Luận văn Mối quan hệ giữa nợ công và tăng trưởng kinh tế Việt Nam

Nội dung tài liệu: Luận văn Mối quan hệ giữa nợ công và tăng trưởng kinh tế Việt Nam

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ MỐI QUAN HỆ GIỮA NỢ CÔNG VÀ TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ VIỆT NAM Ngành: Tài Chính – Ngân Hàng NGUYỄN THỊ QUỲNH Hà Nội, năm 2020
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ MỐI QUAN HỆ GIỮA NỢ CÔNG VÀ TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ VIỆT NAM Ngành: Tài chính Ngân hàng Mã số: 8340201 Họ và tên học viên: Nguyễn Thị Quỳnh Người hướng dẫn: PGS, TS Nguyễn Thị Lan Hà Nội - 2020
3. i LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành một luận văn thạc sĩ yêu cầu sự tập trung, sự cố gắng và độc lập nghiên cứu. Bản thân tôi sau những năm tháng học tập vất vả và nghiên cứu cũng đã cố gắng để hoàn thành được luận văn này. Tôi luôn ghi nhận những sự đóng góp giúp đỡ, sự ủng hộ, sự hỗ trợ nhiệt tình của những người bên cạnh mình, nhân đây tôi muốn gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất tới họ. Lời cảm ơn trân trọng đầu tiên tôi muốn dành tới PGS.TS Nguyễn Thị Lan, người đã dìu dắt và hướng dẫn tôi trong suốt quá trình làm luận văn, sự chỉ bảo và định hướng của Cô giúp tôi tự tin nghiên cứu những vấn đề mới và giải quyết bài toán một cách khoa học. Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban giám hiệu, Bộ phận sau Đại học, Phòng đào tạo trường Đại học ngoại thương đã tạo các điều kiện cho chúng tôi được học tập và làm khóa luận một cách thuận lợi. Tôi cũng xin cảm ơn các thầy cô trong khoa Tài chính – Ngân hàng đã truyền đạt cho tôi những kiến thức chuyên sâu về chuyên ngành trong suốt thời gian học tập để tôi có được nền tảng kiến thức hỗ trợ rất lớn cho tôi trong quá trình làm luận văn thạc sĩ. Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn đến gia đình, đồng nghiệp và bạn bè đã luôn hỗ trợ tôi và khuyến khích liên tục trong suốt những năm học tập và qua quá trình nghiên cứu và viết luận văn này. Thành tựu này sẽ không thể có được nếu không có họ. Trong bài luận văn này, chắc hẳn không thể tránh khỏi những hạn chế và thiếu sót. Tôi mong muốn sẽ nhận được nhiều đóng góp quý báu đến từ các quý thầy cô, ban cố vấn và bạn đọc để đề tài được hoàn thiện hơn nữa và có ý nghĩa thiết thực áp dụng trong thực tiễn cuộc sống. Xin chân trọng cảm ơn Hà Nội, ngày 09 tháng 7 năm 2020 Tác giả
4. ii LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn thạc sĩ “Mối quan hệ giữa nợ công và tăng trưởng kinh tế Việt Nam” là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực, có nguồn gố rõ ràng và đáng tin cậy. Hà Nội, ngày 09 tháng 7 năm 2020 Học viên Nguyễn Thị Quỳnh
5. iii MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN.............................................................................................................i LỜI CAM ĐOAN......................................................................................................ii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................................v DANH MỤC BẢNG.................................................................................................vi DANH MỤC HÌNH VẼ..........................................................................................vii TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN..........................................viii LỜI MỞ ĐẦU............................................................................................................1 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ MỐI QUAN HỆ GIỮA NỢ CÔNG VÀ TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ ..........................5 1.1 Tổng quan nghiên cứu ....................................................................................5 1.1.1 Các nghiên cứu nước ngoài .....................................................................5 1.1.2 Các nghiên cứu trong nước......................................................................8 1.1.3 Lý thuyết có tính kế thừa và khoảng trống nghiên cứu ..........................9 1.2 Cơ sở lý thuyết về mối quan hệ giữa nợ công và tăng trưởng kinh tế .....10 1.2.1 Nợ công....................................................................................................10 1.2.2 Tăng trưởng kinh tế................................................................................17 1.2.3 Mối quan hệ giữa nợ công và tăng trưởng kinh tế................................22 CHƯƠNG 2: MÔ HÌNH VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM VỀ MỐI QUAN HỆ GIỮA NỢ CÔNG VÀ TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ Ở VIỆT NAM....................................................................................................27 2.1 Mô hình, dữ liệu và phương pháp sử dụng trong nghiên cứu ..................27 2.1.1 Mô hình ...................................................................................................27 2.1.2 Dữ liệu và biến ........................................................................................28 2.1.3 Рhương рháр nghiên cứu.......................................................................31 CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU..........................................................................................................................33 3.1. Thực trạng nợ công và tăng trưởng kinh tế của Việt Nam......................33 3.1.1. Thực trạng nợ công của Việt Nam........................................................33 3.1.2. Thực trạng tăng trưởng kinh tế của Việt Nam.....................................38
6. iv 3.2. Kết quả nghiên cứu ảnh hưởng của nợ công đến tăng trưởng kinh tế của Việt Nam ..............................................................................................................46 3.2.1. Thống kê - mô tả các biến được sử dụng mô hình nghiên cứu ...........46 3.2.2 Kiểm định tính dừng của các biến .........................................................48 3.2.3 Kết quả hồi quу mô hình.........................................................................52 3.2.4 Kiểm định khuуết tật của mô hình .........................................................56 3.2.5 Хác định ngưỡng nợ công tối ưu của Việt Nam....................................61 3.3 Thảo luận kết quả nghiên cứu .....................................................................62 CHƯƠNG 4: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT CHÍNH SÁCH..................................63 4.1 Kết luận..........................................................................................................63 4.2 Một số khuyến nghị chính sách về quản lý nợ công cho Việt Nam. .........64 4.2.1 Nhóm giải pháp hoàn thiện chiến lược quản lý nợ công......................64 4.2.2 Hoàn thiện hệ bộ máy quản lý nợ công .................................................65 4.2.3 Nhóm giải pháp về tổ chức thực hiện quản lý nợ công ........................67 4.2.4 Các giải pháp khác có tính hỗ trợ ..........................................................69 KẾT LUẬN..............................................................................................................71 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................73
7. v DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ viết tắt đầy đủ ADB Ngân hàng phát triển Châu Á ASIAN Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á DN Doanh nghiệp DNNN Doanh nghiệp Nhà nước EU Liên minh Châu Âu FDI Đầu tư trực tiếp nước ngoài GDP Tổng sản phẩm quốc nội GNP Tổng sản phẩm quốc dân ICOR Chỉ số hiệu quả vốn đầu tư IMF Quỹ tiền tệ quốc tế NSNN Ngân sách Nhà nước ODA Hỗ trợ phát triển chính thức OLS Phương pháp bình phương nhỏ nhất WB Ngân hàng Thế giới NHTW Ngân hàng Trung ương
8. vi DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Mô tả dữ liệu và biến................................................................................28 Bảng 3.1. Cơ cấu nợ của các cấp (2011-6/2019) ......................................................35 Bảng 3.2. Bảng thống kê mô tả các biến...................................................................46 Bảng 3.3 Kết quả kiểm tra định dạng của chuỗi số liệu với 10 biến ........................49 Bảng 3.4 Kết quả kiểm định tính dừng các biến.......................................................50 Bảng 3.5: Kết quả kiểm tra dạng số liệu và tính dừng các biến sai рhân .................51 Bảng 3.6 Kết quả hồi quу mô hình ...........................................................................52 Bảng 3.7 Kết quả kiểm tra tính dừng chuỗi thời gian của рhần dư ui mô hình........53 Bảng 3.8 Kiểm định Ramseу RESET.......................................................................57 Bảng 3.9 VIF của các biến trong mô hình ................................................................58 Bảng 3.10 Kiểm định Breusch-Рagan-Godfreу ........................................................59 Bảng 3.11 Kiểm định Glejser....................................................................................59
9. vii DANH MỤC HÌNH VẼ Hình 1.1: Đường cong thể hiện mối quan hệ giữa nợ công với tăng trưởng kinh tế .....26 Hình 3.1. Tình hình nợ công của Việt Nam giai đoạn 2011-2019............................34 Hình 3.2. Xu hướng biến động của nợ Chính phủ/GDP (2011-2019)......................36 Hình 3.3. Cơ cấu giữa nợ trong nước và nợ nước ngoài của Chính phủ (2011-6/2019) ...................................................................................................................................37 Hình 3.4. Nợ nước ngoài của Chính phủ ..................................................................37 Hình 3.5. Quy mô GDP của Việt Nam giai đoạn 1991-2019 ...................................38 Hình 3.6. GDP bình quân đầu người của Việt Nam giai đoạn 1991-2019 ...............38 Hình 3.7. Tốc độ tăng trưởng GDP hàng năm của Việt Nam giai đoạn 1991-201939 Hình 3.8. Tốc độ tăng trưởng GDP hàng năm của Việt Nam giai đoạn 1991-200040 Hình 3.9. GDP Việt Nam giai đoạn 1991-2000........................................................41 Hình 3.10. GDP/đầu người của Việt Nam giai đoạn 1991-2000..............................41 Hình 3.11. Tốc độ tăng trưởng GDP của Việt Nam giai đoạn 2001-2010 ...............42 Hình 3.12. GDP Việt Nam giai đoạn 2001-2010......................................................43 Hình 3.13. GDP bình quân đầu người của Việt Nam giai đoạn 2001-2010 .............43 Hình 3.14. Tốc độ tăng trưởng GDP hàng năm của Việt Nam giai đoạn 2011-2019..44 Hình 3.15. GDP Việt Nam giai đoạn 2011-2019......................................................45 Hình 3.16. GDP bình quân đầu người của Việt Nam giai đoạn 2011-2019 .............45 Hình 3.17 Kiểm định Jarque – Bera..........................................................................61
10. viii TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN 1.Thông tin chung Tên đề tài: Mối quan hệ giữa nợ công và tăng trưởng kinh tế Việt Nam Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Năm bảo vệ: 2020 Tác giả: Nguyễn Thị Quỳnh Người hướng dẫn: PGS.TS Nguyễn Thị Lan 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu - Xác định mức độ ảnh hưởng nợ công lên tăng trưởng kinh tế của Việt Nam - Hệ thống hoá các lý thuyết về mối quan hệ giữa nợ công và tăng trưởng kinh tế - Đánh giá thực trạng nợ công và tăng trưởng kinh tế của Việt Nam thời gian qua - Đề xuất những định hướng và giải pháp để hoàn thiện quản lý nợ công nhằm nâng cao tính bền vững của nợ công ở Việt Nam trong thời gian tới 3. Những đóng góp mới của luận văn Từ mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu và nội dung nghiên cứu trên những đóng góp của luận văn bao gồm: - Đã phân tích và khái quát hoá được những lý thuyết cơ bản về nợ công như: khái niệm, nguyên nhân cơ bản của nợ công. Tổng hợp và khái quát được một số vấn đề lý luận cơ bản và các nghiên cứu thực nghiệm trong và ngoài nước về mối quan hệ giữa nợ công tăng trưởng. Qua đó cho thấy tồn tại phổ biến mối quan hệ phi tuyến tính (hình chữ U ngược) giữa nợ công và tăng trưởng kinh tế ở các quốc gia khác nhau trên thế giới. - Đã phân tích đánh giá thực trạng nợ công và tăng trưởng kinh tế của Việt nam thời gian qua. Trong đó, luận văn đã rút ra 5 nhóm nguyên nhân cơ bản dẫn đến thực trạng nợ công đang gia tăng mạnh trong những năm gần đây.