Luận văn Quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng thương mại cổ phần ngoại thương Việt Nam chi nhánh Thăng Long

Nội dung tài liệu: Luận văn Quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng thương mại cổ phần ngoại thương Việt Nam chi nhánh Thăng Long

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƢƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM CHI NHÁNH THĂNG LONG Ngành : Tài chính – Ngân hàng – Bảo hiểm Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng Mã số: 8340201 HỌ VÀ TÊN: NGUYỄN PHƢƠNG THẢO Ngƣời hƣớng dẫn: GS, TS. NGUYỄN THỊ MƠ HÀ NỘI – 2018
2. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan bản luận văn là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của tôi có sự hỗ trợ của giáo viên hƣớng dẫn là GS TS. Nguyễn Thị Mơ. Các nội dung nghiên cứu và kết quả, các số liệu nêu trong luận văn là trung thực có nguồn gốc rõ ràng và đáng tin cậy. Nếu phát hiện có bất kỳ sự gian lận nào tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm trƣớc hội đồng cũng nhƣ kết quả luận văn của mình. Ngƣời cam đoan Nguyễn Phƣơng Thảo
3. MỤC LỤC MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 CHƢƠNG 1 : MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ........................................................... 4 1.1. KHÁI NIỆM VỀ NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI, RỦI RO VÀ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG HOẠT ĐỘNG CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI .................... 4 1.1.1. Khái niệm về ngân hàng thƣơng mại, và phân loại các hoạt động của ngân hàng thƣơng mại ............................................................................................................................ 4 1.1.2. Rủi ro trong hoạt động của ngân hàng thƣơng mại .................................................. 7 1.1.3. Rủi ro tín dụng trong hoạt động của ngân hàng thƣơng mại ................................. 10 1.2. QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG HOẠT ĐỘNG CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ......................................................................................................... 19 1.2.1. Khái niệm về quản trị rủi ro tín dụng ...................................................................... 19 1.2.2. Nội dung quản trị rủi ro tín dụng ............................................................................. 20 1.2.3. Vai trò của quản trị rủi ro tín dụng đói với ngân hàng thƣơng mại ...................... 31 1.2.4. Các nhân tố ảnh hƣởng đến quản trị rủi ro tín dụng .............................................. 31 CHƢƠNG 2 :THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƢƠNG VIỆT NAM - CHI NHÁNH THĂNG LONG ....................................................................................... 37 2.1. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƢƠNG VIỆT NAM – CHI NHÁNH THĂNG LONG ......................................................................................................... 37 2.1.1. Đôi nét về Ngân hàng Thƣơng mại cổ phần Ngoại thƣơng Việt Nam - Chi nhánh Thăng Long ......................................................................................................................... 37 2.1.2. Thực trạng hoạt động kinh doanh của Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Ngoại thƣơng Việt Nam – chi nhánh Thăng Long ...................................................................... 39 2.2. THỰC TRẠNG RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƢƠNG VIỆT NAM – CHI NHÁNH THĂNG LONG .............. 48 2.2.1. Phân loại nợ .............................................................................................................. 48
4. 2.2.2. Đánh giá chất lƣợng tín dụng .................................................................................. 50 2.3. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƢƠNG VIỆT NAM - CHI NHÁNH THĂNG LONG ......................................................................................................... 53 2.3.1. Thực trạng áp dụng mô hình quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Thƣơng mại cổ phần Ngoại thƣơng Việt Nam - Chi nhánh Thăng Long ............................................ 53 2.3.2. Thực trạng thực hiện quy trình quản trị rủi ro tín dụng tai Ngân hàng Thƣơng mại cổ phần Ngoại thƣơng Việt Nam – chi nhánh Thăng Long ..................................... 57 2.4. NHẬN XÉT VỀ HOẠT ĐỘNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM – CHI NHÁNH THĂNG LONG 66 2.4.1. Những kết quả đạt đƣợc ........................................................................................... 66 2.4.2. Những tồn tại và nguyên nhân ................................................................................ 69 CHƢƠNG 3: PHƢƠNG HƢỚNG, GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƢƠNG VIỆT NAM - CHI NHÁNH THĂNG LONG ......... 75 3.1. PHƢƠNG HƢỚNG HOẠT ĐỘNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƢƠNG VIỆT NAM – CHI NHÁNH THĂNG LONG ......................................................................................... 75 3.1.1. Hoạt động quản trị rủi ro tín dụng phụ thuộc vào phƣơng hƣớng hoạt động kinh doanh của Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Ngoại thƣơng Việt Nam - Chi nhánh Thăng Long ..................................................................................................................................... 75 3.1.2. Hoạt động quản trị rủi ro tín dụng phải bám sát định hƣớng hoạt động tín dụng của Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Ngoại thƣơng Việt Nam - Chi nhánh Thăng Long75 3.1.3. Hoạt động quản trị rủi ro tín dụng ro của Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Ngoại thƣơng Việt Nam - Chi nhánh Thăng Long sẽ phát triển một cách tổng thể và toàn diện theo chiều dọc. .................................................................................................................... 76 3.2. GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƢƠNG VIỆT NAM – CHI NHÁNH THĂNG LONG ......................................................................................... 77
5. 3.2.1. Nhóm giải pháp đối với Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Ngoại thƣơng Việt Nam – chi nhánh Thăng Long .................................................................................................... 77 3.2.2. Nhóm giải pháp đối với Chính phủ ................................................................. 86 3.3.3. Nhóm giải pháp đối với Trụ sở chính Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Ngoại thƣơng Việt Nam ................................................................................................................ 89 KẾT LUẬN .............................................................................................................. 92
6. DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Nguyên nghĩa DN Doanh nghiệp DNNN Doanh nghiệp Nhà nƣớc DPRR Dự phòng rủi ro Hệ thống XHTDNB Hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ KH Khách hàng NHNN Ngân hàng Nhà nƣớc NHTM Ngân hàng Thƣơng mại NQH Nợ quá hạn RRTD Rủi ro tín dụng TCTD Tổ chức tín dụng TMCP Thƣơng mại cổ phần TSBĐ Tài sản bảo đảm VCB Thăng Long Ngân hàng TMCP Ngoại thƣơng Việt Nam – Chi nhánh Thăng Long VCB Ngân hàng TMCP Ngoại thƣơng Việt Nam XHTD Xếp hạng tín dụng
7. DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1: Kết quả nguồn vốn huy động giai đoạn 2014-2017 ........................................ 41 Bảng 2.2: Kết quả hoạt động tín dụng giai đoạn 2012-2017 ........................................... 43 Bảng 2.3: Kết quả các hoạt động dịch vụ khác giai đoạn 2014-2017 ............................. 47 Bảng 2.4: Kết quả kinh doanh giai đoạn 2014-2017 ........................................................ 48 Bảng 2.5: Tình hình phân loại nợ giai đoạn 2014-2017 .................................................. 48 Bảng 2.6: Cơ cấu nợ quá hạn phân theo ngành kinh tế giai đoạn 2014-2017 ................ 50 Bảng 2.7: Cơ cấu nợ xấu phân theo ngành kinh tế giai đoạn 2014-2017 ....................... 52 Bảng 2.8: Trích lập dự phòng rủi ro giai đoạn 2014-2017 .............................................. 53 Bảng 2.9: Phân loại nợ của VCB đối với các khoản nợ của doanh nghiệp .................... 59 Bảng 2.10: Tỷ lệ bảo đảm tối thiểu đối với các loại hình khách hàng ............................ 61 Bảng 2.11: Mức cấp tín dụng tối đa và mức ƣu tiên nhận bảo đảm ................................ 62 DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1: Các rủi ro chủ yếu trong hoạt động của ngân hàng thƣơng mại...................... 8 Sơ đồ 1.2: Quy trình quản lý RRTD ................................................................................. 22 Sơ đồ 2.1: Cơ cấu tổ chức của Ngân hàng TMCP Ngoại thƣơng Việt Nam chi nhánh Thăng Long ......................................................................................................................... 38 Sơ đồ 2.2: Sơ đồ bộ máy quản trị tín dụng tại VCB ........................................................ 55 Sơ đồ 2.3: Chu trình kiểm soát tín dụng liên tục .............................................................. 64 DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1: Kết quả nguồn vốn huy động 2014– 2017 .................................................. 40 Biểu đồ 2.2: Kết quả hoạt động tín dụng giai đoạn 2014-2017 ....................................... 42 Biểu đồ 2.4: Tình hình phân loại nợ giai đoạn 2014-2017 .............................................. 49
8. TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN Trong hoạt động kinh doanh của các NHTM, việc đƣơng đầu với rủi ro tín dụng là điều không thể tránh khỏi đƣợc. Thừa nhận một tỷ lệ rủi ro tự nhiên trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng là yêu cầu khách quan hợp lý nhƣng vấn đề đặt ra là làm thế nào để hạn chế rủi ro này ở một tỷ lệ thấp nhất có thể chấp nhận đƣợc. Để giải quyết vấn đề này, các NHTM bắt đầu giành nhiều thời gian và công sức vào công tác quản trị rủi ro tín dụng nhằm giúp ngân hàng nhận biết, định lƣợng, kiểm soát và xử lý những tổn thất đang và sẽ gây ra từ những rủi ro tín dụng. Chƣơng 1 của luận văn đã tập trung nghiên cứu về NHTM và các loại rủi ro trong quá trình họat động của NHTM, trong đó đi sâu vào nghiên cứu loại hình rủi ro thƣờng xảy ra nhất đó là rủi ro tín dụng, các tiêu chí phân loại rủi ro tín dụng và các chỉ tiêu phản ánh rủi ro tín dụng trong hoạt động kinh doanh của NHTM. Đồng thời, luận văn cũng làm rõ khái niệm về quản lý rủi ro tín dụng, hệ thống rõ nét các nội dung cơ bản của quản trị rủi ro tín dụng, trong đó đã đƣa ra vai trò và những nhân tố ảnh hƣởng đến quản trị rủi ro tín dụng Trong Chƣơng 2 tác giả đã đi sâu vào phân tích thực trạng quản trị rủi ro tín dụng của Ngân hàng TMCPNT Việt Nam - Chi nhánh Thăng Long. Từ đó đƣa ra nhận xét những kết quả đạt đƣợc và những hạn chế còn tồn tại và nguyên nhân dẫn đến công tác quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCPNT Việt Nam - Chi nhánh Thăng Long chƣa thực sự phát huy hiệu quả. Kết quả nghiên cứu Chƣơng 2 của luận văn đã tạo tiền đề để nghiên cứu đƣa ra những giải pháp, kiến nghị nhằm tăng cƣờng hoạt động quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCPNT Việt Nam - Chi nhánh Thăng Long trong chƣơng 3 Từ thực trạng rủi ro tín dụng và quản trị rủi ro tín dụng đã phân tích trong chƣơng 2, luận văn đã đề ra các phƣơng hƣớng và một số giải pháp cần thiết nhằm tăng cƣờng công tác quản trị rủi ro tín dụng trong tại Ngân hàng TMCP Ngoại thƣơng Việt Nam - Chi nhánh Thăng Long. Một số giải pháp thực hiện nội tại trong ngân hàng nhƣ hoàn thiện chính sách và quy trình tín dụng, hoàn thiện mô hình đo lƣờng rủi ro tín dụng, đa dạng hóa danh mục tín dụng... nhƣng một số giải pháp liên
9. quan đến các cơ quan hữu quan nhƣ hoàn thiện hệ thống thông tin minh bạch kịp thời đáp ứng nhu cầu khai thác thông tin của ngân hàng, sử dụng các công cụ phái sinh Trên cơ sở đó, luận văn cũng đƣa ra một số các giải pháp liên quan đến Chính phủ, đến Ngân hàng Nhà Nƣớc và đến Trụ sở chính Ngân hàng TMCP Ngoại thƣơng Việt Nam nhằm tạo điều kiện thực thi các giải pháp trên một cách hiệu quả nhất góp phần tăng cƣờng công tác quản trị rủi ro tín dụng đối với khách hàng doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Ngoại thƣơng Việt Nam - Chi nhánh Thăng Long trong thời gian tới
10. 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Với bất kỳ một quốc gia nào hoạt động của hệ thống ngân hàng luôn là huyết mạch của nền kinh tế và sự ổn định, lành mạnh của hệ thống ngân hàng giữ vai trò trọng yếu trong việc ổn định và phát triển của nền kinh tế. Ở Việt Nam, trong giai đoạn 2001-2010, sự phát triển của nền kinh tế có tác động sâu rộng đến sự phát triển của hệ thống ngân hàng. Sự tăng trƣởng kinh tế nhanh, đặc biệt là ứng dụng khoa học công nghệ hiện đại đã thúc đẩy hệ thống ngân hàng phát triển nhanh cả về quy mô và chất lƣợng dịch vụ. Đặc biệt là trong hoạt động tín dụng, các tổ chức tín dụng đã đạt đƣợc nhiều kết quả: Tổng dƣ nợ cho vay tăng trƣởng qua các năm, trong đó cơ cấu tín dụng có nhiều thay đổi theo hƣớng tích cực, tỷ trọng các khoản cho vay có bảo đảm bằng tài sản tăng dần cùng xu hƣớng giảm dần các khoản vay không có bảo đảm bằng tài sản, mức độ an toàn của các khoản cho vay khá cao. Tuy nhiên mức độ rủi ro tiềm ẩn trong nền kinh tế hiện đại cũng nhiều hơn, gắn liền với những cơ hội và thách thức mà nền kinh tế hội nhập đem lại. Hoạt động tín dụng là nghiệp vụ chủ yếu của bất kỳ ngân hàng nào, tuy nhiên hoạt động tín dụng luôn chứa đựng nhiều rủi ro và tổn thất tín dụng là tổn thất lớn nhất đối với hoạt động ngân hàng. Rủi ro tín dụng xảy ra làm cho NHTM không thu hồi đƣợc vốn gốc và lãi vay theo kế hoạch đã đặt ra, là nguyên nhân dẫn đến rủi ro thanh khoản. Rủi ro tín dụng làm chậm tốc độ quay vòng vốn, mất đi cơ hội kinh doanh, chi phí tăng cao ngoài dự kiến, thậm chí thua lỗ; NHTM bị mất vốn, phải khoanh nợ, giãn nợ, thậm chí phải xóa nợ vay, làm giảm lợi nhuận của ngân hàng. Rủi ro tín dụng gây thất thoát vốn, có thể đẩy các NHTM vào tình trạng mất khả năng thanh toán, dẫn tới phá sản. Việc phá sản một NHTM có thể dẫn đến phản ứng dây chuyền, gây nên phá sản các NHTM khác và có thể dẫn đến làm suy sụp toàn bộ nền kinh tế. Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Ngoại thƣơng Việt Nam (VCB) là NHTM nhà nƣớc đầu tiên tại Việt Nam đã đƣợc cổ phần hóa vào năm 2006, sau đó đƣợc niêm yết cổ phiếu trên thị trƣờng chứng khoán. Là NHTM đi đầu của Việt Nam trong quản trị rủi ro tín dụng nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh trong xu thế mở