Luận văn Mô hình thương mại điện tử của Alibaba và bài học cho doanh nghiệp Việt Nam

Nội dung tài liệu: Luận văn Mô hình thương mại điện tử của Alibaba và bài học cho doanh nghiệp Việt Nam

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƢƠNG ---------o0o--------- LUẬN VĂN THẠC SĨ MÔ HÌNH THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ CỦA ALIBABA VÀ BÀI HỌC CHO DOANH NGHIỆP VIỆT NAM Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh NGUYỄN THẾ TÙNG Hà Nội - 2018
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƢƠNG ---------o0o--------- LUẬN VĂN THẠC SĨ Mô hình thƣơng mại điện tử của Alibaba và bài học cho doanh nghiệp Việt Nam Ngành: Kinh doanh Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh Mã số: 8340101 Họ và tên học viên: Nguyễn Thế Tùng Ngƣời hƣớng dẫn: PGS. TS Nguyễn Văn Thoan Hà Nội - 2018
3. i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đề tài “Mô hình thương mại điện tử của Alibaba và bài học cho doanh nghiệp Việt Nam” là công trình nghiên cứu của riêng cá nhân tôi. Các số liệu trích dẫn nêu trong luận văn là hoàn toàn trung thực. Các kết quả nghiên cứu của luận văn chưa được ai công bố trong bất cứ công trình nào. Hà Nội, ngày 30 tháng 03 năm 2018 Nguyễn Thế Tùng
4. ii LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên, em xin bảy tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Nguyễn Văn Thoan đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo tạo điều kiện giúp đỡ để em hoàn thành luận văn thạc sỹ này. Em cũng xin bày tỏ lòng biết ơn tới các thầy giáo, cô giáo trong và ngoài trường Đại học Ngoại Thương Hà Nội đào tạo các chuyên ngành Quản trị kinh doanh đã luôn giúp đỡ, tạo điều kiện cho học viên đồng thời truyền đạt những kiến thức quý báu làm nền tảng cho em nghiên cứu đề tài khoa học này. Cuối cùng, em xin cảm ơn các thầy, cô giáo khoa sau đại học trường Đại Học Ngoại Thương Hà Nội, gia đình cùng các bạn đã giúp đỡ, động viên và tạo điều kiện cho em trong suốt quá trình hoàn thành luận văn. Mặc dù đã cố gắng hết sức từ việc nghiên cứu, sưu tầm tài liệu, tổng hợp các ý kiến của các chuyên gia trong và ngoài nước về lĩnh vực này nhưng luận văn vẫn không tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Em xin nhận được sự chỉ bảo, nhận xét của quý thầy cô và các bạn. Hà Nội, ngày 30 tháng 03 năm 2018 Nguyễn Thế Tùng
5. iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN .................................................................................................. ii DANH MỤC KÝ HIỆU CÁC CHỮ VIẾT TẮT .......................................... v DANH MỤC BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ ........................................................ vii TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN .................................. ix PHẦN MỞ ĐẦU .............................................................................................. 1 CHƢƠNG 1: TỐNG QUAN VÈ THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ VÀ CÁC MÔ HÌNH THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ .................................................................. 5 1.1. Tổng quan về thương mại điện tử .................................................................... 5 1.1.1. Khái niệm về thương mại điện tử .............................................................. 5 1.1.2. Đặc điểm của thương mại điện tử .............................................................. 6 1.1.3. Vai trò của thương mại điện tử đối với nền kinh tế ................................... 8 1.2. Tổng quan về mô hình kinh doanh thương mại điện tử ................................. 11 1.2.1. Giới thiệu chung về mô hình kinh doanh trong thương mại điện tử ....... 11 1.2.2. Các loại hình thương mại điện tử ............................................................ 12 1.2.3. Các mô hình kinh doanh thương mại điện tử chủ yếu ............................. 13 1.3. Tổng quan phát triển của thương mại điện tử trên thế giới ............................ 20 1.3.1. Tổng quan thương mại điện tử tại Việt Nam ........................................... 20 1.3.2. Tổng quan thương mại điện tử toàn cầu .................................................. 23 CHƢƠNG 2: MÔ HÌNH THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ CỦA TẬP ĐOÀN ALIBABA ....................................................................................................... 27 2.1. Giới thiệu về tập đoàn thương mại điên tử Alibaba ....................................... 27 2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của tập đoàn thương mại điên tử Alibaba ............................................................................................................... 27 2.1.2. Văn hoá kinh doanh ................................................................................. 29 2.1.3. Giá trị cốt lõi ............................................................................................ 30 2.1.4. Tầm nhìn và định hướng phát triển ......................................................... 30 2.1.5. Kết quả hoạt động kinh doanh của tập đoàn Alibaba trong những năm gần đây ....................................................................................................... 31
6. iv 2.1.6. Phân tích chiến lược kinh doanh của Alibaba ......................................... 36 2.2. Phân tích mô hình thương mại điện tử của Alibaba ....................................... 43 2.2.1. Phân tích mô hình sàn giao dịch thương mại điện tử của Alibaba .......... 43 2.2.2 Những nhân tố tạo nên sự thành công của Alibaba .................................. 49 2.2.3. Đánh giá về sự phát triển của sàn giao dịch thương mại điện tử Alibaba.com ....................................................................................................... 54 2.3. So sánh, đánh giá mô hình Alibaba và một số mô hình ở Việt Nam ............. 56 2.3.1. Thực trạng hoạt động của thị trường thương mại điện tử tại Việt Nam ...... 56 2.3.2 Nhận định chung về áp dụng mô hình của Alibaba tại Việt Nam ............ 58 CHƢƠNG 3: BÀI HỌC KINH NGHIỆM CHO CÁC DOANH NGHIỆP THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ VIỆT NAM TỪ MÔ HÌNH THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ CỦA ALIBABA ........................................................................... 61 3.1. Xu hướng phát triển thương mại điện tử thế giới và Việt Nam ..................... 61 3.1.1 Xu hướng phát triển thương mại điện tử trên thế giới .............................. 61 3.1.2. Xu hướng phát triển thương mại điện tử tại Việt Nam............................ 65 3.2 Bài học kinh nghiệm cho các doanh nghiệp thương mại điện tử tại Việt Nam ... 69 3.2.1 Phần vĩ mô ................................................................................................ 69 3.2.2 Bài học từ mô hình kinh doanh của Alibaba ............................................ 75 3.3. Một số giải pháp và đề xuất cho các doanh nghiệp thương mại điện tử tại Việt Nam................................................................................................................ 78 3.3.1. Đề xuất mô hình mẫu và các giải pháp nhằm phát triển ứng dụng mô hình thương mại điện tử B2B ở Việt Nam thời gian tới .................................... 78 3.3.2. Giải pháp hỗ trợ thực hiện phát triển ứng dụng mô hình thương mại điện tử B2B ở Việt Nam .................................................................................... 81 KẾT LUẬN .................................................................................................... 86 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 87
7. v DANH MỤC KÝ HIỆU CÁC CHỮ VIẾT TẮT Viết tắt Tên tiếng Anh Tên tiếng Việt AWS Amazon Web Service Dịch vụ web của Amazon B2B Business to Business Giao dịch giữa doanh nghiệp với doanh nghiệp B2C Business to Consumer Giao dịch giữa doanh nghiệp với người tiêu dùng C2B Consumer to Business Giao dịch giữa người tiêu dùng với doanh nghiệp C2C Consumer to Consumer Giao dịch giữa người tiêu dùng với người tiêu dùng ICT Information and Công nghệ thông tin Communication Technology G2B Government to Business Giao dịch giữa chính phủ với doanh nghiệp G2C Government to Consumer Giao dịch giữa chính phủ với người tiêu dùng G2G Government to Government Giao dịch giữa chính phủ với chính phủ DN Doanh nghiệp EC European commission Uỷ Ban Châu Âu EPS Electronic payment System Hệ thống thanh toán điện tử EU European Union Liên minh Châu Âu ECVN Cổng thương mại điện tử quốc gia KHXH & Khoa học xã hội và nhân văn NV NDT Nhân dân tệ OECD Organisation for Economic Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế Cooperation and Development
8. vi Viết tắt Tên tiếng Anh Tên tiếng Việt SWIFT Society for the Worldwide Hiệp hội viễn thông liên ngân hàng và Interbank Financial tài chính quốc tế Telecommunication SWOT Strengs-Weaknesses- Ma trận điểm mạnh – điểm yếu – cơ hội Opportunities-Threats – thách thức TMĐT Thương mại điện tử UNCITR United Nations Commission Uỷ ban Liên Hợp Quốc về luật thương on Internation Trade Law AL mại quốc tế XML Extensible markup Language Ngôn ngữ đánh dấu mở rộng QR code Quick Response code Mã phản hồi nhanh KH-KT Khoa học kỹ thuật ASEAN Association of Southeast Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á Asian Nations VAT Value-added tax Thuế giá trị gia tăng VNĐ Việt nam đồng
9. vii DANH MỤC BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ BẢNG BIỂU Bảng 1.1 Phân loại thương mại điện tử dựa trên bản chất các mối quan hệ kinh doanh ................................................................................... 12 Bảng 2.1. Giá trị cốt lõi của Alibaba ............................................................... 30 Bảng 2.2. Ma trận SWOT về mô hình TMĐT của Alibaba ............................ 55 Bảng 3.1. Các trung gian chức năng trong TMĐT B2B ................................. 80 HÌNH VẼ Hình 1.1. Mô hình B2B ................................................................................... 13 Hình 1.2. Mô hình thương mại điện tử B2C ................................................... 16 Hình 1.3. Mô hình thương mại điện tử C2C ................................................... 19 Hình 1.4. Thị phần của các trang thương mại điện tử lớn ở Việt Nam năm 2017 ......................................................................................... 21 Hình 1.5. Thị trường thương mại điện tử việt nam 2017 ................................ 22 Hình 2.1. Danh sách các công ty có giá trị thị trường tăng thêm lớn nhất năm 2017......................................................................................... 32 Hình 2.2. Phân bổ vốn của Alibaba trong các lĩnh vực từ năm 2014 ............. 33 Hình 2.3. Doanh thu của Alibaba qua các quý từ 2015 đến 2017 .................. 34 Hình 2.4. Giá trị các thương vụ mua lại của Alibaba tính theo các quốc gia từ năm 2013 .............................................................................. 39 Hình 2.5. Các thương vụ thâu tóm, mua lại công ty của Alibaba tới năm 2016 ................................................................................................ 40 Hình 2.6. Tổng thu nhập của Alibaba qua các năm từ 2010 đến 2017 ........... 42 Hinh 2.7. Giao diện sàn Alibaba.com của Alibaba ......................................... 44 Hình 2.8. Thị trường hoạt động của Alibaba .................................................. 45
10. viii Hình 2.9. Mô hình C2C với giao diện của sàn Taobao.com năm 2018 .......... 47 Hình 2.10. Mô hình B2C với giao diện của sàn Tmall.com ........................... 48 Hình 2.11. Hệ số biên lợi nhuận của Alibaba, Amazon, eBay và Walmart năm 2015 ......................................................................................... 50 Hình 2.12. Lợi nhuận chính của Alibaba là từ thị trường Trung Quốc (USD) năm 2015 ............................................................................. 50 Hình 2.13. Quy trình lưu kho vận chuyển hàng hóa của Alibaba ................... 52