦA TIMO VỚI NGÂN HÀNG TMCP VIỆT NAM THỊNH VƢỢNG Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng NGUYỄN VIỆT TRINH Hà Nội- 2018
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƢƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ CƠ HỘI VÀ THÁCH THỨC TRONG HỢP TÁC GIỮA NGÂN HÀNG VÀ DOANH NGHIỆP FINTECH TẠI VIỆT NAM: TRƢỜNG HỢP CỦA TIMO VỚI NGÂN HÀNG TMCP VIỆT NAM THỊNH VƢỢNG Ngành: Tài chính - Ngân hàng - Bảo hiểm Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số: 8340201 NGUYỄN VIỆT TRINH Ngƣời hƣớng dẫn: PGS, TS Nguyễn Việt Dũng Hà Nội - Năm 2018
3. LỜI CAM ĐOAN Em xin cam đoan luận văn này là do tự bản thân thực hiện và không sao chép các công trình nghiên cứu của người khác để làm sản phẩm của riêng mình. Các thông tin sử dụng trong luận văn là có nguồn gốc và được trích dẫn rõ ràng. Em hoàn toàn chịu trách nhiệm về tính xác thực và nguyên bản của luận văn. Tác giả Nguyễn Việt Trinh
4. MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN DANH MỤC HÌNH VẼ DANH MỤC BẢNG BIỂU DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................................ 1 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HỢP TÁC GIỮA NGÂN HÀNG VÀ DOANH NGHIỆP FINTECH .................................................................................. 4 1.1 Giới thiệu chung về hợp tác giữa ngân hàng và doanh nghiệp fintech .. 4 1.1.1 Khái niệm, các hoạt động và quá trình phát triển ngân hàng ........... 4 1.1.1.1 Khái niệm về ngân hàng ....................................................................... 4 1.1.1.2 Các hoạt động ngân hàng cung cấp ..................................................... 5 1.1.1.3 Quá trình phát triển của ngân hàng ..................................................... 5 1.1.2 Khái niệm, hoạt động và quá trình phát triển của doanh nghiệp fintech ...................................................................................................... 6 1.1.2.1 Khái niệm của doanh nghiệp fintech .................................................... 6 1.1.2.2 Các hoạt động của doanh nghiệp fintech ............................................. 7 1.1.2.3 Quá trình phát triển của doanh nghiệp fintech .................................... 8 1.1.3 Hợp tác giữa ngân hàng và doanh nghiệp fintech .......................... 10 1.1.3.1 Khái niệm hợp tác .............................................................................. 10 1.1.3.2 Vì sao có sự hợp tác giữa ngân hàng và doanh nghiệp fintech? ....... 10 1.1.3.3 Các mô hình hợp tác giữa ngân hàng và doanh nghiệp fintech ........ 14 1.2 Cơ hội và thách thức trong hợp tác giữa ngân hàng và doanh nghiệp fintech ................................................................................................................... 16 1.2.1 Những vấn đề cơ bản trong hợp tác giữa ngân hàng và doanh nghiệp fintech .................................................................................................... 16 1.2.1.1 Quan điểm của Nhà nước trong hợp tác giữa ngân hàng và doanh nghiệp fintech ................................................................................................. 16 1.2.1.2 Tư duy quản lý và kinh doanh dịch vụ ngân hàng ............................. 18 1.2.1.3 Những thế mạnh nhất định của ngân hàng ........................................ 19
5. 1.2.1.4 Quản lý rủi ro trong hợp tác .............................................................. 20 1.2.2 Cơ hội trong hợp tác giữa ngân hàng và doanh nghiệp fintech ...... 22 1.2.2.1 Cơ hội trong hợp tác đối với ngân hàng ............................................ 22 1.2.2.2 Cơ hội trong sự hợp tác đối với doanh nghiệp fintech ...................... 23 1.2.3 Thách thức trong hợp tác giữa ngân hàng và doanh nghiệp fintech 24 1.2.3.1 Thách thức trong hợp tác đối với ngân hàng ..................................... 24 1.2.3.2 Thách thức đối với doanh nghiệp fintech ........................................... 28 1.3 Hợp tác giữa ngân hàng và doanh nghiệp fintech trên thế giới và kinh nghiệm cho Việt Nam ......................................................................................... 29 1.3.1 Tình hình hợp tác giữa ngân hàng và doanh nghiệp fintech trên thế giới 29 1.3.2 Kinh nghiệm trong hợp tác giữa ngân hàng và doanh nghiệp fintech ...... 31 CHƢƠNG II: CƠ HỘI VÀ THÁCH THỨC TRONG HỢP TÁC GIỮA NGÂN HÀNG TMCP VIỆT NAM THỊNH VƢỢNG VÀ NGÂN HÀNG SỐ TIMO ... 33 2.1 Tổng quan về ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vƣợng và ngân hàng số Timo ..................................................................................................................... 33 2.1.1 Lịch sử hình thành, phát triển và các hoạt động của ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng ................................................................ 33 2.1.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển của ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng ................................................................................................... 33 2.1.1.2 Các sản phẩm, dịch vụ VPBank cung cấp.......................................... 35 2.1.2 Lịch sử hình thành, phát triển và các hoạt động của ngân hàng số Timo ....................................................................................................... 35 2.1.2.1 Lịch sử hình thành và phát triển ........................................................ 35 2.1.2.2 Các hoạt động của Timo .................................................................... 36 2.1.3 Kết quả hoạt động kinh doanh ....................................................... 36 2.1.3.1 Kết quả kinh doanh ngân hàng VPBank ............................................ 36 2.1.3.2 Kết quả kinh doanh từ dịch vụ ngân hàng công nghệ số ................... 38 2.2 Hợp tác giữa ngân hàng VPBank và ngân hàng số Timo ......................... 38 2.2.1 Vì sao ngân hàng số Timo ra đời? ................................................. 38 2.2.1.1 Chiến lược số hóa hoạt động ngân hàng của VPBank ...................... 38 2.2.1.2 Tăng tập khách hàng mới ................................................................... 39 2.2.2 Khuôn khổ hợp tác giữa VPBank và Timo ..................................... 40
6. 2.2.2.1 Mô hình hợp tác giữa VPBank và Timo ............................................. 40 2.2.2.2 Đánh giá hợp tác giữa Timo và VPBank ........................................... 41 2.3 Cơ hội trong hợp tác giữa VPBank và Timo .............................................. 46 2.3.1. Cơ hội trong hợp tác ..................................................................... 46 2.3.1.1 Quá trình hội nhập kinh tế quốc tế tại Việt Nam ......................... 46 2.3.1.2 Internet và điện thoại di động phát triển tại Việt Nam ................ 47 2.3.1.3 Sự thay đổi trong hành vi khách hàng ......................................... 49 2.3.1.4 Cơ hội đi trước đối thủ cạnh tranh ............................................. 49 2.3.1.5 Chủ trương và đề án thanh toán không dùng tiền mặt ................. 50 2.3.2 Cơ hội trong hợp tác đối với VPBank ............................................ 51 2.3.2.1 Cơ hội kinh doanh “Ngân hàng số” ............................................ 51 2.3.2.2 Cơ hội giảm chi phí giao dịch và chi phí quản lý ........................ 55 2.3.2.3 Cơ hội học hỏi trong chuỗi giá trị kinh doanh Timo ................... 55 2.3.3 Cơ hội trong hợp tác với VPBank của Timo ................................... 55 2.3.3.1 Cơ hội về uy tín .......................................................................... 55 2.3.3.2 Cơ hội về vốn .............................................................................. 55 2.3.3.3 Học hỏi trong chuỗi giá trị kinh doanh Timo .............................. 56 2.4 Thách thức trong hợp tác giữa VPBank và Timo ..................................... 56 2.4.1 Thách thức trong hợp tác ............................................................... 56 2.4.1.1 Quá trình hội nhập kinh tế quốc tế tại Việt Nam ......................... 56 2.4.1.2 Thị trường cung cấp dịch vụ ngân hàng tại Việt Nam ................. 57 2.4.1.3 Thách thức từ Khách hàng .......................................................... 60 2.4.1.4 Chi phí đầu tư công nghệ ............................................................ 60 2.4.1.5 Thách thức về vấn đề pháp lý ...................................................... 61 2.4.1.6 Thách thức từ sự khác biệt về mô hình kinh doanh ...................... 61 2.4.2 Thách thức trong hợp tác với Timo của VPBank ............................ 61 2.4.2.1 An ninh công nghệ thông tin ....................................................... 62 2.4.2.2 Thách thức trong quá trình vận hành Timo ................................. 63 2.4.2.3 Thách thức trong chiến lược kinh doanh Timo ............................ 63 2.4.2.4 Thách thức chia sẻ thông tin KH ................................................. 64 2.4.3 Thách thức trong hợp tác với VPBank của Timo ............................ 64
7. 2.4.3.1 Khác biệt về quản trị và văn hóa ................................................ 64 2.4.3.2 Quy trình vận hành và xây dựng sản phẩm mới .......................... 64 2.4.3.3. Quy định pháp lý không rõ ràng ................................................ 65 CHƢƠNG III: KIẾN NGHỊ VÀ GIẢI PHÁP NHẰM TĂNG CƢỜNG HỢP TÁC GIỮA NGÂN HÀNG TMCP VIỆT NAM THỊNH VƢỢNG VÀ NGÂN HÀNG SỐ TIMO .................................................................................................... 66 3.1 Định hƣớng trong hợp tác với các doanh nghiệp Fintech của VPBank .. 66 3.1.1 Mục tiêu số hóa các hoạt động ngân hàng ..................................... 66 3.1.2 Tạo hệ sinh thái ngân hàng – doanh nghiệp fintech trong đó VPBank là trọng tâm ............................................................................................ 68 3.2 Giải pháp tăng cƣờng hợp tác giữa VPBank và Timo .............................. 69 3.3 Kiến nghị nhằm tăng cƣờng hợp tác giữa ngân hàng và doanh nghiệp Fintech .................................................................................................................. 74 3.3.1 Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nước ......................................... 78 3.3.2 Kiến nghị với cơ quan quản lý Nhà nước ....................................... 80 3.3.2.1 Hoàn thiện cơ chế, chính sách .................................................... 80 3.3.2.2 Đào tạo nguồn nhân lực ............................................................. 82 3.3.2.3 Tăng cường hợp tác và gia tăng đầu tư ....................................... 83 3.3.2.4 Thu hút khách hàng .................................................................... 84 KẾT LUẬN .............................................................................................................. 85 TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 86
8. DANH MỤC HÌNH VẼ Hình 1: Số liệu về số người không sử dụng các dịch vụ tài chính ............................ 11 Hình 2: Số lượng người dùng điện thoại di động trên toàn thế giới từ năm 2013 đến năm 2019 (đơn vị: tỷ người) ..................................................................................... 12 Hình 3: Danh sách các dịch vụ ngân hàng ................................................................ 13 Hình 4: Hiệu quả của các mô hình hợp tác giữa fintech và ngân hàng .................... 14 Hình 5: Tỷ lệ khách hàng của ngân hàng sử dụng dịch vụ các công ty Fintech (%), 2016 ........................................................................................................................... 25 Hình 6: Giá trị giao dịch toàn cầu của các công ty fintech (2014 - 2016), ước tính đến 2020 (Đơn vị: Triệu USD) ................................................................................. 26 Hình 7: Số người sử dụng internet trên thế giới ........................................................ 47 Hình 8: Tỷ lệ dân số sử dụng internet ....................................................................... 48 Hình 9: Tỷ lệ các thiết bị kết nối internet ................................................................. 48 Hình 10: Phí dịch vụ tài khoản Timo ........................................................................ 56 DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 1: Số lượng khách hàng lũy kế (Đơn vị: nghìn khách hàng) ........................... 36 Bảng 2: Số lượng thẻ (Đơn vị: nghìn thẻ) ................................................................. 36 Bảng 3: Dư nợ tín dụng theo đối tượng khách hàng (Đơn vị: tỷ đồng) .................... 37 Bảng 4: Nguồn vốn huy động theo loại hình khách hàng (Đơn vị: tỷ đồng) ............ 37 Bảng 5: Lãi thuần từ hoạt động dịch vụ (Đơn vị: triệu đồng) ................................... 38 Bảng 6: Một số chỉ tiêu về số lượng người dùng dịch vụ ngân hàng công nghệ số VPBank ..................................................................................................................... 38 Bảng 7: Chuỗi giá trị kinh doanh của Timo trong hợp tác với VPBank ................... 41 Bảng 8: So sánh ngân hàng truyền thống và ngân hàng số Timo ............................. 42 Bảng 9: Một số chỉ tiêu kinh doanh ngân hàng số Timo .......................................... 45 Bảng 10: Các doanh nghiệp fintech tại Việt Nam .................................................... 58 Bảng 11: Thống kê tình hình triển khai ngân hàng số .............................................. 59 Bảng 12: Chính sách phát triển Fintech tại các quốc gia .......................................... 74
9. DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Từ viết tắt Từ viết đầy đủ 1 ATM Automated teller machine (Máy rút tiền tự động) 2 HĐQT Hội đồng quản trị 3 HR Human Resource (Nguồn nhân lực) 4 VPBank Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng 5 NHNN Ngân hàng Nhà nước 6 NHTM Ngân hàng thương mại 7 LOS Loan Origination system (Hệ thống Khởi tạo khoản vay) 8 KH Khách hàng 9 CRM Customer relationship management (Hệ thống Quản lý quan hệ khách hàng) 10 NH Ngân hàng 11 POS Point of Sale (Thiết bị chấp nhận sử dụng thẻ) 12 NHTW Ngân hàng Trung ương
10. TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN Luận văn gồm 3 chương: Chương I. Cơ sở lý luận về hợp tác giữa ngân hàng và doanh nghiệp fintech. Chương II. Cơ hội và thách thức trong hợp tác giữa ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng và ngân hàng số Timo. Chương III. Kiến nghị và giải pháp nhằm tăng cường hợp tác giữa ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng và ngân hàng số Timo. Bằng việc sử dụng phương pháp phân tích và tổng hợp lý thuyết cùng với phương pháp chuyên gia và phối hợp tổng kết kinh nghiệm nhằm tìm ra những biện pháp hữu hiệu trong việc đưa ra các kiến nghị và giải pháp nhằm tăng cường hợp tác giữa ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng và ngân hàng số Timo, luận văn đã khái quát hóa được những lý thuyết chung về hợp tác giữa ngân hàng và doanh nghiệp fintech, đồng thời chỉ ra các kết quả đạt được cũng như các cơ hội và thách thức trong hợp tác giữa ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng và ngân hàng số Timo. Từ việc chỉ ra các cơ hội và thách thức đến từ thị trường tài chính ngân hàng, sự phát triển của internet và điện thoại di động, sự thay đổi trong hành vi của khách hàng cùng các vấn đề liên quan đến tuân thủ pháp luật, đảm bảo an ninh thông tin, chia sẻ thông tin khách hàng cho đối tác fintech trong sự hợp tác của ngân hàng, để từ đó, luận văn đưa ra các khuyến nghị cụ thể, có minh họa để nhằm tăng cường hợp tác giữa ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng và ngân hàng số Timo. Ngoài ra, luận văn cũng đề xuất với các cơ quan hữu quan trong việc tăng cường sự liên kết, hỗ trợ cũng như hoàn thiện hành lang pháp lý về hoạt động của fintech trong lĩnh vực cung cấp các dịch vụ ngân hàng truyền thông và nâng cao nhận thức của người dân, xây dựng, giám sát các khung quản trị rủi ro liên quan đến sự hợp tác giữa ngân hàng và doanh nghiệp fintech nhằm tăng cường sự hợp tác giữa ngân hàng và doanh nghiệp fintech, nơi mà hai bên có thể tận dụng các lợi thế của nhau để hợp tác cùng phát triển.