Luận văn Phòng ngừa tình hình các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng

Nội dung tài liệu: Luận văn Phòng ngừa tình hình các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng

1. VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI BÙI TRỌNG AN PHÒNG NGỪA TÌNH HÌNH CÁC TỘI XÂM PHẠM SỞ HỮU CÓ TÍNH CHẤT CHIẾM ĐOẠT TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH LÂM ĐỒNG LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC HÀ NỘI, năm 2019
2. VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI BÙI TRỌNG AN PHÒNG NGỪA TÌNH HÌNH CÁC TỘI XÂM PHẠM SỞ HỮU CÓ TÍNH CHẤT CHIẾM ĐOẠT TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH LÂM ĐỒNG Chuyên ngành : Tội phạm học và Phòng ngừa tội phạm Mã số: 8.38.01.05 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. TRẦN ĐÌNH NHÃ HÀ NỘI, năm 2019
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn Thạc sĩ Tội phạm học và phòng ngừa tội phạm về “Phòng ngừa tình hình các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng” là hoàn toàn trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan này. Tác giả Bùi Trọng An
4. MỤC LỤC MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ PHÒNG NGỪA TÌNH HÌNH CÁC TỘI XÂM PHẠM SỞ HỮU CÓ TÍNH CHẤT CHIẾM ĐOẠT ................. 7 1.1. Khái quát về tình hình các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt ...... 7 1.2. Khái niệm, mục đích, ý nghĩa của phòng ngừa tình hình các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt ...................................................................................... 11 1.3. Những nguyên tắc, nội dung và chủ thể phòng ngừa tình hình các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt ...................................................................................... 14 1.4. Các biện pháp phòng ngừa tình hình các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt ................................................................................................................. 16 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÒNG NGỪA TÌNH HÌNH CÁC TỘI XÂM PHẠM SỞ HỮU CÓ TÍNH CHẤT CHIẾM ĐOẠT TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH LÂM ĐỒNG GIAI ĐOẠN 2014-2018 ................................................................... 26 2.1. Thực trạng tình hình và nhận thức về phòng ngừa tình hình các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng .................................... 26 2.2. Thực trạng các cơ sở để thiết lập hệ thống phòng ngừa tình hình các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng.............................. 27 2.3. Thực trạng và giải pháp đã được áp dụng trong phòng ngừa tình hình các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn tỉnh LâmĐồng .............. 47 2.4. Những tồn tại, khuyết điểm trong phòng ngừa tình hình các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng và nguyên nhân..................... 51 CHƯƠNG 3: TĂNG CƯỜNG PHÒNG NGỪA TÌNH HÌNH CÁC TỘI XÂM PHẠM SỞ HỮU CÓ TÍNH CHẤT CHIẾM ĐOẠT TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH LÂM ĐỒNG ............................................................................................................ 55 3.1. Dự báo về tình hình và yêu cầu tăng cường hoạt động phòng ngừa tình hình các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng ............. 55
5. 3.2. Hoàn thiện cơ sở pháp lý và các giải pháp phòng ngừa tình hình các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng .......................... 58 3.3. Tăng cường nguồn lực phòng ngừa tình hình các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng ............................................................ 72 KẾT LUẬN .............................................................................................................. 77 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
6. BẢNG CHỮ VIẾT TẮT BLHS Bộ luật hình sự BLTTHS Bộ luật Tố tụng hình sự CTTP Cấu thành tội phạm PNTP Phòng ngừa tội phạm THTP Tình hình tội phạm TAND Tòa án nhân dân UBND Ủy ban nhân dân VKSND Viện kiểm sát nhân dân
7. DANH MỤC BẢNG BIỂU Số hiệu Tên bảng Trang bảng Mức độ tổng quan tuyệt đối của tình hình các tội xâm phạm 2.1 sở hữu có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng 28 giai đoạn 2014 – 2018 Tỷ lệ các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt so với 2.2 tình hình tội phạm trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng giai đoạn 2014 29 – 2018 Mức độ phạm tội theo các tội danh thuộc nhóm các tội xâm 2.3 phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn tỉnh Lâm 30 Đồng giai đoạn 2014 – 2018 Động thái của tình hình các tội xâm phạm sở hữu có tính chất 2.4 31 chiếm đoạt trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng giai đoạn 2014 – 2018 Động thái của tình hình các tội xâm phạm sở hữu có tính chất 2.5 32 chiếm đoạt trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng giai đoạn 2014 – 2018 Cơ cấu hình phạt do Tòa án cấp sơ thẩm áp dụng đối với các 2.6 tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn tỉnh 34 Lâm Đồng giai đoạn 2014 – 2018: Cơ cấu về giới tính của các tội xâm phạm sở hữu có tính chất 2.7 35 chiếm đoạt trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng giai đoạn 2014 - 2018 Cơ cấu xét theo độ tuổi của người phạm các tội xâm phạm sở 2.8 hữu có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng giai 36 đoạn 2014 - 2018 Cơ cấu trình độ học vấn của người phạm các tội xâm phạm sở 2.9 hữu có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng giai 37 đoạn 2014 - 2018 Cơ cấu xét theo thời gian xảy ra các tội xâm phạm sở hữu có 2.10 tính chất chiếm đoạt trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng giai đoạn 39 2014 - 2018
8. MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Lâm Đồng là vùng đất phía Nam Tây nguyên, nằm ở độ cao trung bình từ 800 – 1000m so với mặt nước biển. Với diện tích tự nhiên 9.765 km2, Lâm Đồng nằm trên ba cao nguyên và là khu vực đầu nguồn của 7 hệ thống sông, suối lớn. Gắn với khu vực kinh tế động lực phía Nam, Lâm Đồng có 12 đơn vị hành chính: 02 thành phố (Đà Lạt, Bảo Lộc) và 10 huyện. Thành phố Đà Lạt, trung tâm hành chính-kinh tế-xã hội của tỉnh, về hướng Bắc cách thủ đô Hà Nội 1.500 km, về hướng Nam cách thành phố Hồ Chí Minh 320 km và về hướng Đông cách cảng biển Nha Trang 210 km. Với tổng chiều dài 1.744 km, hiện nay hệ thống giao thông đường bộ đã đến được tất cả các xã và cụm dân cư. Các tuyến quốc lộ 20, 27, 28 nối liền Lâm Đồng với vùng Đông Nam Bộ, thành phố Hồ Chí Minh, các tỉnh thuộc vùng Tây nguyên, các tỉnh duyên hải Nam Trung bộ, tạo cho Lâm Đồng có mối quan hệ kinh tế-xã hội bền chặt với các vùng, các tỉnh trong khu vực. Cảng hàng không Liên Khương nằm cách trung tâm thành phố Đà Lạt 30 km đang được nâng cấp thành sân bay quốc tế với đường băng dài 3.250 m có thể tiếp nhận các loại máy bay tầm trung như A.320, A.321 hoặc tương đương. Dân số toàn tỉnh đến cuối năm 2017 là 1.258.261 người (Niên giám Thống kê năm 2017). Hiện nay trên địa bàn tỉnh có 02 trường đại học tổng hợp, 02 trường cao đẳng sư phạm, 01 trường cao đẳng kinh tế-kỹ thuật, 01 trường trung học y tế, 02 trường dạy nghề, hàng năm cung cấp hàng ngàn lao động có tay nghề cho địa phương; Nhiều trung tâm nghiên cứu của Trung ương đóng trên địa bàn như: Viện nghiên cứu hạt nhân, Trung tâm nghiên cứu nông lâm nghiệp, Trung tâm nghiên cứu cây rau, Phân viện sinh học góp phần đáng kể trong việc ứng dụng nghiên cứu khoa học kỹ thuật vào sản xuất của tỉnh. Với lợi thế khí hậu thuận lợi và địa bàn rộng lớn (thứ 7 trong cả nước) trong những năm qua tỉnh không ngừng phát triển mọi mặt về đời sống, kinh tế xã hội. Tuy nhiên, bên cạnh những mặt phát triển tích cực thì cũng kéo theo một số tệ nạn 1
9. xã hội phát sinh; biến động về thành phần dân cư và trật tự, an toàn xã hội có những diễn biến phức tạp, trong đó phải kể đến tội phạm xâm phạm sở hữu, đặc biệt là các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt có xu hướng gia tăng trong những năm gần đây. Đặc biệt, tội phạm trộm cắp tài sản, cướp, cướp giật tài sản còn chiếm tỉ lệ lớn trong cơ cấu của tình hình tội phạm. Phương thức thực hiện tội phạm nói chung ngày càng tinh vi, xảo quyệt, thủ đoạn thực hiện ngày càng manh động, liều lĩnh. Trong trong vòng 5 năm, từ năm 2014 đến năm 2018, TAND tỉnh Lâm Đồng đã xét xử 1.729 vụ án với 2.877 bị cáo về các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt, chiếm 45,2% tổng số vụ án và 45,9%tổng số bị cáo. Trong những năm qua địa phương đã thực hiện nhiều giải pháp quyết liệt trong đảm bảo trật tự an toàn xã hội, song tình hình tội phạm nói chung, trong đó có tình hình các tội xâm phạm sở hữu có tính chất chiếm đoạt trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng vẫn diễn ra phức tạp và nghiêm trọng. Vì thế, cần phải nghiên cứu cơ bản và chuyên sâu tình hình này theo hướng phòng ngừa, tức là việc phòng ngừa nhóm tội phạm này phải được nghiên cứu trên cơ sở khoa học chuyên ngành tội phạm học. Chính vì lẽ đó học viên đã chọn đề tài “Phòng ngừa tình hình các tội xâm phạm sở hữu có tính chiếm đoạt trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng” để nghiên cứu sâu về thực trạng phòng ngừa và qua đó đề xuất thêm những giải pháp tăng cường hiệu quả hoạt động phòng ngừa nhóm tội phạm này. 2. Tình hình nghiên cứu a. Các công trình nghiên cứu về lý luận chung của tội phạm học Để có cơ sở lý luận cho việc thực hiện đề tài Luận văn, các công trình khoa học sau đây đã được nghiên cứu: - “Tội phạm học, Luật Hình sự và Luật Tố tụng Hình sự Việt Nam” Nxb. Chính trị quốc gia, 1994; - “Tội phạm học Việt Nam - Một số vấn đề lý luận và thực tiễn” của Viện Nhà nước và Pháp luật, Nxb. Công an nhân dân, năm 2000; - Giáo trình “Tội phạm học” của GS.TS. Võ Khánh Vinh, Nxb. Công an nhân dân, tái bản năm 2013; 2
10. - “Tội phạm học hiện đại và phòng ngừa tội phạm” - Sách chuyên khảo của GS.TS Nguyễn Xuân Yêm, Nxb. Công an nhân dân, năm 2001. - Giáo trình “Tội phạm học Việt Nam” do GS.TS. Trần Đại Quang chỉ đạo biên soạn Nxb. Công an nhân dân, năm 2013. - Giáo trình Luật hình sự Việt Nam (Phần các tội phạm) của GS.TS. Võ Khánh Vinh, Chương – Các tội xâm phạm sở hữu có tính chiếm đoạt, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội 2010; - Giáo trình “Tội phạm học” của trường Đại học Luật Hà Nội, Nxb. Công an nhân dân, 2004 2010; - Giáo trình “Tội phạm học” của Học viện Cảnh sát nhân dân, Nxb. Công an nhân dân, 2002, 2013; - “Một số vấn đề lý luận về tình hình tội phạm ở Việt Nam” của TS. Phạm Văn Tỉnh, Nxb. Công an nhân dân, 2007; - Đấu tranh với tình hình tội phạm chống người thi hành công vụ ở nước ta hiện nay, một mô hình nghiên cứu tội phạm học chuyên ngành, Phạm Văn Tỉnh, Đào Bá Sơn, Nxb. CAND, 2010; - “Một số vấn đề tội phạm học Việt Nam” của Nguyễn Văn Cảnh và Phạm Văn Tỉnh, do Học viện Cảnh sát nhân dân, Bộ Công an ấn hành năm 2013. - Các bài viết về nguyên nhân và điều kiện của tội phạm, về nhân thân người phạm tội, về phòng ngừa tội phạm được đăng tải trên tạp chí Nhà nước và Pháp luật, tạp chí Cảnh sát nhân dân, tạp chí Kiểm sát, tạp chí Tòa án nhân dân, Công an nhân dân trong những năm gần đây. b. Tình hình nghiên cứu cụ thể Ở mức độ cụ thể và liên quan trực tiếp đến đề tài Luận văn, các công trình sau đây đã được tham khảo: - Lê Thị Hồng (2013) “Tình hình tội phạm ở Thành phố Đà Nẵng hiện nay”, Luận văn Thạc sỹ luật học, Học viện Khoa học xã hội; - Nguyễn Quốc Hùng (2014) “Tội phạm trên địa bàn huyện Phú Ninh, tỉnh Quảng Nam: tình hình, nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa”, Luận văn Thạc sỹ 3