Luận văn Quản lý nhà nước về công tác phòng, chống tham nhũng tại tỉnh Bắc Kạn

Nội dung tài liệu: Luận văn Quản lý nhà nước về công tác phòng, chống tham nhũng tại tỉnh Bắc Kạn

1. LỜI CAM ĐOAN Đề tài “Quản lý nhà nước về công tác phòng, chống tham nhũng tại tỉnh Bắc Kạn” là luận văn tốt nghiệp thạc sĩ chuyên ngành Quản lý công của tôi tại trường Học viện Hành chính Quốc gia. Tôi xin cam đoan đây là công trình của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc trích dẫn rõ ràng. Học viên Nông Thị Diệu i
2. LỜI CẢM ƠN Tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn chân thành đến quý thầy, cô hiện đang công tác tại Học viện Hành chính Quốc gia đã tạo điều kiện tốt nhất cho tôi trong thời gian học tập và nghiên cứu tại trường. Xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến TS. Nguyễn Thị Thúy đã quan tâm, giúp đỡ tận tình, hướng dẫn và tạo điều kiện giúp tôi hoàn thành luận văn. Cảm ơn Ban Nội chính Tỉnh ủy, cơ quan Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy, Thanh tra tỉnh, các cơ quan khối nội chính tỉnh Bắc Kạn đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong nghiên cứu thực tiễn. Tôi cũng xin cảm ơn các bạn bè, đồng nghiệp và gia đình đã đóng góp những ý kiến, những kinh nghiệm quý báu để tôi có thể hoàn thành luận văn tốt nghiệp của mình. Mặc dù đã có nhiều cố gắng để hoàn thiện bản luận văn, tuy nhiên do trình độ còn hạn chế của bản thân nên luận văn không tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận được những đóng góp quý báu của quý thầy cô và các bạn. ii
3. MỤC LỤC MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1 1. Lý do chọn đề tài ................................................................................................ 1 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn .......................................... 3 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn .................................................................. 7 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn ................................................ 7 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn ........................... 8 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn .......................................................... 9 7. Kết cấu của luận văn .......................................................................................... 9 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI CÔNG TÁC PHÒNG, CHỐNG THAM NHŨNG .............................................. 10 1.1. Cơ sở lý luận về công tác phòng, chống tham nhũng ................................... 10 1.1.1. Một số khái niệm cơ bản ............................................................................ 10 1.1.2. Quan điểm của Đảng và Nhà nước về phòng, chống tham nhũng ............ 14 1.1.3. Các dấu hiệu đặc trưng, nguồn gốc và hậu quả của hành vi tham nhũng .. 17 1.1.4. Nội dung quản lý nhà nước về phòng chống tham nhũng ......................... 28 1.1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động công tác phòng chống tham nhũng 37 1.2. Cơ sở thực tiễn về công tác phòng, chống tham nhũng ................................ 39 1.2.1. Kinh nghiệm của một số địa phương về công tác PCTN .......................... 39 1.2.1.1. Bài học kinh nghiệm của tỉnh Cao Bằng ................................................ 39 1.2.1.2. Bài học kinh nghiệm của tỉnh Thái Nguyên ........................................... 40 1.2.2. Bài học kinh nghiệm đối với QLNN về công tác PCTN tại tỉnh Bắc Kạn .............................................................................................................................. 41 TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 ....................................................................................... 44 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ CÔNG TÁC PHÒNG, CHỐNG THAM NHŨNG TẠI TỈNH BẮC KẠN .............................. 45 2.1. Khái quát về cơ quan QLNN về công tác PCTN tại tỉnh Bắc Kạn ............... 45 2.1.1. Điều kiện tự nhiên – xã hội tỉnh Bắc Kạn .................................................. 45 2.1.2. Chức năng, nhiệm vụ của Thanh tra tỉnh Bắc Kạn .................................... 47 2.1.3. Cơ cấu tổ chức của Thanh tra Tỉnh Bắc Kạn ............................................. 49 2.2. Thực trạng công tác phòng, chống tham nhũng tại tỉnh Bắc Kạn ................ 50 iii
4. 2.2.1. Thực trạng về tham nhũng tại tỉnh Bắc Kạn .............................................. 50 2.2.2. Công tác phòng và chống tham nhũng tại Bắc Kạn ................................... 54 2.2.3. Quản lý nhà nước về PCTN của tỉnh Bắc Kạn .......................................... 60 2.3. Đánh giá thực trạng công tác phòng chống tham nhũng tại tỉnh Bắc Kạn ....... 72 2.3.1. Ưu điểm ...................................................................................................... 72 2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân ............................................................................ 73 TIỂU KẾT CHƯƠNG 2 ....................................................................................... 76 CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỐI VỚI QLNN VỀ CÔNG TÁC PHÒNG, CHỐNG THAM NHŨNG TẠI TỈNH BẮC KẠN TRONG THỜI GIAN TỚI ............................................................................................................ 78 3.1. Định hướng công tác PCTN của tỉnh Bắc Kạn trong thời gian tới ............... 78 3.2. Giải pháp về công tác quản lý nhà nước về PCTN tại tỉnh Bắc Kạn ............ 79 3.2.1. Tiếp tục đẩy mạnh xây dựng, bổ sung, sửa đổi, hoàn thiện các quy định của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước để đảm bảo công tác PCTN có hiệu lực, hiệu quả ................................................................................................. 79 3.2.2. Chú trọng công tác tuyên truyền, quán triệt các văn bản liên quan đến công tác PCTN tại tỉnh Bắc Kạn .......................................................................... 80 3.2.3. Nâng cao việc thực hiện công tác công khai, minh bạch và kiểm soát việc kê khai tài sản, thu nhập ............................................................................... 82 3.2.4. Tăng cường kiểm tra, giám sát và thanh tra nhằm phát hiện tham nhũng trong cơ quan hành chính nhà nước cấp tỉnh ở Bắc Kạn ..................................... 84 3.2.5. Kiện toàn tổ chức bộ máy, nâng cao hiệu quả hoạt động của các cơ quan đơn vị có chức năng PCTN Tỉnh Bắc Kạn .................................................. 88 3.2.6. Tăng cường vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của Thường trực Tỉnh ủy, cấp ủy các cấp, và tổ chức thực hiện nhiệm vụ công tác phòng chống tham nhũng tại tỉnh Bắc Kạn ......................................................................................................... 91 3.2.7. Quan tâm đầu tư xây dựng, hoàn thiện và thực hiện thể chế về quản lý kinh tế nhằm đảm bảo hiệu lực, hiệu quả công tác PCTN ................................... 92 3.2.8. Tăng cường sự phối hợp giữa các đơn vị, địa phương và người dân trong PCTN tại tỉnh Bắc Kạn ............................................................................... 93 TIỂU KẾT CHƯƠNG 3 ..................................................................................... 100 KẾT LUẬN ........................................................................................................ 101 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................... 103 iv
5. DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT PCTN : Phòng, chống tham nhũng UBND : Uỷ ban nhân dân MTTQ : Mặt trận Tổ quốc v
6. DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1. Tình hình tham nhũng tại tỉnh Bắc Kạn ............................................. 48 Bảng 2.2. Kết quả thực hiện kê khai, công khai việc kê khai tài sản ................. 57 Bảng 2.3: Tổng hợp điểm công tác phòng, chống tham nhũng tại tỉnh Bắc Kạn giai đoạn từ năm 2013 đến năm 2018 ..60 Bảng 2.4. Kết quả công tác tuyên truyền các nội dung về PCTN 64 Bảng 2.5. Kết quả thanh tra, kiểm tra công tác PCTN từ năm 2015-2017 ..69 vi
7. MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Tham nhũng là hiện tượng phổ biến mang tính toàn cầu. Phản ứng đối với tham nhũng mang tính xã hội rộng lớn ở khắp mọi nơi, mọi quốc gia, dân tộc và nhân loại. Nó hiện hữu ở tất cả các quốc gia, không phân biệt chế độ chính trị, giàu nghèo, phát triển hay đang phát triển hoặc kém phát triển. Tham nhũng nảy sinh, tồn tại và hoành hành do sự hư hỏng, biến chất không chỉ của những người có chức quyền mà còn của cả những người được giao thực hiện những công vụ bình thường đã làm biến dạng quyền hạn và công vụ được giao phó. Trong những năm gần đây tình trạng tham nhũng ở trên thế giới diễn ra đang ở mức báo động khi số nước có nạn tham nhũng nghiêm trọng đã tăng lên, tệ tham nhũng là nguyên nhân chính của nghèo đói cũng như là rào cản trong việc chống đói nghèo trên thế giới. Theo nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới World Bank, hàng năm trên thế giới có khoảng 1.000 tỷ USD bị tham nhũng; chỉ riêng Châu Phi hàng năm có khoảng 150 tỷ USD đã bị mất hay thất thoát do tham nhũng. Liên Hiệp Quốc đề ra mục tiêu chấm dứt tình trạng đói nghèo trên thế giới vào năm 2015 và trọng tâm để đạt được Mục tiêu Thiên niên kỷ của Liên Hiệp Quốc là phải chống lại tham nhũng. Tình trạng tham nhũng ở Châu Á và khu vực Đông Nam Á hiện nay diễn ra khá phổ biến, nhất là các nước đang phát triển. Nạn tham nhũng ở Việt Nam những năm gần đây cho thấy những biểu hiện phức tạp, đa dạng, mức độ, cũng như hậu quả ngày càng trầm trọng. Tính nan giải, khó trị của tệ tham nhũng được lý giải từ sự yếu kém của thể chế, tính nửa vời trong chỉ đạo thực hiện và sự thoái hóa của không ít quan chức, công chức trong bộ máy công quyền, thậm chí tham nhũng có cả trong hoạt động tư pháp, trong điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án. Tình trạng pháp luật có, pháp chế cũng có nhưng pháp trị thì không hoặc yếu kém và hình thức, là một thực tế hiện nay. Dù tham nhũng có biểu hiện khác nhau, mức độ 1
8. khác nhau nhưng tham nhũng đều diễn ra như một hội chứng cướp đoạt, sự lợi dụng quyền và tiền để làm giàu và mưu lợi bất chính, hiện trạng tham nhũng phổ biến ở nước ta là “bôi trơn” và “làm luật”. Trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn tình trạng tham nhũng vẫn còn tồn tại với nhiều diễn biến phức tạp, các sai phạm chủ yếu là lợi dụng chức vụ quyền hạn, cố ý làm trái quy định, quyết toán khống, thi công sai thiết kế, chi trả tiền đền bù trái quy định nhằm trục lợi; trong đấu tranh phòng chống tham nhũng (PCTN), lãng phí còn biểu hiện thiếu trách nhiệm, nể nang, né tránh nên tính giáo dục, răn đe phòng ngừa chưa cao. Trước tình hình đó, thực hiện các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, Quốc Hội và Chính phủ về PCTN, trong những năm qua cấp ủy, chính quyền tỉnh Bắc Kạn đã tích cực triển khai đồng bộ các giải pháp, biện pháp PCTN. Xây dựng và ban hành các chỉ thị, nghị quyết, chương trình hành động, văn bản và chỉ đạo các cấp ủy, chính quyền địa phương, các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể trong tỉnh tổ chức thực hiện nghiêm túc công tác PCTN. Kết quả, qua công tác thanh tra, kiểm tra, điều tra đã phát hiện xử lý nhiều vụ việc tham ô, tham nhũng gây thất thoát tiền và tài sản Nhà nước, có những vụ lên đến hàng tỷ đồng. Tuy nhiên, công tác đấu tranh PCTN của tỉnh vẫn còn một số mặt hạn chế như: Công tác phổ biến tuyên truyền pháp luật về PCTN của một số cơ quan, đơn vị, người đứng đầu còn mang tính hình thức, chưa sâu; sự phối hợp giữa các cơ quan trong PCTN chưa chặt chẽ; đội ngũ công chức làm công tác PCTN thiếu tính chuyên nghiệp; công tác cải cách thủ tục hành chính và cải cách tư pháp còn chậm so với mục tiêu xây dựng một nền hành chính minh bạch, phục vụ; cơ chế dùng người bộc lộ nhiều yếu kém, thiếu động lực cho tài năng phát triển; sự thiếu gương mẫu của không ít cán bộ lãnh đạo, quản lý; việc biểu dương, bảo vệ người tố cáo đúng, người đấu tranh tích cực còn hạn chế; việc giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo chưa đáp ứng yêu cầu 2
9. thực tế, có một số vụ việc kéo dài nhiều năm, gây bức xúc trong quần chúng nhân dân. Từ những kết quả đạt được và những mặt còn hạn chế đối với công tác PCTN của tỉnh Bắc Kạn trong những năm qua, bản thân tôi là cán bộ đang công tác tại Ban Nội chính Tỉnh ủy Bắc Kạn, qua học tập, nghiên cứu chương trình đào tạo thạc sĩ quản lý công, trên cơ sở lý luận và thực tiễn tại địa phương, tôi chọn chủ đề “Quản lý nhà nước về công tác phòng, chống tham nhũng tại tỉnh Bắc Kạn” làm đề tài tốt nghiệp thạc sĩ quản lý công. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Quản lý nhà nước về công tác phòng chống tham nhũng là đề tài thu hút nhiều sự quan tâm của nhiều nhà khoa học, các nhà lãnh đạo và quản lý, những người làm công tác lý luận nghiên cứu ở nhiều khía cạnh, góc độ khác nhau. Cho đến nay đã có nhiều bài viết, nhiều đề tài nghiên cứu khoa học, hội thảo, sách báo, tạp chí đề cập đến vấn đề này, cụ thể như sau: 2.1. Các luận văn liên quan đến đề tài Luận văn Tiến sĩ chính sách công: "Chính sách phòng, chống tham nhũng ở Việt Nam hiệu nay" của tác giả Nguyễn Thị Thu Nga, Học viện Khoa học Xã hội, 2019. Luận văn đã bước đầu làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về chính sách phòng, chống tham nhũng để có cơ sở khoa học phân tích, đánh giá, dự báo tình hình tham nhũng, bối cảnh thời gian tới, xác định các yêu cầu và đề xuất các giải pháp, kiến nghị cụ thể để hoàn thiện chính sách phòng, chống tham nhũng ở Việt Nam hiện nay. Luận văn Thạc sĩ Luật học: "Đổi mới tư duy pháp lý đấu tranh chống tham nhũng" của tác giả Nguyễn Duy Hiền, 2001. Luận văn đã phân tích thực 3
10. trạng tư duy pháp lý về phòng, chống tham nhũng, những quy định của pháp luật hiện hành về tham nhũng và chống tham nhũng, từ đó đưa ra các giải pháp nhằm đổi mới tư duy pháp lý trong cuộc đấu tranh chống tham nhũng. 2.2. Đề tài khoa học Đề tài khoa học cấp bộ: "Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tham nhũng của các cơ quan thanh tra nhà nước theo Luật PCTN" của TS. Trần Ngọc Liêm, 2006, Phó Vụ trưởng Vụ IV, TTCP làm Chủ nhiệm, nghiên cứu thực trạng, hiệu quả và đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác PCTN của các cơ quan thanh tra nhà nước. Đề tài khoa học cấp bộ: “Phòng chống tham nhũng trong xây dựng pháp luật ở Việt Nam” do TS. Nguyễn Quốc Văn, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Thanh tra Chính phủ làm chủ nhiệm, 2017. Đề tài đã làm rõ được một số vấn đề như PCTN trong Xây dựng pháp luật; làm rõ nguy cơ, biểu hiện tham nhũng trong xây dựng pháp luật; pháp luật và thực tiễn Việt Nam về PCTN trong xây dựng pháp luật; Đề tài cũng đưa ra được những dự báo về tình hình tham nhũng trong xây dựng pháp luật ở Việt Nam trong thời gian tới. Đề tài nghiên cứu khoa học cấp cơ sở: "Nâng cao chất lượng công tác tham mưu trong phòng, chống tham nhũng ở tỉnh Bắc Kạn của Ban Nội chính, giai đoạn 2016-2020" của tác giả Lý Văn Kỳ, Học viện Chính trị khu vực I, Hà Nội, 2016. Đề tài chủ yếu hướng vào nhiệm vụ tham mưu của người làm công tác phòng, chống tham nhũng, nhằm góp phần nâng cao năng lực công tác tham mưu trong lĩnh vực PCTN, nâng cao hiệu quả công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng góp phần xây dựng Đảng, chính quyền và hệ thống chính trị ngày càng trong sạch vững mạnh; giữ vững ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội của tỉnh, củng cố lòng tin của nhân dân đối với Đảng. Đề tài nghiên cứu khoa học cấp cơ sở: "Phòng chống tham nhũng trong các cơ quan thực hiện chức năng phòng, chống tham nhũng" do Ths. Tạ Thu 4