Luận văn Nghiên cứu ảnh hưởng của các yếu tố vĩ mô đến biến động thị trường chứng khoán Việt Nam

Nội dung tài liệu: Luận văn Nghiên cứu ảnh hưởng của các yếu tố vĩ mô đến biến động thị trường chứng khoán Việt Nam

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƢƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ NGHIÊN CỨU ẢNH HƢỞNG CỦA CÁC YẾU TỐ VĨ MÔ ĐẾN BIẾN ĐỘNG THỊ TRƢỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM Ngành: Tài chính ngân hàng NGUYỄN THANH TÚ Hà Nội, 2020
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƢƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ NGHIÊN CỨU ẢNH HƢỞNG CỦA CÁC YẾU TỐ VĨ MÔ ĐẾN BIẾN ĐỘNG THỊ TRƢỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM Ngành: Tài chính ngân hàng Mã số: 1806030057 Họ và tên học viên: Nguyễn Thanh Tú Ngƣời hƣớng dẫn: PGS.TS. Hoàng Xuân Bình Hà Nội, 2020
3. i LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu “Nghiên cứu ảnh hƣởng của các yếu tố vĩ mô đến biến động thị trƣờng chứng khoán Việt Nam” là của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Hà Nội, ngày tháng năm 2020 Tác giả luận văn Nguyễn Thanh Tú
4. ii LỜI CẢM ƠN Trong thời gian nghiên cứu và thực hiện luận văn này, tôi đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình từ các cơ quan, tổ chức và cá nhân. Nhân đây, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc lòng biết ơn chân thành đến các tập thể, cá nhân đã tạo điều kiện và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài. Trước hết tôi xin trân trọng cảm ơn Ban giám hiệu trường Đại học Ngoại Thương cùng tập thể các thầy cô giáo, những người đã trang bị kiến thức cho tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu tại trường. Với lòng biết ơn chân thành và sâu sắc nhất, tôi xin trân trọng cảm ơn PGS.TS. Hoàng Xuân Bình, người đã trực tiếp hướng dẫn tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thiện đề tài. Do thời gian nghiên cứu và kiến thức còn hạn chế, luận văn được hoàn thiện không thể tránh khỏi những sơ suất thiếu sót, tôi rất mong nhận được những ý kiến của các thầy cô giáo cùng các bạn. Xin chân thành cảm ơn!
5. iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ ii MỤC LỤC ................................................................................................................ iii DANH MỤC KÝ HIỆU, VIẾT TẮT ..................................................................... vii DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ ............................................................................. vii TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ................................................................... ii LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................................ 1 1. Lý do chọn đề tài .............................................................................................. 1 2. Tình hình nghiên cứu trong và ngoài nƣớc ................................................... 2 3. Mục đích nghiên cứu ........................................................................................ 5 4. Nhiệm vụ nghiên cứu ....................................................................................... 5 5. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu .................................................................. 6 6. Câu hỏi nghiên cứu .......................................................................................... 6 7. Phƣơng pháp nghiên cứu ................................................................................ 6 8. Ý nghĩa nghiên cứu .......................................................................................... 7 9. Kết cấu luận văn .............................................................................................. 7 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÁC YẾU TỐ VĨ MÔ ẢNH HƢỞNG ĐẾN THỊ TRƢỜNG CHỨNG KHOÁN ................................................................. 9 1.1. Tổng quan về thị trƣờng chứng khoán ....................................................... 9 1.1.1. Thị trường chứng khoán ......................................................................... 9 1.1.2. Các chủ thể tham gia thị trường chứng khoán .................................... 10 1.2. Tổng quan về giá chứng khoán .................................................................. 12 1.2.1. Khái niệm ............................................................................................... 12 1.2.2. Phương pháp tính chỉ số giá chứng khoán .......................................... 13 1.3. Các yếu tố vĩ mô ảnh hƣởng đến chỉ số giá chứng khoán ....................... 15 1.3.1. Các yếu tố ảnh hưởng đến giá chứng khoán nói chung ..................... 15 1.3.2. Mối quan hệ giữa các yếu tố vĩ mô và chỉ số giá chứng khoán .......... 16 1.4. Mô hình nghiên cứu .................................................................................... 21 CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ẢNH HƢỞNG CỦA CÁC YẾU TỐ VĨ MÔ ĐẾN BIẾN ĐỘNG THỊ TRƢỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT
6. iv NAM ......................................................................................................................... 23 2.1. Mô hình nghiên cứu và các giả thuyết nghiên cứu .................................. 23 2.1.1. Mô hình nghiên cứu .............................................................................. 23 2.1.2. Các giả thuyết nghiên cứu .................................................................... 25 2.2. Mẫu nghiên cứu và dữ liệu nghiên cứu ..................................................... 26 2.3. Phƣơng pháp phân tích số liệu................................................................... 26 CHƢƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ẢNH HƢỞNG CỦA CÁC YẾU TỐ VĨ MÔ ĐẾN BIẾN ĐỘNG THỊ TRƢỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM .... 28 3.1. Tình hình thị trƣờng chứng khoán Việt Nam .......................................... 28 3.2. Kết quả nghiên cứu ..................................................................................... 32 3.2.1. Thống kê cơ bản mẫu nghiên cứu ........................................................ 32 3.2.2. Kiểm định tính dừng ............................................................................. 33 3.2.2. Kiểm định đồng liên kết Johansen ....................................................... 38 3.2.3. Kiểm định ............................................................................................... 41 Kiểm định tự tương quan ................................................................................ 41 Kiểm tra hiện tượng đa cộng tuyến ................................................................ 41 3.2.4. Xác định mối quan hệ trong dài hạn giữa các biến nghiên cứu (VECM) ............................................................................................................ 42 3.2.5. Xác định mối quan hệ trong ngắn hạn giữa các biến nghiên cứu (ECM) ............................................................................................................... 43 3.3. Thảo luận kết quả nghiên cứu ................................................................... 44 CHƢƠNG 4: KẾT LUẬN VÀ GỢI Ý CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN THỊ TRƢỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM ........................................................... 48 4.1. Kết luận ........................................................................................................ 48 4.2. Gợi ý chính sách phát triển thị trƣờng chứng khoán Việt Nam ............. 48 4.3. Hạn chế và hƣớng nghiên cứu tiếp theo .................................................... 65 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................... 66 PHỤ LỤC ................................................................................................................. 72
7. v DANH MỤC KÝ HIỆU, VIẾT TẮT Từ viết tắt Tiếng Việt CNTT Công nghệ thông tin CTCK Công ty chứng khoán CTCP Công ty cổ phần CPI Chỉ số giá tiêu dùng (Consumer price index) DN Doanh nghiệp ECM Mô hình hiệu chỉnh sai số (Error Correction Model) FDI Foreign Direct Investment (Đầu tư trực tiếp nước ngoài) GDP Tổng sản phẩm quốc nội (Gross Domestic Product) GSO Tổng cục thống kê HNX Ha Noi Stock Exchange (Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội) Ho Chi Minh Stock Exchange (Sở giao dịch chứng khoán HOSE Thành Phố Hồ Chí Minh) IMF Quỹ Tiền tệ Quốc tế M2 Cung tiền NĐT Nhà đầu tư NHNN Ngân hàng Nhà Nước NHTM Ngân hàng thương mại OLS Phương pháp hồi quy bình phương nhỏ nhất SCIC Tổng Công ty Đầu tư và kinh doanh vốn Nhà nước SGDCK Sở Giao dịch chứng khoán SGDCK Sở Giao dịch chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh TP.HCM
8. vi TPDN Trái phiếu doanh nghiệp TTCK Thị trường chứng khoán UBCKNN Ủy Ban Chứng Khoán Nhà Nước UPCOM Unlisted Public company market (Thị trường giao dịch chứng khoán của công ty chưa niêm yết) VECM Mô hình Vectơ hiệu chỉnh sai số (Vector Error Correction Model) VN Việt Nam VNINDEX Chỉ số giá chứng khoán TTCK TP.HCM (Viet nam Index) VAR Mô hình tự hồi qui vectơ (Vector Autoregression) VSD, TTLKCK Trung tâm lưu ký chứng khoán
9. vii DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ Bảng 1. 1: Các yếu tố trong mô hình nghiên cứu tác giả đề xuất và dấu tác động ... 22 Bảng 2. 1: Bảng tổng hợp biến và mô tả các biến ..................................................... 25 Bảng 2. 2: Tóm tắt dữ liệu nghiên cứu ...................................................................... 26 Bảng 3. 1: Thống kê mô tả các biến trong mô hình .................................................. 32 Bảng 3. 2: Kiểm định tính dừng cho biến P .............................................................. 34 Bảng 3. 3: Kiểm định tính dừng cho biến DP ........................................................... 34 Bảng 3. 4: Kiểm định tính dừng cho biến CPI .......................................................... 34 Bảng 3. 5: Kiểm định tính dừng cho biến LS ........................................................... 35 Bảng 3. 6: Kiểm định tính dừng cho biến DLS ........................................................ 35 Bảng 3. 7: Kiểm định tính dừng cho biến TG ........................................................... 36 Bảng 3. 8: Kiểm định tính dừng cho biến DTG ........................................................ 36 Bảng 3. 9: Kiểm định tính dừng cho biến M2........................................................... 37 Bảng 3. 10: Kiểm định tính dừng cho biến DM2 ...................................................... 37 Bảng 3. 11: Kiểm định tính dừng cho biến SL ......................................................... 38 Bảng 3. 12: Kiểm định tính dừng cho biến DSL ...................................................... 38 Bảng 3. 13: Xác định độ trễ của mô hình dựa vào mô hình VAR ............................ 39 Bảng 3. 14: Kiểm định Johansen............................................................................... 40 Bảng 3. 15: Hệ số tương quan giữa các biến độc lập trong mô hình ........................ 41 Bảng 3. 16: Bảng kiểm tra hiện tượng đa cộng tuyến ............................................. 42 Bảng 3. 17: Mô hình hiệu chỉnh sai số ECM xác định mối quan hệ ngắn hạn ......... 44
10. viii TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN Hiện nay, giá cả chứng khoán là vấn đề được đầu tư và cả xã hội quan tâm. Đặc biệt là sự ảnh hưởng của các yếu tố vĩ mô đến sự biến động của chỉ số giá chứng khoán. Nghiên cứu này thực hiện nhằm mục đích xác định sự ảnh hưởng của các yếu tố vĩ mô đến biến động của chỉ số giá chứng khoán VNINDEX trong dài hạn và đo lường mức độ ảnh hưởng của các yếu tố vĩ mô này đến chỉ số giá chứng khoán VNINDEX trong ngắn hạn. Nghiên cứu được thực hiện cho chỉ số giá chứng khoán SGDCK TP.HCM (VNINDEX) trong giai đoạn từ tháng 01/2009 đến tháng 12/2018. Nghiên cứu được thực hiện bằng phương pháp định lượng theo mô hình Vector hiệu chỉnh sai số (VECM), sau đó kiểm định sự phù hợp của mô hình rồi đưa ra mô hình hoàn chỉnh để phân tích sự ảnh hưởng của các biến vĩ mô đối với biến động của chỉ số VNINDEX. Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng trong dài hạn, lãi suất và lạm phát có tác động ngược chiều lên chỉ số VNINDEX, giá trị sản xuất công nghiệp và cung tiền có ảnh hưởng cùng chiều lên chỉ số VNINDEX, trong khi đó tỷ giá hối đoái không có ý nghĩa thống kê cho việc giải thích sự ảnh hưởng của tỷ giá hối đoái đến chỉ số VNINDEX. Trong ngắn hạn, VNINDEX chỉ bị tác động cùng chiều với cung tiền. Trên cơ sở kết quả nghiên cứu, tôi đề xuất một số chính sách nhằm ổn định các yếu tố vĩ mô để phát triển TTCK Việt Nam như: Ổn định lạm phát theo hướng có lợi cho nền kinh tế, điều hành chính sách lãi suất linh hoạt phù hợp với thị trường và thúc đẩy gia tăng sản lượng công nghiệp. Các nghiên cứu tiếp theo cần mở rộng thêm các biến vĩ mô, các biến vi mô, biến phi kinh tế và một số yếu tố nội sinh... để có cái nhìn bao quát hơn về các yếu tố ảnh hưởng đến chỉ số giá của thị trường chứng khoán.