Luận văn Quản trị rủi ro trong thanh toán thẻ tại ngân hàng thương mại cổ phần ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế

Nội dung tài liệu: Luận văn Quản trị rủi ro trong thanh toán thẻ tại ngân hàng thương mại cổ phần ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ / ./ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA VÕ HOÀNG THÙY DƯƠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG THANH TOÁN THẺ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM - CHI NHÁNH HUẾ LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2019
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ / / HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA VÕ HOÀNG THÙY DƯƠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG THANH TOÁN THẺ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM - CHI NHÁNH HUẾ LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng Mã số: 8 34 02 01 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN THỊ HIỀN THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2019
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của tôi, được hoàn thành sau quá trình học tập và nghiên cứu thực tiễn, dưới sự hướng dẫn của TS. Nguyễn Thị Hiền. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. Các lập luận, phân tích, đánh giá dựa trên quan điểm của cá nhân sau khi nghiên cứu. Học viên Võ Hoàng Thuỳ Dương 1
4. LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành đề tài luận văn này, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS. Nguyễn Thị Hiền, người hướng dẫn khoa học đã nhiệt tình giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này. Tiếp theo tôi xin gửi lời cảm ơn đến Ban Giám đốc, Quý thầy, cô giáo của Học viện Hành chính Quốc gia đã truyền đạt kiến thức trong suốt quá trình học tập tại trường. Tôi xin cảm ơn sự hợp tác, giúp đỡ tận tình của Ban Giám đốc và cán bộ nhân viên Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế trong việc thu thập thông tin và giải đáp nhiều thắc mắc liên quan đến đề tài luận văn. Cuối cùng, cảm ơn gia đình, người thân và đồng nghiệp đã động viên, khích lệ và tạo điều kiện tốt nhất để tôi hoàn thiện luận văn đúng thời hạn. Do thời gian và khả năng nghiên cứu còn hạn chế nên luận văn không tránh khỏi những sai sót. Vì vậy, tôi rất mong nhận được sự thông cảm, đóng góp ý kiến của Quý thầy, cô và những cá nhân quan tâm. Xin trân trọng cảm ơn! Học viên Võ Hoàng Thuỳ Dương
5. MỤC LỤC Trang bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục viết tắt Danh mục các bảng biểu, biểu đồ, hình vẽ MỞ ĐẦU ......................................................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG THANH TOÁN THẺ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI .............................................................................. 6 1.1. Cơ sở lý luận về thanh toán thẻ tại ngân hàng thương mại .................................................... 6 1.1.1. Khái niệm về thẻ của ngân hàng thương mại ....................................................................... 6 1.1.2. Phân loại thẻ............................................................................................................................ 6 1.1.3. Vai trò và lợi ích sử dụng thẻ thanh toán .............................................................................. 9 1.1.4. Nghiệp vụ phát hành và thanh toán thẻ............................................................................... 10 1.2. Rủi ro trong thanh toán thẻ tại ngân hàng thương mại ......................................................... 16 1.2.1. Khái niệm về rủi ro trong thanh toán thẻ ............................................................................ 16 1.2.2. Phân loại rủi ro trong thanh toán thẻ ................................................................................... 16 1.2.3. Hậu quả của rủi ro trong thanh toán thẻ .............................................................................. 20 1.3. Quản trị rủi ro trong thanh toán thẻ tại ngân hàng thương mại ............................................ 20 1.3.1. Khái niệm quản trị rủi ro trong thanh toán thẻ ................................................................... 20 1.3.2. Sự cần thiết của quản trị rủi ro trong thanh toán thẻ .......................................................... 20 1.3.3. Nguyên tắc quản trị rủi ro trong thanh toán thẻ .................................................................. 21 1.3.4. Quy trình quản trị rủi ro trong thanh toán thẻ ..................................................................... 23 1.3.5. Các tiêu chí đánh giá rủi ro trong thanh toán thẻ ................................................................ 28 1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản trị rủi ro trong thanh toán thẻ tại ngân hàng thương mại .................................................................................................................................... 29 1.4.1. Nhân tố khách quan ............................................................................................................. 29 1.4. 2. Nhân tố chủ quan ................................................................................................................ 30 1.5. Kinh nghiệm quản trị rủi ro trong thanh toán thẻ trên thế giới và bài học đối với Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế ............................................... 31
6. 1.5.1. Kinh nghiệm quản trị rủi ro trong thanh toán thẻ trên thế giới .......................................... 31 1.5. 2. Bài học kinh nghiệm cho các ngân hàng thương mại ở Việt Nam và Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế .............................................................. 33 TÓM TẮT CHƯƠNG 1 ............................................................................................................... 35 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI ROTRONG THANH TOÁN THẺ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM - CHI NHÁNH HUẾ ..................................................................................................................... 36 2.1. Khái quát về Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế ............................................................................................................. 36 2.1.1. Lịch sử hình thành, phát triển .............................................................................................. 36 2.1.2. Bộ máy tổ chức .................................................................................................................... 38 2.1.3. Tình hình hoạt động kinh doanh của Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế ............................................................................................................ 39 2.2. Thực trạng thanh toán thẻ tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế ................................................................................................................................ 46 2.2.1. Cơ sở pháp lý ........................................................................................................................ 46 2.2.2. Quy trình thanh toán thẻ tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế ................................................................................................................................ 47 2.2.3. Một số kết quả về hoạt động thanh toán thẻ ....................................................................... 50 2.3. Thực trạng quản trị rủi ro trong thanh toán thẻ tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế ............................................................................................... 57 2.3.1. Cơ sở pháp lý về quản trị rủi ro trong thanh toán thẻ ......................................................... 57 2.3.2. Mô hình quản trị rủi ro trong thanh toán thẻ ....................................................................... 58 2.3.3. Quy trình quản trị rủi ro trong thanh toán thẻ tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế ............................................................................................... 60 2.4. Đánh giá kết quả quản trị rủi ro trong thanh toán thẻ tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế ................................................................................... 71 2.4.1. Các tiêu chí đánh giá rủi ro trong thanh toán thẻ ................................................................ 71 2.4.2. Thành quả đạt được .............................................................................................................. 75 2.4.3. Hạn chế và nguyên nhân...................................................................................................... 78 TÓM TẮT CHƯƠNG 2 ............................................................................................................... 83
7. CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG THANH TOÁN THẺ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM - CHI NHÁNH HUẾ ....................................................................... 84 3.1. Định hướng, mục tiêu quản trị rủi ro trong thanh toán thẻ tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế .......................................................................... 84 3.1.1. Định hướng, mục tiêu hoạt động thanh toán thẻ ................................................................ 84 3.1.2. Định hướng, mục tiêu quản trị rủi ro trong thanh toán thẻ ................................................ 85 3.2. Giải pháp hoàn thiện công tác quản trị rủi ro trong thanh toán thẻ tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Huế .............................................................. 87 3.2.1. Giải pháp về quy trình tác nghiệp ....................................................................................... 87 3.2.2. Giải pháp về cơ cấu tổ chức ................................................................................................. 90 3.2.3. Giải pháp về nhân sự ............................................................................................................ 90 3.2.4. Giải pháp đổi mới, kiểm soát rủi ro về công nghệ ............................................................. 92 3.2.5. Giải pháp chủ động, linh hoạt trong xử lý các tình huống do yếu tố khách quan tác động ................................................................................................................. 94 3.2.6. Giải pháp liên quan đến chủ thẻ .......................................................................................... 95 3.2.7. Giải pháp trích lập dự phòng rủi ro ..................................................................................... 97 3.3. Một số kiến nghị ...................................................................................................................... 97 3.3.1. Kiến nghị với Chính phủ ..................................................................................................... 97 3.3.2. Kiến nghị với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam ............................................................... 100 3.3.3. Kiến nghị với Hội thẻ Ngân hàng Việt Nam ................................................................... 101 3.3.4. Kiến nghị với Bộ Công an ................................................................................................. 103 3.3.5.Kiến nghị với Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam.............. 103 TÓM TẮT CHƯƠNG 3 ............................................................................................................. 106 KẾT LUẬN ................................................................................................................................. 107 TÀI LIỆU THAM KHẢO
8. DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ATM Automatic Teller Machine (Máy rút tiền tự động) Agribank Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam BIDV Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam CMND Chứng minh nhân dân CNTT Công nghệ thông tin ĐVCNT Đơn vị chấp nhận thẻ ĐVT Đơn vị tính EMV Europay, MasterCard and Visa (Chuẩn thẻ thông minh) HĐKD Hoạt động kinh doanh KDDV Kinh doanh dịch vụ NHNN Ngân hàng Nhà nước NHPH/NHPHT Ngân hàng phát hành/Ngân hàng phát hành thẻ NHTM Ngân hàng thương mại NHTT Ngân hàng thanh toán PIN Personal Identification Number (Mã số định danh cá nhân) POS Point of Sale (Máy chấp nhận thanh toán thẻ) TCTD Tổ chức tín dụng TCTQT Tổ chức thẻ quốc tế TMCP Thương mại cổ phần TTQT Thanh toán quốc tế USD Đô la Mỹ Vietinbank Ngân hàng Thương mại cổ phần Công thương Việt Nam VNĐ Việt Nam đồng
9. DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 1.1. Một số chỉ tiêu đo lường rủi ro tác nghiệp ................................................................... 29 Bảng 2.1: Tình hình huy động vốn của Vietcombank Huế giai đoạn 2016 - 2018 ................... 40 Bảng 2.2: Hoạt động tín dụng của Vietcombank Huế giai đoạn 2016 - 2018 ........................... 43 Bảng 2.3: Kết quả hoạt động kinh doanh Vietcombank Huế giai đoạn 2016 - 2018 ................ 45 Bảng 2.4: Các loại thẻ do Ngân hàng Vietcombank phát hành .................................................. 51 Bảng 2.5: Số lượng thẻ phát hành tại Vietcombank Huế giai đoạn 2016 - 2018 ...................... 52 Bảng 2.6: Doanh số thanh toán và sử dụng thẻ tại Vietcombank Huế giai đoạn 2016 - 2018 . 53 Bảng 2.7: Kết quả thanh toán lương qua thẻ tại Vietcombank Huế giai đoạn 2016 - 2018...... 54 Bảng 2.8: Số lượng máy ATM và POS tại Vietcombank Huế giai đoạn 2016 - 2018 ............. 55 Bảng 2.9: Thống kê số lỗi công tác cán bộ và an toàn nơi làm việc của Vietcombank Huế giai đoạn 2016 - 2018 ............................................................................................................................ 71 Bảng 2.10: Các lỗi trong thanh toán thẻ tại Vietcombank Huế ................................................... 72 Bảng 2.11: Các lỗi rủi ro về công nghệ khi thực hiện giao dịch thanh toán giai đoạn 2016 - 2018 ........................................................................................................... 74 Bảng 2.12: Tình hình nợ thẻ tín dụng giai đoạn 2016 - 2018 ...................................................... 75
10. DANH MỤC BIỂU ĐỒ VÀ SƠ ĐỒ Biểu đồ 2.1: Tình hình huy động vốn tại Vietcombank Huế ...................................................... 41 giai đoạn 2016 - 2018 ..................................................................................................................... 42 Biểu đồ 2.2: Thị phần thẻ trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế năm 2016 .................................... 55 Biểu đồ 2.3: Thị phần thẻ trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế năm 2017 .................................... 55 Biểu đồ 2.4: Thị phần thẻ trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế năm 2018 .................................... 56 Sơ đồ 1.1. Quy trình phát hành thẻ ................................................................................................ 13 Sơ đồ 1.2. Quy trình thanh toán thẻ quốc tế.................................................................................. 14 Sơ đồ 1.3. Quy trình thanh toán thẻ trực tuyến ............................................................................. 15 Sơ đồ 1.4. Sơ đồ đo lường rủi ro trong thanh toán thẻ ................................................................. 25 Sơ đồ 1.5. Chiến lược kiểm soát, giảm thiểu và tài trợ rủi ro thanh toán thẻ .............................. 26 Sơ đồ 2.1. Tổ chức bộ máy quản lý của Vietcombank Huế........................................................ 38 Sơ đồ 2.2: Mô hình “Ba tuyến bảo vệ” trong Quản trị rủi ro tại Vietcombank ......................... 58