Luận văn Tác động của việc sử dụng hợp đồng hoán đổi đối với hiệu quả hoạt động của các Ngân hàng Thương mại cổ phần Việt Nam

Nội dung tài liệu: Luận văn Tác động của việc sử dụng hợp đồng hoán đổi đối với hiệu quả hoạt động của các Ngân hàng Thương mại cổ phần Việt Nam

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ TÁC ĐỘNG CỦA VIỆC SỬ DỤNG HỢP ĐỒNG HOÁN ĐỔI ĐỐI VỚI HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM Ngành: Tài chính – Ngân hàng NGUYỄN THU TRANG Hà Nội, 2020
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ TÁC ĐỘNG CỦA VIỆC SỬ DỤNG HỢP ĐỒNG HOÁN ĐỔI ĐỐI VỚI HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM Ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số: 8340201 NGUYỄN THU TRANG Người hướng dẫn: PGS. TS Nguyễn Thị Thu Hằng Hà Nội, 2020
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. Tác giả luận văn Nguyễn Thu Trang
4. MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC BẢNG VÀ HÌNH VẼ DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................................ 1 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ HỢP ĐỒNG HOÁN ĐỔI VÀ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN ....................... 10 1.1. Tổng quan về hợp đồng hoán đổi ................................................................ 10 1.1.1. Giới thiệu công cụ tài chính phái sinh và thị trường công cụ tài chính phái sinh ..................................................................................................................... 10 1.1.2. Giới thiệu hợp đồng hoán đổi ................................................................... 10 1.2. Tổng quan về hiệu quả hoạt động của ngân hàng thương mại cổ phần .. 16 1.2.1. Khái niệm hiệu quả hoạt động của ngân hàng thương mại. ..................... 16 1.2.2. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả hoạt động ................................................. 18 1.2.3. Các nhân tố tác động lên hiệu quả hoạt động ngân hàng ......................... 22 1.3. Tác động của việc sử dụng hợp đồng hoán đổi đến hiệu quả hoạt động của ngân hàng thương mại cổ phần ................................................................... 28 1.3.1. Về mặt định tính ....................................................................................... 28 1.3.2. Về mặt định lượng .................................................................................... 29 CHƯƠNG 2 CÁC MÔ HÌNH LÝ THUYẾT VỀ ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG CỦA VIỆC SỬ DỤNG HỢP ĐỒNG HOÁN ĐỔI ĐỐI VỚI HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN. ......................... 31 2.1. Phương pháp đánh giá tác động của việc sử dụng hợp đồng hoán đổi đến hiệu quả hoạt động của các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam. ........ 31 2.2. Mô hình DEA phân tích hiệu quả hoạt động của các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam. ........................................................................................ 36
5. 2.3. Mô hình hồi quy Tobit đánh giá tác động của việc sử dụng hợp đồng hoán đổi đến hiệu quả hoạt động của các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam. ...................................................................................................................... 37 CHƯƠNG 3 ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG CỦA VIỆC SỬ DỤNG HỢP ĐỒNG HOÁN ĐỔI ĐỐI VỚI HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM ............................................................... 39 3.1. Tổng quan về hoạt động của các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam giai đoạn 2015 – 2019. ................................................................................ 39 3.2. Đánh giá sơ bộ hiệu quả hoạt động của các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam giai đoạn 2015 – 2019. ............................................................... 41 3.2.1. Tỷ số lợi nhuận trên tài sản (ROA): ......................................................... 41 3.2.2. Tỷ số lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE): ........................................... 44 3.2.3. Hệ số an toàn vốn (CR): ........................................................................... 46 3.2.4. Chênh lệch lãi suất huy động và cho vay (Spread) .................................. 47 3.3. Kết quả nghiên cứu về tác động của việc sử dụng hợp đồng hoán đổi đối với hiệu quả hoạt động của các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam. .. 49 3.3.1. Kết quả mô hình DEA .............................................................................. 49 3.3.2. Kết quả nghiên cứu thông qua kiểm định mô hình hồi quy Tobit .......... 55 3.4. Đánh giá các nhân tố tác động đến việc sử dụng hợp đồng hoán đổi tại các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam .................................................. 57 3.4.1. Môi trường kinh doanh ............................................................................. 57 3.4.2. Khung pháp lý: ......................................................................................... 57 3.4.3. Cơ cấu tổ chức và quản trị điều hành: ...................................................... 58 3.4.4. Cơ sở vật chất kỹ thuật và hiện đại hóa công nghệ .................................. 58 3.4.5. Nguồn lực cán bộ...................................................................................... 59 CHƯƠNG 4 ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP SỬ DỤNG HỢP ĐỒNG HOÁN ĐỔI ĐỂ NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM ..................................... 60 4.1 Định hướng phát triển của hệ thống ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam ....................................................................................................................... 60
6. 4.1.1. Phân tích SWOT về hoạt động của các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam. ........................................................................................................... 60 4.1.2. Mục tiêu phát triển đến năm 2025 của hệ thống ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam .................................................................................................... 63 4.1.3. Định hướng đến năm 2025 của hệ thống ngân hàng khu vực .................. 64 4.2. Đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam thông qua việc sử dụng hợp đồng hoán đổi. . 65 4.2.1. Đối với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam .................................................. 65 4.2.2. Đối với các ngân hàng thương mại cổ phần. ............................................ 66 KẾT LUẬN .............................................................................................................. 73 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................... 74 PHỤ LỤC ................................................................................................................. 77
7. DANH MỤC BẢNG VÀ HÌNH VẼ Bảng Bảng 3.1: Kết quả mô hình DEA .............................................................................. 51 Bảng 3.2: Kết quả mô hình hồi quy Tobit ................................................................. 55 Hình Hình 1.1: Phương pháp tiếp cận .................................................................................. 8 Hình 2.1: Đường giới hạn khả năng sản xuất ứng với hai hàng hóa H1 và H2 ........ 33 Hình 3.1: Chỉ số ROA trung bình của các nhóm ngân hàng thương mại cổ phần .... 41 Hình 3.2: Chỉ số ROE trung bình của các nhóm ngân hàng thương mại cổ phần .... 44 Hình 3.3: Chỉ số CR trung bình của các nhóm ngân hàng thương mại cổ phần ....... 46 Hình 3.4: Chỉ số Spread trung bình của các nhóm ngân hàng thương mại cổ phần . 47 Hình 3.5: Hệ số đo lường hiệu quả kỹ thuật ............................................................. 50
8. DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Viết tắt Viết đầy đủ ABB Ngân hàng thương mại cổ phần An Bình ACB Ngân hàng thương mại cổ phần Á Châu Bắc Á Ngân hàng thương mại cổ phần Bắc Á BIDV Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam Eximbank Ngân hàng thương mại cổ phần xuất nhập khẩu Việt Nam HDbank Ngân hàng thương mại cổ phần phát triển thành phố Hồ Chí Minh Kiên Long Ngân hàng thương mại cổ phần Kiên Long LPBank Ngân hàng thương mại cổ phần Bưu điện Liên Việt MB Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội Maritime Ngân hàng thương mại cổ phần Hàng hải Việt Nam Nam Á Ngân hàng thương mại cổ phần Nam Á Phương Đông Ngân hàng thương mại cổ phần Phương Đông PGBank Ngân hàng thương mại cổ phần xăng dầu Petrolimex Sacombank Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín SCB Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn Seabank Ngân hàng thương mại cổ phần Đông Nam Á SGB Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn Công thương SHB Ngân hàng thương mại cổ phàn Sài Gòn - Hà Nội Techcombank Ngân hàng thương mại cổ phần Kỹ thương Việt Nam TPBank Ngân hàng thương mại cổ phần Tiên Phong Vietcombank Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam VIB Ngân hàng thương mại cổ phần Quốc tế Việt Nam VBB Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam Thương tín Vietinbank Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam VPbank Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam Thịnh Vượng NHTM Ngân hàng thương mại NHNN Ngân hàng nhà nước NHTMCP Ngân hàng thương mại cổ phần TCTD Tổ chức tín dụng
9. TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU Luận văn với đề tài: “Tác động của việc sử dụng hợp đồng hoán đổi đối với hiệu quả hoạt động của các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam” đã tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn đánh giá tác động của hợp đồng hoán đổi đến hiệu quả hoạt động của các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam và áp dụng vào đánh giá cho 25 ngân hàng thương mại cổ phần trong giai đoạn 2015 – 2019. Các nội dung cụ thể mà luận văn đạt được là: Hệ thống các phương pháp sử dụng trong việc đánh giá tác động của hợp đồng hoán đổi đến hiệu quả hoạt động của các ngân hàng từ phương pháp đánh giá truyền thống đến phương pháp định lượng phổ biến nhất mà hiện nay đang được sử dụng trong phân tích không chỉ ở những nước có nền kinh tế phát triển mà còn ở cả các nước đang phát triển và các nền kinh tế đang chuyển đổi. Lựa chọn và xây dựng mô hình DEA đo lường hiệu quả và mô hình Tobit nhằm xác định tác động của hợp đồng hoán đổi đến hiệu quả hoạt động của 25 ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam thời kỳ 2015 – 2019. Kết quả nghiên cứu cho thấy, các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam có thể sử dụng hợp đồng hoán đổi như một công cụ để nâng cao hiệu quả hoạt động. Trên cơ sở phân tích định lượng, luận văn có thể đưa ra một số kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động và khả năng cạnh tranh của các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam cho phù hợp với yêu cầu đổi mới và đòi hỏi của xu hướng hội nhập kinh tế quốc tế.
10. 1 LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong giai đoạn hội nhập, nền kinh tế Việt Nam trở nên mở hơn đồng nghĩa với việc cạnh tranh trong lĩnh vực ngân hàng ngày càng khốc liệt hơn bởi sự xuất hiện ngày càng nhiều những ngân hàng nước ngoài bên cạnh các ngân hàng thương mại trong nước. Với tiềm lực mạnh mẽ về nguồn vốn, hạ tầng công nghệ thông tin hiện đại, trình độ quản lý chuyên nghiệp, quy trình nghiêm ngặt và mạng lưới rộng khắp thế giới, các ngân hàng nước ngoài sẽ ngày càng cạnh tranh mạnh mẽ với các ngân hàng thương mại trong nước để thâm nhập, chiếm thị phần trong nền kinh tế Việt Nam. Chính vì thế, các ngân hàng thương mại Việt Nam đang đứng trước thách thức cùng yêu cầu cấp bách cần thực hiện những bước đi vững chắc, năng động và hiệu quả. Với sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế thị trường và sự biến động khó lường của giá cả hàng hóa, lãi suất và tỷ giá, rủi ro đối với nhà đầu tư trong các hoạt động kinh tế, tài chính ngày một gia tăng. Để hạn chế thấp nhất những rủi ro, thua lỗ có thể xảy ra, các nghiệp vụ tài chính phái sinh, trong đó có hợp đồng hoán đổi, được hình thành, trở thành sản phẩm tất yếu của thị trường tài chính. Hình thành với tư cách là một công cụ phòng chống rủi ro, nhưng cùng với sự phát triển mạnh mẽ và phức tạp của thị trường tài chính, nghiệp vụ hoán đổi trở thành một công cụ được sử dụng nhiều hơn để tìm kiếm lợi nhuận và thực hiện các hoạt động đầu cơ. Điều này đã khiến cho giao dịch hoán đổi trở thành một công cụ vô cùng phát triển và giữ vai trò quan trọng trong thị trường phái sinh và hệ thống tài chính toàn cầu. Tại các ngân hàng ở nhiều nước trên thế giới, bên cạnh các nghiệp vụ mang tính truyền thống, giao dịch hoán đổi đã không ngừng được ứng dụng nhằm đạt được nhiều mục tiêu khác nhau như phân tán rủi ro, bảo vệ hoặc tạo ra lợi nhuận. Tại Việt Nam, cùng với quá trình hội nhập kinh tế, việc phát triển và ứng dụng hợp đồng hoán đổi ở các ngân hàng thương mại cổ phần đã trở thành một nhu cầu khách quan và hết sức cần thiết, đặc biệt phù hợp trong điều kiện của Việt Nam hiện nay khi các hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu đang trên đà phát triển, các hoạt động đầu tư, tín dụng ngày một khởi sắc.