Luận văn Nhân thân người phạm tội trộm cắp tài sản trên địa bàn huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh

Nội dung tài liệu: Luận văn Nhân thân người phạm tội trộm cắp tài sản trên địa bàn huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh

1. . VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI VŨ BÁ DƯƠNG NHÂN THÂN NGƯỜI PHẠM TỘI TRỘM CẮP TÀI SẢN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CỦ CHI, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC HÀ NỘI - 2020
2. VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI VŨ BÁ DƯƠNG NHÂN THÂN NGƯỜI PHẠM TỘI TRỘM CẮP TÀI SẢN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CỦ CHI, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành: Tội phạm học và phòng ngừa tội phạm Mã số: 8380105 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. TRẦN HỮU TRÁNG HÀ NỘI - 2020
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan những nội dung đã trình bày trong luận văn là những kiến thức của bản thân tôi có được trong quá trình học tập, tham khảo, nghiên cứu tài liệu và thực tiễn công tác dưới sự hướng dẫn của PGS. TS Trần Hữu Tráng. Nội dung của các tác giả khác đã được trích dẫn, ghi chú theo đúng quy định. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng.
4. MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ NHÂN THÂN NGƯỜI PHẠM TỘI TRỘM CẮP TÀI SẢN ........................................................................................... 7 1.1. Khái niệm và ý nghĩa của việc nghiên cứu nhân thân người phạm tội trộm cắp tài sản .................................................................................................................... 7 1.2. Các đặc điểm nhân thân của người phạm tội trộm cắp tài sản ..................... 14 1.3. Các yếu tố tác động đến sự hình thành nhân thân người phạm tội trộm cắp tài sản ......................................................................................................................... 22 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG NHÂN THÂN NGƯỜI PHẠM TỘI TRỘM CẮP TÀI SẢN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CỦ CHI, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH .... 33 2.1. Khái quát tình hình tội trộm cắp tài sản trên địa bàn huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh ...................................................................................................... 33 2.2. Đặc diểm nhân thân người phạm tội trộm cắp tài sản trên địa bàn huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh .................................................................................. 35 2.3. Thực trạng các yếu tố tác động hình thành các đặc điểm nhân thân tiêu cực của người phạm tội trộm cắp tài sản trên địa bàn huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh .................................................................................................................... 42 CHƯƠNG 3: DỰ BÁO VÀ CÁC BIỆN PHÁP TĂNG CƯỜNG PHÒNG NGỪA TỘI PHẠM TRỘM CẮP TÀI SẢN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CỦ CHI, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH DƯỚI GÓC ĐỘ NHÂN THÂN ............................................. 56 3.1. Dự báo các yếu tố sẽ tác động đến đặc điểm nhân thân người phạm tội trộm cắp tài sản trên địa bàn huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh trong thời gian tới ................................................................................................................................ 56 3.2. Các giải pháp tăng cường phòng ngừa tội phạm trộm cắp tài sản từ khía cạnh nhân thân .......................................................................................................... 60 KẾT LUẬN ................................................................................................................... 77 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
5. DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TAND: Tòa án nhân dân VKSND: Viện kiểm sát nhân dân BLHS: Bộ luật hình sự UBND: Ủy ban nhân dân
6. DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 2.1. Thống kê án hình sự đã xét xử và án trộm cắp tài sản. Bảng 2.2. Thống kê án hình sự đã xét xử về tội trộm cắp tài sản so với nhóm tội xâm phạm sở hữu. Bảng 2.3. Kết quả điều tra phá án các vụ trộm cắp tài sản trên địa bàn huyện Củ Chi. Bảng 2.4. Cơ cấu tình hình tội phạm trộm cắp tài sản trên địa bàn huyện Củ Chi từ năm 2015 đến năm 2019 xét theo độ tuổi người phạm tội. Bảng 2.5. Cơ cấu tình hình tội phạm trộm cắp tài sản trên địa bàn huyện Củ Chi từ năm 2015 đến năm 2019 xét theo giới tính người phạm tội. Bảng 2.6. Cơ cấu tình hình tội phạm trộm cắp tài sản trên địa bàn huyện Củ Chi từ năm 2015 đến năm 2019 xét theo trình độ học vấn của người phạm tội. Bảng 2.7. Cơ cấu tình hình tội phạm trộm cắp tài sản trên địa bàn huyện Củ Chi từ năm 2015 đến năm 2019 xét theo nghề nghiệp của phạm tội. Bảng 2.8. Cơ cấu tình hình tội phạm trộm cắp tài sản trên địa bàn huyện Củ Chi từ năm 2015 đến năm 2019 xét theo đặc điểm pháp lý của người phạm tội. Bảng 2.9. Cơ cấu tình hình tội phạm trộm cắp tài sản trên địa bàn huyện Củ Chi từ năm 2015 đến năm 2019 xét theo đặc điểm thói quen, sở thích của người phạm tội. Bảng 2.10. Cơ cấu tình hình tội phạm trộm cắp tài sản trên địa bàn huyện Củ Chi từ năm 2015 đến năm 2019 xét theo hoàn cảnh gia đình của người phạm tội. Bảng 2.11. Cơ cấu tình hình tội phạm trộm cắp tài sản trên địa bàn huyện Củ Chi từ năm 2015 đến năm 2019 xét theo động cơ, mục đích của người phạm tội. Bảng 2.12. Thống kê đối tượng của các vụ trộm cắp tài sản trên địa bàn huyện Củ Chi. Bảng 2.13. Thống kê thời gian gây án của các vụ trộm cắp tài sản trên địa bàn huyện Củ Chi. Bảng 2.14. Thống kê chế tài đã áp dụng đối với các bị cáo phạm tội trộm cắp tài sản trên địa bàn huyện Củ Chi
7. PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Củ Chi là huyện nằm ở phía Tây Bắc của Thành phố Hồ Chí Minh, với diện tích tự nhiên 43.496ha, phía Đông - Đông Bắc giáp huyện Bến Cát - tỉnh Bình Dương, phía Bắc giáp huyện Trảng Bàng - tỉnh Tây Ninh, phía Nam giáp huyện Hóc Môn, Thành phố Hồ Chí Minh, phía Tây và Tây Nam giáp huyện Đức Hòa - tỉnh Long An. Huyện Củ Chi bao gồm thị trấn và 20 xã trực thuộc. Cách trung tâm thành phố hơn 30 km. Năm 1997, Củ Chi là một trong những quận, huyện được UBND Thành phố Hồ Chí Minh phê duyệt chủ trương đô thị hóa các quận, huyện vùng ven Thành phố.Từ đó đến nay, cùng với việc đầu tư cơ sở hạ tầng và thực hiện chuyển đổi cơ cấu kinh tế với nhiều khu công nghiệp lớn đã mọc lên trên địa bàn, Củ Chi đã vươn lên từ một huyện nghèo trở thành địa phương có mức tăng trưởng kinh tế khá ấn tượng, trên 14%/năm; đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân trên địa bàn ngày càng được nâng cao [19]. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đã đạt được thì mặt trái nền kinh tế thị trường cũng phản ánh các yếu tố tiêu cực của đời sống xã hội. Từ một vùng nông thôn nghèo đột ngột thay đổi thành một đô thị mới đã làm cho hàng loạt loại tội phạm mới phát sinh, sự phân hóa giàu, nghèo diễn ra rõ rệt, tệ nạn xã hội, lối sống tiêu cực ngày càng phổ biến. Sự đổ về ồ ạt của các nhà đầu tư, các đại công trình thi nhau mọc lên đã kéo một bộ phận lao động không nhỏ với đủ thành phần từ các tỉnh, miền quê khác nhau về cư trú và làm việc gây khó khăn trong công tác quản lý con người và quản lý xã hội tất cả đã làm cho tình hình tội phạm nói chung trên địa bàn huyện Củ Chi diễn biến hết sức phức tạp các tội giết người, cướp giật, trộm cắp tài sản xảy ra ngày càng nhiều. Theo số liệu thống kê tại Bảng 2.1 và Bảng 2.2 từ năm 2015 đến năm 2019 trên địa bàn Huyện Củ Chi cho thấy tổng số vụ phạm tội trên địa bàn huyện trong những năm gần có đây tuy có sự tăng giảm theo từng năm nhưng tính chất, mức độ ngày càng manh động, liều lĩnh, nguy hiểm, côn đồ, sử dụng hung khí nguy hiểm. Hậu quả làm 1
8. thiệt hại đến tài sản, đến cả tính mạng, sức khỏe con người. Trung bình hàng năm có 201,6 vụ phạm pháp hình sự xảy ra. Trong đó, tội trộm cắp tài sản chiếm tỉ lệ cao nhất: chiếm 62,10% trong nhóm tội sâm phạm sở hữu và chiếm 24,01% so với tổng số vụ tội phạm chung. Trong thời gian qua có rất nhiều vụ án trộm cắp tài sản xảy ra trên địa bàn huyện Củ Chi đã tác động lớn đến tình hình an ninh trật tự trên địa bàn, gây hoang mang cho nhân dân chẳng hạn như vụ án trộm cắp tài sản liên hoàn do băng nhóm của Phan Thanh Tùng và 04 đối tượng khác thực hiện bao gồm Nguyễn Thành Lộc, Hồ Phát Đạt, Dương Tấn Đạt, Nguyễn Văn Tuấn. Chỉ trong một thời gian ngắn từ 16/6/2018 đến ngày 02/8/2018 băng nhóm của Tùng đã thực hiện 09 vụ trộm cắp tài sản từ trộm cắp xe máy để ngoài đường đến đột nhập gia cư, tổng thiệt hại tài sản mà Tùng và đồng bọn trộm cắp được qua 09 vụ trên lên đến hơn 60.000.000 đồng (Trích bản án số 49/2019/HS-ST ngày 03/4/2019 của TAND huyện Củ Chi). Thực trạng an ninh trật tự trên địa bàn còn bất ổn nguyên nhân là do những tác động từ các yếu tố tiêu cực thuộc môi trường sống cũng như những thói hư tật xấu của một bộ phận người dân trên địa bàn huyện Củ Chi. Nghiên cứu nhân thân người phạm tội chính là quá trình tìm hiểu các yếu tố tác động, thúc đẩy hành vi phạm tội của tội phạm hay nói cách khác là tìm cơ chế thúc đẩy một con người bình thường trở thành một người phạm tội. Từ đó làm cơ sở cho hoạt động đấu tranh phòng, chống tội phạm và ngăn ngừa tội phạm trộm cắp tài sản phát sinh trong thời gian tới của các cấp chính quyền tại đại bàn huyện Củ Chi nên tác giả chọn đề tài “Nhân thân người phạm tội trộm cắp tài sản trên địa bàn huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh” để làm luận văn thạc sĩ luật học. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Trong thời gian qua, đã có nhiều tác giả nghiên cứu những vấn đề liên quan đến đề tài, góp phần hoàn thiện lý luận về tội phạm học đồng thời đấu tranh phòng, chống tội phạm trong xã hội hiện nay. Có thể kể đến các công trình: Luận án Tiến sĩ luật học của tác giả Nguyễn Thị Thanh Thủy (năm 2005) về “Nhân thân người phạm tội trong 2
9. luật hình sự Việt Nam” tại Học viện Khoa học xã hội; Luận văn Thạc sĩ luật học của tác giả Lưu Thị Hằng (năm 2017) về “Nhân thân người phạm tội theo pháp luật hình sự Việt Nam từ thực tiễn quận Thanh Khê, thành phố Đà Nẵng” tại Học viện Khoa học xã hội; Luận văn Thạc sĩ luật học của tác giả Trần Thanh Tịnh (năm 2018) về “Nhân thân người phạm tội về ma túy trên địa bàn thành phố Đà Nẵng” tại Học viện Khoa học xã hội; Luận văn Thạc sĩ luật học của tác giả Nguyễn Thị Phương Ngọc (năm 2018) về “Nhân thân người phạm tội cướp tài sản trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh” tại Học viện Khoa học xã hội; Luận văn Thạc sĩ luật học của tác giả Phạm Tuấn Tài (năm 2018) về “Nhân thân người phạm tội về ma túy trên địa bàn tỉnh Nam Định” tại Học viện Khoa học xã hội; Luận văn Thạc sĩ luật học của tác giả Nguyễn Bá Ngọc (năm 2018) về “Nhân thân người phạm tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn tỉnh Quảng Nam” tại Học viện Khoa học xã hội; Luận văn Thạc sĩ luật học của tác giả Phạm Thị Phương Thảo (năm 2017) về “Nhân thân người phạm tội cướp giật tài sản trên địa bàn quận Bình Tân, Thành phố Hồ Chí Minh” tại Học viện Khoa học xã hội; Luận văn Thạc sĩ luật học của tác giả Nguyễn Xuân Bá (năm 2017) về “Nhân thân người phạm tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh” tại Học viện Khoa học xã hội. Đánh giá chung: Nhìn chung các công trình nghiên cứu trên đã làm rõ một số vấn đề lý luận về nhân thân người phạm tội như: khái niệm, đặc điểm, phân loại nhân thân người phạm tội cũng như đã làm rõ nội dung và ý nghĩa của việc nghiên cứu Đây là những nền tảng lí luận quan trọng cho việc nghiên cứu chuyên sâu về nhân thân người phạm các nhóm tội, loại tội. Các công trình cũng đã đánh giá được tình hình tội phạm đã nghiên cứu thực tiễn nhân thân người phạm một loại tội hoặc nhóm tội ở một số địa phương nhất định, như các tội về ma túy, tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác, nhóm tội xâm phạm sở hữu, nhóm tội xâm phạm tình dục tại Thành phố Hồ Chí Minh, tỉnh Bình Phước, tỉnh Quảng Nam, tỉnh Nam Định đã đưa 3
10. ra một số giải pháp phòng ngừa tội phạm. Thậm chí một số công trình đã nghiên cứu sâu về tình hình nhân thân người phạm tội trên một địa bàn đơn vị hành chính cấp xã như quận Thanh Khê, thành phố Đà Nẵng, quận Bình Tân, Thành phố Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, cho đến thời điểm hiện nay vẫn chưa có tác giả nào nghiên cứu về thực tiễn nhân thân người phạm tội trộm cắp tài sản trên địa bàn huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh trong giai đoạn 2015 – 2019 cũng như chưa đưa ra các giải pháp phòng ngừa loại tội phạm ấy tại địa phương. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Thông qua vệc nghiên cứu làm rõ những vấn đề lý luận, thực tiễn về nhân thân người phạm tội trộm cắp tài sản trên địa bàn huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2015 – 2019 làm rõ thực tiễn nhân thân người phạm tội trộm cắp tài sản trên địa bàn huyện Củ Chi qua đó đề ra các giải pháp tăng cường phòng ngừa tình hình tội trộm cắp tài sản trên địa bàn huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh từ góc độ nhân thân người phạm tội. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích trên luận văn phải làm rõ 3 nhiệm vụ sau đây: - Một là phân tích làm rõ một số vấn đề lý luận về nhân thân người phạm tội trộm cắp tài sản, như khái niệm, đặc điểm, phân loại - Hai là phân tích làm rõ thực tiễn nhân thân người phạm tội trộm cắp tài sản và các yếu tố tác động đến sự hình thành các đặc điểm nhân thân tiêu cực của người phạm tội trộm cắp tài sản trên địa bàn huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh trên cơ sở hồ sơ các vụ án đã xét xử bằng một bản án đã có hiệu lực pháp luật từ năm 2015 đến năm 2019 của TAND huyện Củ Chi và số liệu thống kê thường xuyên của các cơ quan tư pháp; Các báo cáo tổng kết năm của cơ quan Công an, VKSND và TAND huyện Củ Chi. - Ba là đề xuất một số giải pháp tăng cường phòng ngừa tình hình tội phạm trộm 4