Luận văn Nghiên cứu biến động hình thái khu vực Cửa Việt tỉnh Quảng Trị phục vụ phát triển kinh tế - Xã hội bền vững với sự hỗ trợ của công cụ viễn thám và GIS

Nội dung tài liệu: Luận văn Nghiên cứu biến động hình thái khu vực Cửa Việt tỉnh Quảng Trị phục vụ phát triển kinh tế - Xã hội bền vững với sự hỗ trợ của công cụ viễn thám và GIS

1. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN --------------------- NGU N C NG QU N NGHIÊN C U I N Đ NG H NH TH I KHU VỰC CỬA VI T T NH QU NG TR PH C V PH T TRI N KINH T – H I N VỮNG V I SỰ H TR C A C NG C VI N TH M V GIS LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC Hà Nội – Năm 2013
2. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN --------------------- NGU N C NG QU N NGHIÊN C U I N Đ NG H NH TH I KHU VỰC CỬA VI T T NH QU NG TR PH C V PH T TRI N KINH T – H I N VỮNG V I SỰ H TR C A C NG C VI N TH M V GIS Chuy g h: Quả t i guy v môi tr ờ g Mã số: 60850101 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS PHẠM QUANG S N Hà Nội – Năm 2013
3. Hà Nội, tháng 12 năm 2013 LỜI CẢM N Luậ vă đ ợc ho th h tại tr ờ g Đại Học Khoa Học Tự Nhi – Đại Học Quốc Gia H Nội từ ăm 2011–2013 Để có đ ợc kết quả y, tr ớc hết tác giả bầy tỏ ò g biết ơ sâu sắc tới TS Phạm Qua g Sơ g ời Thầy đã giúp đỡ v đó g góp hữ g kiế qu báu cho tác giả tro g suốt quá trì h ghi cứu v thực hiệ uậ vă Xi châ th h cảm ơ Khoa Địa L , Tr ờ g Đại Học Khoa Học Tự Nhiên – Đại Học Quốc Gia H Nội, Tru g Tâm Viễ Thám v Geomatic (VTGEO) – Việ Địa Chất – Việ H Lâm Khoa Học v Cô g Nghệ Việt Nam đã tạo mọi điều kiệ thuậ ợi v giúp đỡ hiều mặt để tác giả ho th h uậ vă Một ầ ữa xi châ th h cảm ơ gia đì h tác giả, hữ g tập thể, các cá hâ đã hết sức qua tâm giúp đỡ v tạo điều kiệ thuậ ợi để tác giả có thể ho th h uậ vă Rất mo g hậ đ ợc hiều đó g góp kiế của các h khoa học, các đồ g ghiệp v bạ đọc để uậ vă đ ợc ho thiệ hơ H Nội, g y 17 thá g 12 ăm 2013 Tác giả uậ vă
4. DANH M C H NH V NG D nh m h nh Tr ng s Hì h 0 1: Sơ đồ vị tr khu vực ghi cứu 3 Hình 1.1 : Nguy tắc ghi cứu biế độ g tro g GIS 11 Hình 1.2: Mối qua hệ giữa các hóm yếu tố tự hi v hâ tạo tro g 15 quá trì h phát triể v biế độ g các vù g cửa sô g Hình 1.3: Tóm tắt các b ớc xử thô g ti ả h v bả đồ tro g ghi 16 cứu cửa sô g Hình 1.4: Sơ đồ khái quát mô hì h quả v t ch hợp thô g ti khô g 17 gian Hì h 1 5 ả đồ địa hì h UTM 1965 (U iversa Tra sverse Mercator, tỷ 19 ệ 1/50 000) Hì h 1 6 Ả h vệ ti h La dsat (MSS, ETM, OLI), ả h đa ph của M 20 Hì h 1 7 Ả h máy bay khu vực ghi cứu 21 Hì h 3 1: iế độ g đoạ bờ tro g Cửa Việt giai đoạ 1952-1965 44 Hình 3 3: iế độ g đoạ bờ tro g Cửa Việt giai đoạ 1965-1979 46 Hì h 3 5: iế độ g đoạ bờ tro g Cửa Việt giai đoạ 1979-1989 48 Hì h 3 7 : iế độ g đoạ bờ tro g Cửa Việt giai đoạ 1989-1999 49 Hì h 3 9 : iế độ g đoạ bờ tro g Cửa Việt giai đoạ 1999-2013 51
5. D nh m ng Tr ng s ả g 2 1 : Các đặc tr g chế độ hiệt 25 ả g 2 2: Các hiệ t ợ g thời tiết đặc biệt 27 ả g 2 3 Độ cao só g ớ hất trạm Cồ Cỏ 32 ả g 2 4 Độ d i só g ớ hất trạm Cồ Cỏ 33 ả g 2 5 Chu kỳ só g ớ hất trạm Cồ Cỏ 33 ả g 2 6 Nă g ợ g só g tro g ăm ở bờ biể Quả g Trị 33 ả g 2 7: Phâ bố ă g ợ g só g ở đới ớc sâu (T/m/ ăm) 34 ả g 3 1 : Trạ g thái phát triể của bờ biể ph a bắc v ph a am Cửa 53 Việt tro g giai đoạ 1952 – 2013 ả g 3 2: Trạ g thái phát triể ve biể Cửa Việt tro g giai đoạ 1952 – 55 2013
6. M C L C MỞ ĐẦU ........................................................................................................................................... 1 CHƢƠNG 1 CỞ SỞ PHƢƠNG PH P NGHIÊN C U I N Đ NG VÙNG CỬA S NG TỪ TH NG TIN VI N TH M V H TH NG TIN Đ A LÝ (GIS) .................................................. 5 1 1 KH I QU T T NH H NH NGHI N C U C A S NG ......................................................... 5 1 1 1 Tì h hì h ghi cứu go i ớc ...................................................................................... 5 1 1 2 Tì h hì h ghi cứu tro g ớc....................................................................................... 6 1 2 KH I QU T MỘT SỐ NGUY N T C NGHI N C U I N ĐỘNG V NG C A S NG VỚI S H TR C A C NG C VI N TH M VÀ GIS ............................................................ 9 1.2.1. Nguy tắc ghi cứu biế độ g bằ g viễ thám ............................................................. 9 1.2.2. Nguy tắc ghi cứu biế độ g bằ g GIS .................................................................... 11 1.2.3. Kết hợp ph ơ g pháp viễ thám v GIS tro g ghi cứu biế độ g ............................... 12 1 3 PHƯ NG PH P X C Đ NH I N ĐỘNG ĐƯỜNG Ờ VÀ KH NG GIAN V NG C A SÔNG .......................................................................................................................................... 12 1.3.1. Các b ớc xử t iệu bả đồ v thô g ti địa ............................................................. 15 1 3 2 Khái quát về guồ t iệu ả h v bả đồ sử dụ g tro g ghi cứu ................................ 18 CHƢƠNG 2 KH I QU T ĐẶC ĐI M M T SỐ U TỐ TỰ NHIÊN V KINH T H I KHU VỰC NGHIÊN C U ............................................................................................................. 23 2 1 KH I QU T Đ C ĐI M MỘT SỐ Y U TỐ T NHI N KHU V C NGHI N C U ......... 23 2 1 1 Đặc điểm địa hì h ........................................................................................................... 23 2 1 2 Đặc điểm kh hậu khu vực ghi cứu ............................................................................. 24 2 1 3 Đặc điểm thuỷ vă .......................................................................................................... 28 2 1 4 Đặc điểm hải vă ............................................................................................................ 31 2 2 C C HOẠT ĐỘNG KINH T – X HỘI C T C ĐỘNG Đ N X I LỞ- ỒI T Ờ S NG, Ờ I N KHU V C C A VI T ................................................................................................ 39 CHƢƠNG 3 I N Đ NG VÙNG CỬA S NG VEN I N CỬA VI T V Đ NH HƢ NG KHAI TH C SỬ D NG PH C V PH T TRI N KINH T - H I VÙNG QUA PHÂN TÍCH TH NG TIN VI N TH M V T I LI U LIÊN QUAN .................................................. 43 3 1 Đ NH GI DI N I N V NG C A S NG VEN I N C A VI T ................................. 43 3 1 1 Giai đoạ 1952 – 1965 (Hì h 3 1, hì h 3 2 ) .................................................................... 44 3 1 2 Giai đoạ 1965 – 1979 (Hì h 3 3, hì h 3 4) ..................................................................... 46 3 1 3 Giai đoạ 1979 – 1989 (Hì h 3 5,hì h 3 6) ...................................................................... 47 3 1 4 Giai đoạ 1989 – 1999 (Hì h 3 7, hì h 3 8) ..................................................................... 49 3 1 5 Giai đoạ 1999 – 2013 (Hì h 3 9, hì h 3 10) ................................................................... 50 3 1 6 Diễ biế chu g các đoạ bờ ghi cứu tro g giai đoạ 1952 – 2013............................. 52 3 1 7 Đá h giá chu g các đoạ bờ ghi cứu tro g giai đoạ 1952 – 2013 .............................. 54 3 2 Đ NH HƯỚNG KHAI TH C S D NG PH C V PH T TRI N KINH T - X HỘI VEN I N C A VI T ......................................................................................................................... 57 3.2.1. Một số đị h h ớ g cụ thể về khai thác, sử dụ g vù g cửa sô g ve biể Cửa Việt .......... 57 3 2 2 Đảm bảo h h a g thoát ũ ve biể ............................................................................... 59 3 2 3 Khai thác sử dụ g hiệu quả uồ g ạch giao thô g thuỷ ................................................... 59 3 2 4 Phát triể oại hì h du ịch ghỉ d ỡ g v du ịch si h thái ve biể ................................ 60 3 3 KHUY N NGH NH NG GIẢI PH P CH NH TR TẠI KHU V C VEN I N C A VI T ..................................................................................................................................................... 61 K T LUẬN V KI N NGH ......................................................................................................... 63
7. MỞ ĐẦU 1) Tính ấp thiết ủ đề tài Phát triể ki h tế mục ti u h g đầu hiệ ay tro g ch h sách phát triể của Việt Nam So g hoạt độ g phát triể ki h tế, đặc biệt ở các vù g ve biể v cửa sô g thì uô tiềm ẩ các yếu tố rủi ro cao do các tai biế thi hi gây ra và hữ g tác độ g ti u cực của các hoạt độ g khai thác thiếu cơ sở khoa học. Đối với ớc ta, một ớc ằm tro g khu vực hiệt đới gió mùa có bờ biể trải d i hơ 3200km, có h g trăm cửa sô g ớ hỏ ở ve biể ra biể . Đây một tiềm ă g to ớ cò ch a đ ợc tậ dụ g, khai thác phục vụ phát triể ki h tế xã hội. Đặc biệt với vù g ve biể các khu vực ki h tế rất ă g độ g, h g chú g uô hậy cảm với các hiệ t ợ g tự hi v các tai biế thi hi Các tai biế vùng ve biể hiệ ay có chiều h ớ g tă g do cò chịu tác độ g của hiệ t ợ g biế đ i kh hậu v ớc biể dâ g, đây vấ đề thi tai ma g t h to cầu hiệ ay Do đó cầ có các ghi cứu sâu hơ với các khu vực ve biể tro g đó có các vù g cửa sô g Khu vực cửa Việt thuộc sô g Thạch Hã (hay sô g Quả g Trị) một cửa sô g ớ ở ắc Tru g ộ Hiệ tại, khu vực cửa Việt đã hì h thành các công trình giao thô g, du ịch qua trọ g h các khu ghĩ d ỡ g, cầu cả g cạ h đó, Cửa Việt tuyế giao thô g qua trọ g thuộc h h a g ki h tế Đô g-Tây, ằm tr trục đ ờ g 9, ối iề Việt Nam v các ớc thuộc tiểu vù g Sô g M kô g (gồm Việt Nam, L o, Thái Lan, Myanma) Do vị tr v vai trò qua trọ g đó, các biế độ g của khu vực cửa Việt có ả h h ở g ớ khô g chỉ đế điều kiệ phát triể ki h tế xã hội của Việt Nam, m cò cả h h a g ki h tế Đô g-Tây của các ớc tro g khu vực Tro g bối cả h u tr , đề t i:“Nghiên cứu biến động h nh th i hu v c c i t t nh Quảng Trị phục vụ ph t triển inh tế - xã hội bền vững với s hỗ trợ củ công cụ viễn th m và GIS ” có mục đ ch xác đị h quy mô khô g gia biế độ g ở vù g ve biể - cửa sô g, hữ g ơi tập tru g các cô g trì h xây dự g ớ ( h ở, giao 1
8. thô g, thuỷ ợi, du ịch) có giá trị về ki h tế, vă hoá - xã hội ở ve biể tỉ h Quả g Trị. Từ đó đề xuất các giải pháp khai thác hợp v bảo vệ có hiệu quả môi tr ờ g ve biể , phục vụ phát triể ki h tế-xã hội bề vữ g. 2) M tiêu ủ đề tài: + Xác đị h quy mô biế độ g khô g gia của vù g cửa sô g ở ve biể cửa Việt (Quả g Trị) + Đề xuất các giải pháp khoa học cho việc khai thác, chỉ h trị có hiệu quả vùng cửa Việt phục vụ phát triể ki h tế - xã hội bề vữ g ở tỉ h Quả g Trị v tuyế giao thô g thủy-bộ tr h h a g ki h tế Đô g-Tây thuộc tiểu vù g sô g M kô g. 3) Phƣơng pháp nghiên ứu: Tro g ghi cứu y, đề t i sử dụ g kết hợp các ph ơ g pháp truyề thố g v các ph ơ g pháp sử dụ g cô g ghệ hiệ đại h Viễ Thám v hệ thô g ti địa lý(GIS). * Các ph ơ g pháp truyề thố g sử dụ g tro g đề t i: - Nhóm các ph ơ g pháp thủy vă , địa chất- địa mạo; - Phân tích thố g k v t g hợp các t i iệu, số iệu về ki h tế- xã hội; - Điều tra khảo sát go i thực địa; * Các ph ơ g pháp v cô g ghệ mới: - Ph ơ g pháp phâ t ch ả h và khai thác thô g ti viễ thám phâ giải cao, đa thời gia , đa vệ ti h, đa tỷ ệ khô g gian ; - Ph ơ g pháp t ch hợp thô g ti khô g gia tr các hệ thố g xử ả h số v xử bả đồ đa tỷ ệ, thô g ti ả h đa guồ gốc ; - Phâ t ch, đá h giá mối qua hệ giữa các yếu tố tự hi v hâ tạo 2
9. 4) Ph m vi nghiên ứu: Phạm vi hông gi n: Vù g cửa sô g ve biể cửa Việt ằm giáp 2 huyệ Triệu Pho g v Gio Li h thuộc tỉ h Quả g Trị (hì h 1 1), bao gồm các xã: Gio Th h, Gio Hải, Gio Việt, Gio Mai, Thị Trấ Cửa Việt v các xã Triệu Ph ớc, Triệu Trạch, Triệu A , Triệu Vâ , Triệu Độ Hình 0.1: Sơ đồ vị tr khu vực ghi cứu Phạm vi ho học Đề t i uậ vă i qua tới hiều vấ đề, để có t h khả thi, đề t i tập tru g v o các vấ đề khoa học ch h sau: - Việc ghi cứu đ ợc thực hiệ tr cơ sở t g hợp t iệu, ứ g dụ g cô g ghệ viễ thám v GIS, có khảo sát thực địa để b su g, kiểm ghiệm; - Sử dụ g t iệu ả h ở các thời kỳ: 1952, 1965, 1979, 1989, 1999, 2013; - Sử dụ g các t iệu, dữ iệu thu thập để xác đị h khô g gia biế độ g cho khu vực Cửa Việt; 3
10. - Mục ti u phục vụ phát triể ki h tế - xã hội dừ g ại ở đá h giá biế độ g khô g gia cho khu vực ghi cứu; Phầ đề xuất đị h h ớ g chỉ ở mức độ đề xuất b ớc đầu Đối tượng nghiên cứu: đ ờ g bờ ph a tro g sô g v go i khu vực Cửa Việt và các hâ khác tố ả h h ở g. Phương ph p chính trong nghiên cứu: g dụ g viễ thám v hệ thô g ti địa tro g việc th h ập bả đồ biế độ g khô g gia v đá h giá biế độ g. 5) Cấu tr u n văn: Nội du g uậ vă đ ợc cấu trúc th h 3 ch ơ g ch h go i phầ mở đầu v kết uậ cụ thể gồm: Chƣơng 1: Cở sở ph ơ g pháp ghi cứu biế độ g vù g cửa sô g từ thô g ti viễ thám v GIS Chƣơng 2: Khái quát đặc điểm một số yếu tố tự hi v ki h tế xã hội khu vực ghi cứu Chƣơng 3: iế độ g vù g cửa sô g ve biể Cửa Việt v đị h h ớ g khai thác sử dụ g phục vụ phát triể ki h tế – xã hội vù g qua phâ t ch thô g ti viễ thám v t i iệu i qua 4