Luận văn Đề tài: Hoạt động của các tổ chức tài chính vi mô chính thức tại Việt Nam

Nội dung tài liệu: Luận văn Đề tài: Hoạt động của các tổ chức tài chính vi mô chính thức tại Việt Nam

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỀ TÀI: HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC TỔ CHỨC TÀI CHÍNH VI MÔ CHÍNH THỨC TẠI VIỆT NAM Ngành: Tài chính – Ngân hàng HỌ TÊN HỌC VIÊN: NGUYỄN HUYỀN TRÂM
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỀ TÀI: HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC TỔ CHỨC TÀI CHÍNH VI MÔ CHÍNH THỨC TẠI VIỆT NAM Ngành : Tài chính – Ngân hàng Mã số : 8340201 Họ và tên học viên : Nguyễn Huyền Trâm Người hướng dẫn : TS. Nguyễn Thị Hiền Hà Nội - 2020
3. i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn “Hoạt động của các tổ chức tài chính vi mô chính thức tại Việt Nam” là công trình nghiên cứu riêng của tác giả, kết quả nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã được công bố trước đây hoặc các nội dung do người khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn được dẫn nguồn trong luận văn. Hà Nội, ngày ........ tháng ....... năm 2020 Tác giả luận văn Nguyễn Huyền Trâm
4. ii LỜI CẢM ƠN Luận văn Thạc sĩ với đề tài "Hoạt động của các tổ chức tài chính vi mô chính thức tại Việt Nam” là thành quả của quá trình tích lũy kiến thức của tác giả trong suốt thời gian học tập tại trường Đại học Ngoại thương. Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới các giảng viên đã trang bị cho tác giả những kiến thức quý báu trong quá trình đào tạo tại trường. Lời cảm ơn đặc biệt, tác giả xin trân trọng gửi tới TS. Nguyễn Thị Hiền, người đã trực tiếp hướng dẫn, chỉ bảo tận tình và đóng góp nhiều ý kiến quý báu, hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi cho tác giả hoàn thành luận văn thạc sĩ. Xin trân trọng cảm ơn Ban Giám đốc Quỹ Hỗ trợ Phụ nữ nghèo, Ban Tổng Giám đốc Tổ chức Tài chính vi mô Tình Thương đã tạo điều kiện giúp đỡ tác giả hoàn thành luận văn này. Cuối cùng, xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã động viên, giúp đỡ tác giả trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn. TÁC GIẢ Nguyễn Huyền Trâm
5. iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................................ ii MỤC LỤC ..................................................................................................................... iii DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ .......................................................................... vii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .......................................................................... viii TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN ............................................... ix PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................................ 1 CHƢƠNG 1.CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÁC TỔ CHỨC TÀI CHÍNH VI MÔ......... 6 1.1.Khái niệm về tổ chức TCVM ............................................................................. 6 1.1.1.Định nghĩa ......................................................................................................... 6 1.1.2.Lịch sử hình thành và phát triển của TCVM ................................................ 7 1.1.2.1.Lịch sử hình thành và phát triển của TCVM trên thế giới ....................... 7 1.1.2.2.Lịch sử hình thành và phát triển của TCVM tại Việt Nam ...................... 8 1.1.3.Đặc điểm của TCVM ..................................................................................... 10 1.1.4.Vai trò của TCVM ......................................................................................... 12 1.2.Hoạt động của các tổ chức TCVM................................................................... 13 1.2.1.Nội dung hoạt động ........................................................................................ 13 1.2.1.1.Hoạt động tín dụng...................................................................................... 13 1.2.1.2.Hoạt động tiết kiệm ..................................................................................... 14 1.2.1.3.Hoạt động thanh toán ................................................................................. 14 1.2.1.4.Hoạt động bảo hiểm .................................................................................... 15 1.2.1.5.Hoạt động phi tài chính .............................................................................. 15 1.2.2.Các chỉ tiêu đo lƣờng sự phát triển hoạt động của tổ chức TCVM .......... 16 1.2.2.1.Chất lƣợng nợ .............................................................................................. 18
6. iv 1.2.2.2.Hiệu quả và năng suất................................................................................. 18 1.2.2.3.Khả năng sinh lời ........................................................................................ 19 1.2.2.4.Mức độ bền vững ......................................................................................... 20 1.2.3.Các nhân tố ảnh hƣởng đến sự phát triển của tổ chức TCVM ................. 21 1.2.3.1.Nhóm nhân tố chủ quan ............................................................................. 21 1.2.3.2.Nhóm nhân tố khách quan ......................................................................... 22 1.3.Kinh nghiệm quốc tế và bài học kinh nghiệm cho Việt Nam ........................ 24 1.3.1.Kinh nghiệm của Ngân hàng Grameen – Bangladesh ................................ 24 1.3.2.Kinh nghiệm của Ngân hàng CARD – Philippines ..................................... 24 1.3.3.Bài học kinh nghiệm....................................................................................... 25 CHƢƠNG 2.THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC TỔ CHỨC TCVM CHÍNH THỨC TẠI VIỆT NAM .............................................................................. 26 2.1.Các tổ chức cung ứng dịch vụ TCVM tại Việt Nam ...................................... 26 2.1.1.Tổ chức TCVM đƣợc cấp phép ..................................................................... 26 2.1.1.1.Tổ chức TCVM CEP ................................................................................... 27 2.1.1.2.Tổ chức TCVM Tình thƣơng ..................................................................... 27 2.1.1.3.Tổ chức TCVM TNHH M7 ........................................................................ 28 2.1.1.4.Tổ chức TCVM TNHH Thanh Hóa .......................................................... 28 2.1.2.Tổ chức TCVM chƣa đƣợc cấp phép ........................................................... 28 2.2.Thực trạng hoạt động TCVM tại Việt Nam ................................................... 29 2.3.Nghiên cứu sự phát triển hoạt động TCVM – Trƣờng hợp điển hình tổ chức TCVM CEP và tổ chức TCVM TYM .......................................................... 32 2.3.1.Thực trạng về mức độ tiếp cận ..................................................................... 32 2.3.1.1.Sản phẩm, dịch vụ ....................................................................................... 32 2.3.1.2.Số lƣợng KH tham gia ................................................................................ 45
7. v 2.3.1.3.Dƣ nợ tín dụng ............................................................................................. 47 2.3.1.4.Dƣ tiết kiệm.................................................................................................. 48 2.3.2.Phân tích chỉ tiêu đo lƣờng sự phát triển hoạt động của tổ chức TCVM . 50 2.3.2.1.Chất lƣợng nợ .............................................................................................. 50 2.3.2.2.Hiệu quả và năng suất................................................................................. 51 2.3.2.3.Khả năng sinh lời ........................................................................................ 53 2.3.2.4.Mức độ bền vững ......................................................................................... 56 2.3.3.Đánh giá thực trạng hoạt động của tổ chức TCVM tại Việt Nam ............ 58 2.3.3.1.Những kết quả đạt đƣợc ............................................................................. 58 2.3.3.2.Một số hạn chế và nguyên nhân ................................................................. 59 CHƢƠNG 3.GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC TỔ CHỨC TCVM CHÍNH THỨC TẠI VIỆT NAM ................................................................. 61 3.1.Định hƣớng phát triển hoạt động của các tổ chức TCVM ............................ 61 3.1.1.Từ góc độ ngành TCVM ................................................................................ 61 3.1.2.Từ góc độ các tổ chức TCVM chính thức .................................................... 62 3.2.Giải pháp phát triển hoạt động ........................................................................ 63 3.2.1.Tiếp tục nghiên cứu, phát triển sản phẩm ................................................... 63 3.2.1.1.Cải tiến đặc tính sản phẩm hiện tại ........................................................... 63 3.2.1.2.Phát triển sản phẩm, dịch vụ tiềm năng khác .......................................... 63 3.2.2.Tăng cƣờng tiềm lực tài chính ...................................................................... 64 3.2.2.1.Tăng quy mô vốn điều lệ ............................................................................. 64 3.2.2.2.Nâng cao chất lƣợng và khả năng sinh lời của tài sản ............................. 65 3.2.2.3.Xử lý điểm nợ tồn đọng và làm sạch bảng cân đối................................... 65 3.2.3.Nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực ........................................................... 65 3.2.3.1.Đào tạo cán bộ cấp quản lý ........................................................................ 65
8. vi 3.2.3.2.Đào tạo cán bộ nghiệp vụ ........................................................................... 66 3.2.3.3.Đào tạo cán bộ cụm/tổ trƣởng.................................................................... 66 3.2.3.4.Xây dựng chế độ đãi ngộ cho cán bộ ......................................................... 66 3.2.3.5.Xây dựng biện pháp chế tài với hành vi thiếu đạo đức trong công việc 67 3.2.4.Phát triển hệ thống công nghệ thông tin ...................................................... 67 3.3.Một số khuyến nghị ........................................................................................... 67 3.3.1.Khuyến nghị với Chính phủ .......................................................................... 67 3.3.1.1.Hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho tài chính vi mô ................................. 67 3.3.1.2.Tạo sự bình đẳng giữa các tổ chức cung cấp hoạt động TCVM ............. 68 3.3.1.3.Tăng cƣờng ngân sách cho phát triển ngành TCVM .............................. 69 3.3.1.4.Triển khai thành lập Hiệp hội TCVM Việt Nam ..................................... 69 3.3.2.Khuyến nghị với Ngân hàng Nhà nƣớc ........................................................ 70 3.3.2.1.Đánh giá quá trình triển khai “Đề án xây dựng và phát triển hệ thống TCVM tại Việt Nam đến năm 2020” ..................................................................... 70 3.3.2.2.Xây dựng hệ thống kiểm tra giám sát hoạt động TCVM ........................ 70 KẾT LUẬN .................................................................................................................. 72 TÀI LIỆU THAM KHẢO ..............................................................................................
9. vii DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ Bảng 1.1. Lịch sử phát triển TCVM tại Việt Nam ...................................................... 9 Bảng 1.2. Đặc điểm của TCVM và lợi ích đối với KH............................................. 11 Bảng 1.3. Các chỉ tiêu đo lường sự phát triển hoạt động TCVM theo MicroRate ... 16 Bảng 2.1. Các tổ chức TCVM chính thức được NHNN cấp phép (cập nhật đến 31/12/2018) ............................................................................................................... 30 Bảng 2.2. Sản phẩm tín dụng của CEP ..................................................................... 33 Bảng 2.3. Sản phẩm tín dụng của TYM .................................................................... 34 Bảng 2.4. Sản phẩm TK của CEP ............................................................................. 39 Bảng 2.5. Sản phẩm TK của TYM ............................................................................ 40 Bảng 2.6. Quy mô vốn của 2 tổ chức TCVM chính thức ......................................... 47 Bảng 2.7. Tỷ lệ TK so với dư nợ năm 2018 của 2 tổ chức ....................................... 49 Biểu đồ 2.1. Số lượng KH tham gia CEP.................................................................. 45 Biểu đồ 2.2. Số lượng KH tham gia TYM ................................................................ 46 Biểu đồ 2.3. Quy mô huy động TK của 2 tổ chức TCVM chính thức ...................... 48 Biểu đồ 2.4. Tỷ lệ PAR 30 của 2 tổ chức TCVM chính thức ................................... 50 Biểu đồ 2.5. Tỷ lệ OER của 2 tổ chức TCVM chính thức ........................................ 51 Biểu đồ 2.6. Năng suất cán bộ 2 tổ chức TCVM chính thức .................................... 52 Biểu đồ 2.7. Khả năng sinh lời của TYM ................................................................. 53 Biểu đồ 2.8. Khả năng sinh lời của CEP ................................................................... 54 Biểu đồ 2.9. Tỷ lệ PY của 2 tổ chức TCVM chính thức ........................................... 55 Biểu đồ 2.10. OSS của 2 tổ chức TCVM chính thức ................................................ 56 Biểu đồ 2.11. FSS của 2 tổ chức TCVM chính thức................................................. 57 Sơ đồ 1.1. Các chỉ tiêu đo lường sự phát triển hoạt động TCVM theo Jacob Yaron ... 17
10. viii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Từ viết tắt Tiếng Việt Tiếng Anh Asian Development 1 ADB Ngân hàng phát triển Châu Á Bank Quỹ trợ vốn cho người lao động nghèo Employment of the 2 CEP tự tạo việc làm Poor Financial self – 3 FSS Tỷ số tự bền vững về tài chính sustainability 4 KH Khách hàng 5 LHPNVN Liên hiệp phụ nữ Việt Nam 6 MTV Một thành viên 7 NHNN Ngân hàng Nhà nước 8 NHTM Ngân hàng thương mại Non – Governmental 9 NGO Tổ chức phi Chính phủ Organization 10 OER Tỷ lệ chi phí hoạt động Operating expense ratio Operational self – 11 OSS Tỷ số tự bền vững về hoạt động sustainability 12 PAR30 Chỉ tiêu đánh giá rủi ro quá 30 ngày Porfolio at risk 13 ROA Tỷ lệ lợi nhuận trên tổng tài sản Return on asset 14 ROE Tỷ lệ lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu Return on equity 15 TCTD Tổ chức tín dụng 16 TCVM Tài chính vi mô 17 TK Tiết kiệm 18 TNHH Trách nhiệm hữu hạn 19 TV Thành viên 20 TYM Tổ chức tài chính vi mô Tình thương Nhóm Công tác Tài chính vi mô Việt Vietnam Microfinance 21 VMFWG Nam Working Group