Luận văn Quy chế pháp lý về khu công nghiệp và thực tiễn áp dụng tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh

Nội dung tài liệu: Luận văn Quy chế pháp lý về khu công nghiệp và thực tiễn áp dụng tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SỸ QUY CHẾ PHÁP LÝ VỀ KHU CÔNG NGHIỆP VÀ THỰC TIỄN ÁP DỤNG TẠI CÁC KHU CÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NINH Ngành: Luật kinh tế NGUYỄN THỊ QUỲNH Hà Nội – 2018
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SỸ Quy chế pháp lý về khu công nghiệp và thực tiễn áp dụng tại các khu công nghiệp trên địa bàn Tỉnh Quảng Ninh Ngành: Luật kinh tế Mã số: 8380107 Họ và tên học viên: Nguyễn Thị Quỳnh Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Ngọc Hà Hà Nội – 2018
3. i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình do tôi tự nghiên cứu. Luận văn được hoàn thành dưới sự giúp đỡ, hướng dẫn của TS. Nguyễn Ngọc Hà; các số liệu trong luận văn là hoàn toàn khoa học, có cơ sở rõ ràng và trung thực; kết luận của luận văn chưa từng được công bố trong các công trình khác. Hà Nội, ngày 26 tháng 11 năm 2018 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Quỳnh
4. ii LỜI CẢM ƠN Tác giả Luận văn xin chân thành cảm ơn các thầy, cô giáo Luật Kinh tế, cán bộ thuộc Phòng Đào tạo sau đại học, Trung tâm Thư viện – Trường Đại học Ngoại thương đã tạo điều kiện trong quá trình học tập và nghiên cứu tại trường. Đặc biệt tác giả luận văn bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc thầy giáo TS. Nguyễn Ngọc Hà đã tận hình hướng dẫn giúp đỡ và có những chỉ dẫn quý báu giúp tác giả hoàn thành luận văn này. Cuối cùng tác giả xin nói lời cảm ơn chân thành đối với những người thân trong gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã động viên, giúp đỡ trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Xin trân trọng cảm ơn! Tác giả luận văn Nguyễn Thị Quỳnh
5. iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................ ii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN ................................... v DANH MỤC BẢNG ............................................................................................. vi DANH MỤC SƠ ĐỒ ............................................................................................ vi TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN.......................................... vii PHẦN MỞ ĐẦU .................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ QUY CHẾ PHÁP LÝ CÁC KHU CÔNG NGHIỆP ................................................................................................................. 7 1.1. KHU CÔNG NGHIỆP ............................................................................... 7 1.1.1. Khái niệm và phân loại KCN ................................................................ 7 1.1.2. Quá trình hình thành và phát triển của các KCN ở Việt Nam ............. 9 1.1.3. Vai trò của các KCN ........................................................................... 12 1.2. QUY CHẾ PHÁP LÝ CÁC KHU CÔNG NGHIỆP ............................... 14 1.2.1. Khái niệm và đặc điểm quy chế pháp lý các khu công nghiệp ........... 14 1.2.2. Sự cần thiết phải ban hành quy chế pháp lý các KCN ....................... 16 1.2.3. Nội dung của quy chế pháp lý các KCN ............................................. 17 1.2.4. Áp dụng quy chế pháp lý các KCN ..................................................... 28 1.2.5. Vai trò của quy chế pháp lý các KCN ................................................. 33 CHƯƠNG 2: THỰC TIỄN ÁP DỤNG QUY CHẾ PHÁP LÝ CÁC KHU CÔNG NGHIỆP TẠI TỈNH QUẢNG NINH ..................................................... 36 2.1. KHÁI QUÁT CÁC KHU CÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NINH ................................................................................................ 36 2.1.1. Giới thiệu chung ................................................................................. 36 2.1.2. Giới thiệu chi tiết về các KCN trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh............ 37 2.2. QUY CHẾ PHÁP LÝ CÁC KCN ÁP DỤNG TẠI TỈNH QUẢNG NINH .......................................................................................................................... 46 2.2.1. Thực tiễn xây dựng và ban hành ........................................................ 46 2.2.2. Thực tiễn áp dụng .............................................................................. 66
6. iv 2.3. ĐÁNH GIÁ CHUNG ................................................................................ 72 2.3.1. Thành công ........................................................................................ 72 2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân.................................................................... 74 Chương 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN VÀ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ÁP DỤNG QUY CHẾ PHÁP LÝ CÁC KHU CÔNG NGHIỆP TẠI TỈNH QUẢNG NINH .......................................................................................... 76 3.1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ ĐẶT RA QUA NGHIÊN CỨU THỰC TRẠNG ÁP DỤNG QUY CHẾ PHÁP LÝ TẠI CÁC KHU CÔNG NHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ....................................................................................................... 76 3.1.1. Còn tồn tại việc thiếu thống nhất trong hệ thống các văn bản của Trung ương và của tỉnh. .............................................................................. 76 3.1.2. Về tính ổn định trong việc áp dụng các quy chế pháp lý. ................... 77 3.1.3. Tác động của các cơ chế pháp lý đến việc thu hút đầu tư tại các KCN chưa cao. ...................................................................................................... 78 3.1.4. Các quy định trong vấn đề bảo vệ môi trường và bảo vệ người lao động. ............................................................................................................. 82 3.2. ĐỊNH HƯỚNG HOÀN THIỆN CHẾ PHÁP LÝ CÁC KCN TẠI TỈNH QUẢNG NINH ................................................................................................ 83 3.2.1. Sự cần thiết phải hoàn thiện quy chế pháp lý các KCN tại tỉnh Quảng Ninh. ............................................................................................................ 84 3.2.2. Định hướng hoàn thiện quy chế pháp lý các KCN ............................. 85 3.3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP VÀ KHUYẾN NGHỊ ........................................... 85 3.3.1. Một số giải pháp đối với tỉnh Quảng Ninh ......................................... 85 3.3.2. Một số khuyến nghị đối với Nhà nước ............................................... 93 KẾT LUẬN .......................................................................................................... 97 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
7. v DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN CCN Cụm công nghiệp CLKCN Cụm liên kết công nghiệp CNĐKĐT Chứng nhận đăng ký đầu tư CNH Công nghiệp hóa DN Doanh nghiệp FDI Foreign Direct Investment (Đầu tư trực tiếp nước ngoài) GDP Tổng sản phẩm quốc nội GSO Tổng cục thống kêế GTGT Giá trị gia tăng HĐH Hiện đại hóa KCN Khu công nghiệp KCNC Khu công nghệ cao KCNLN KCN làng nghề KCNTTTT KCN thông tin tập trung KKT Khu kinh tế KNNƯDC Khu Nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao NSNN Ngân sách nhà nước NC PTBV Phát triển bền vững QPPL Quy phạm pháp luật R&D Research and Development (nghiên cứu và phát triển) SXKD Sản xuất kinh doanh UBND Ủy ban nhân dân UDKHC Ứng dụng khoa học công nghệ N VCCI Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam WTO World Trade Organization (Tổ chức tThương mại tThế giới) XDCB Xây dựng cơ bản XHCN Xã hội chủ nghĩa
8. vi DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1: Danh sách Quy hoạch các KCN trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh .............. 37 Bảng 2.2: Bảng dự báo nhu cầu về nhà ở công nhân trong KCN ........................... 56 trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh đến năm 2020 .......................................................... 56 Bảng 2.3: Dự báo nhu cầu về thiết chế văn hóa trong khu ở của công nhân ........... 57 (nhà trẻ, mẫu giáo, điểm vui chơi, giải trí) trên địa bàn tỉnh đến năm 2020 ........... 57 Bảng 2.4: Nội dung triển khai nhà ở công nhân ..................................................... 67 theo quy hoạch tại các KCN Quảng Ninh .............................................................. 67 DANH MỤC SƠ ĐỒ Hình 2.1. Sơ đồ KCN Cái Lân ............................................................................... 38 Hình 2.2. Sơ đồ KCN Việt Hưng ........................................................................... 39 Hình 2.3. Sơ đồ KCN Hải Yên .............................................................................. 41 Hình 2.4. Sơ đồ KCN Đông Mai............................................................................ 42 Hình 2.5. Sơ đồ KCN Cảng biển Hải Hà................................................................ 44 Hình 2.6. Sơ đồ KCN Đầm Nhà Mạc ..................................................................... 46
9. vii TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN Đề tài: “Quy chế pháp lý về khu công nghiệp và thực tiễn áp dụng tại các Khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh” Tác giả luận văn: Nguyễn Thị Quỳnh. Khóa:1 Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Ngọc Hà Từ khóa (Keyword): “Quy chế pháp lý Khu công nghiệp tỉnh Quảng Ninh” Nội dung tóm tắt: Qua hơn 20 năm hoạt động các mô hình Khu Công nghiệp đã được hình thành, phát triển đa dạng, góp phần tích cực phát triển các ngành nghề của Việt Nam. Để phát huy tốt các lợi ích từ các KCN, việc xây dựng một hệ thống các Quy chế pháp lý đồng bộ, đầy đủ và khoa học là việc làm vô cùng quan trọng, tạo nên khuôn khổ pháp lý để quản lý hiệu quả các hoạt động trong các KCN. Mặc dù đã có một hệ thống các quy chế pháp lý quy định về hoạt động tại các KCN, tuy nhiên qua thực trạng hoạt động, các KCN chưa phát huy được sức mạnh của mình như mong muốn, đặc biệt đối với đặc thù của Quảng Ninh - nơi hội tụ nhiều tiềm năng về tự nhiên, kinh tế, chính trị, xã hội thì việc nghiên cứu để đưa ra các quy chế pháp lý phù hợp thực tế địa phương để phát huy vai trò của các khu kinh tế là điều rất cần thiết. Mục đích của luận văn là nghiên cứu thực trạng áp dụng Quy chế pháp lý tại các KCN trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, rút ra những ưu điểm, hạn chế; từ đó tìm kiếm giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của các quy chế pháp lý đối với các KCN. Đồng thời xây dựng luận cứ khoa học cho các giải pháp hoàn thiện quy chế pháp lý đối với các KCN và với đặc thù các KCN trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh. Đối tượng nghiên cứu của luận văn là Quy chế pháp lý tại các Khu công nghiệp tỉnh Quảng Ninh. Phạm vi nghiên cứu của đề tài là: Nghiên cứu quy chế pháp lý các KCN về Chính sách đối với KCN; quản lý nhà nước về KCN; chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Ban quản lý KCN, KKT được áp dụng tại các KCN trên
10. viii địa bàn tỉnh Quảng Ninh trong giai đoạn từ năm 1998 (từ khi có KCN đầu tiên của Quảng ninh) đến tháng 7-2018. Luận văn đề cập tới những ưu, nhược điểm của quy chế pháp lý được áp dụng tại các KCN của Quảng Ninh, những tiêu chí đánh giá và kinh nghiệm, đồng thời đưa ra những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của việc áp dụng các quy chế pháp lý tại các KCN Quảng Ninh. Để hoàn thành luận văn, tác giả thực hiện các phương pháp nghiên cứu cơ bản sau: Phương pháp nghiên cứu tài liệu; Phương pháp thống kê, phân tích; Phỏng vấn đối với các đối tượng: Lãnh đạo Doanh nghiệp hoạt động trong KCN; Lãnh đạo Ban quản lý khu kinh tế Quảng Ninh và Phương pháp nghiên cứu nội dung các quy chế tại các đối tượng được nghiên cứu. Kết luận: Qua hơn 20 năm xây dựng và phát triển, mô hình KCN ở nước ta đã đạt được những thành tựu quan trọng, đóng góp tích cực vào sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Đối với Quảng Ninh, các KCN đang tiếp tục phát huy các hiệu quả trong các mặt kinh tế xã hội, góp phần huy động tốt nguồn lực, đảm bảo nhu cầu việc làm cho người lao động, đảm bảo an sinh xã hội, tạo những tiền đề vững chắc qua đó góp phần vào sự phát triển chung của tỉnh trong thời gian qua. Tuy nhiên để phát huy cao nhất hiệu quả hoạt động của các KCN, việc hoàn thiện các quy chế pháp lý điều chỉnh toàn diện các mặt hoạt động trong KCN là vấn đề luôn cần có sự quan tâm thực hiện, qua đó tạo khuôn khổ pháp lý cho các hoạt động về quản lý nhà nước cũng như đầu tư, sản xuất của các doanh nghiệp, đáp ứng được những yêu cầu mới của công cuộc xây dựng và phát triển đất nước, phù hợp với xu thế phát triển toàn cầu.