Luận văn Thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Thành phố Hải Phòng trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế

Nội dung tài liệu: Luận văn Thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Thành phố Hải Phòng trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ THU HÚT ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI VÀO THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG TRONG BỐI CẢNH HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ Chuyên ngành: Kinh tế quốc tế PHẠM HÀ THU Hà Nội – 2020
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ THU HÚT ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI VÀO THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG TRONG BỐI CẢNH HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ Ngành: Kinh tế Chuyên ngành: Kinh tế quốc tế Mã số: 8310106 Họ và tên học viên: Phạm Hà Thu Người hướng dẫn: PGS, TS Vũ Thị Kim Oanh Hà Nội – 2020
3. i LỜI CAM ĐOAN Tôi là Phạm Hà Thu - học viên Cao học Khóa 25, Khoa Kinh tế Quốc tế trường Đại học Ngoại thương. Tôi xin cam đoan đây là bản luận văn tốt nghiệp của cá nhân tôi, tất cả các số liệu được nêu trong bài có nguồn gốc rõ ràng và kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực. Tác giả Phạm Hà Thu
4. ii LỜI CẢM ƠN Luận văn thạc sĩ chuyên ngành Kinh tế Quốc tế với đề tài: “Thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Thành phố Hải Phòng trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế” là kết quả cho sự cố gắng không ngừng của bản thân và những giúp đỡ, động viên khích lệ của thầy cô, đồng nghiệp và bạn bè. Qua trang viết này, tôi xin gửi lời cảm ơn đến Ban giám hiệu nhà trường cùng thầy cô giáo Khoa Kinh tế quốc tế trường Đại học Ngoại thương đã giảng dạy và hướng dẫn để tôi có hành trang kiến thức về chuyên ngành học. Đặc biệt, tôi xin tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc đến giảng viên hướng dẫn PGS, TS Vũ Thị Kim Oanh đã trực tiếp tận tình hướng dẫn, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi tiếp cận, thu thập thông tin để hoàn thành đề tài luận văn này. Cuối cùng, tuy đã có nhiều nỗ lực, song trình độ chuyên môn và kiến thức còn chưa sâu sắc nên khó tránh khỏi những thiếu sót, hạn chế. Vì vậy, kính mong nhận được sự thông cảm, ý kiến đóng góp của thầy cô giáo để tôi hoàn thành tốt bài luận văn của mình. Trân trọng!
5. iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ ii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT...................................................................... vi DANH MỤC CÁC BẢNG ...................................................................................... vii DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ................................................................................. vii TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN ......................................... viii LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................................ 1 CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN VỀ ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI VÀO ĐỊA PHƯƠNG TRONG BỐI CẢNH HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ ........... 3 1.1 Khái niệm, đặc điểm và hình thức về đầu tư trực tiếp nước ngoài ............ 3 1.1.1 Khái niệm đầu tư trực tiếp nước ngoài ................................................ 3 1.1.2 Đặc điểm về đầu tư trực tiếp nước ngoài ............................................. 4 1.1.3 Hình thức đầu tư trực tiếp nước ngoài ................................................ 5 1.2 Thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài vào địa phương trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế .............................................................................................. 9 1.2.1 Bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ........................................................... 9 1.2.2 Nội dung thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài vào địa phương trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ......................................................................... 11 1.2.3 Vai trò của FDI đối với địa phương ....................................................... 14 1.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động thu hút FDI vào địa phương ...... 17 1.3.1 Các nhân tố quốc tế .............................................................................. 17 1.3.2 Các nhân tố quốc gia ............................................................................ 19 1.3.3 Các nhân tố địa phương ......................................................................... 23 1.4 Kinh nghiệm thu hút FDI ở một số tỉnh, thành phố và bài học kinh nghiệm cho Hải Phòng ........................................................................................ 24 1.4.1 Kinh nghiệm thu hút FDI ở một số địa phương ở Việt Nam .......... 24 1.4.2 Bài học kinh nghiệm cho thành phố Hải Phòng ............................. 26 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG THU HÚT FDI VÀO THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG .................................................................................................................... 28
6. iv 2.1 Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến thu hút FDI vào thành phố Hải Phòng .................................................................................................................... 28 2.1.1 Sự ổn định về chính trị xã hội ................................................................ 28 2.1.2 Vị trí địa lý và tài nguyên ........................................................................ 28 2.1.3 Nguồn nhân lực ...................................................................................... 30 2.1.4 Cơ sở hạ tầng kỹ thuật ............................................................................ 31 2.1.5 Cải cách thủ tục hành chính và các chính sách thu hút FDI .............. 34 2.1.6 Xếp hạng năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) ...................................... 38 2.2 Thực trạng thu hút FDI vào thành phố Hải Phòng giai đoạn 2009 – 2019.. 39 2.2.1 Thu hút vốn FDI theo quy mô và số lượng dự án ................................. 39 2.2.2 Thu hút FDI vào Hải Phòng theo lĩnh vực đầu tư ................................ 42 2.2.3 Thu hút FDI vào Hải Phòng theo đối tác đầu tư .................................. 46 2.2.4 Thu hút vốn FDI vào Hải Phòng theo hình thức đầu tư ...................... 49 2.3 Đánh giá tổng quát về thực trạng thu hút FDI vào thành phố Hải Phòng trong giai đoạn 2009 – 2019 ................................................................................ 51 2.3.1 Những đóng góp của FDI ....................................................................... 51 2.3.2 Một số hạn chế và nguyên nhân .......................................................... 59 CHƯƠNG 3. ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP THU HÚT FDI VÀO THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG NĂM 2020, TẦM NHÌN ĐẾN NĂM 2030 .......................... 65 3.1 Quan điểm, mục tiêu, định hướng thu hút FDI vào Hải Phòng 2020 – 2030 ....................................................................................................................... 65 3.1.1 Quan điểm .............................................................................................. 65 3.1.2 Mục tiêu về phát triển kinh tế - xã hội thành phố ............................ 65 3.1.3 Định hướng thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào thành phố Hải Phòng năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030 .............................. 68 3.2 Một số giải pháp để tăng cường thu hút vốn FDI vào Hải Phòng ............ 70 3.2.1 Hoàn thiện công tác quy hoạch, xây dựng các mục tiêu thu hút vốn FDI vào Hải Phòng ........................................................................................ 70 3.2.2 Đổi mới chính sách ưu đãi về tài chính đối với các nhà đầu tư nước ngoài ................................................................................................................. 71
7. v 3.2.3 Phát triển đồng bộ hệ thống kết cấu hạ tầng thành phố ....................... 72 3.2.3.1 Tăng cường công tác quy hoạch phát triển cơ sở hạ tầng trong và ngoài các khu công nghiệp ............................................................................ 73 3.2.3.2 Phát triển hệ thống giao thông ......................................................... 74 3.2.3.3 Mở rộng, nâng cấp hệ thống cấp, thoát nước và vệ sinh môi trường ... 75 3.2.3.4 Phát triển hệ thống thông tin và truyền thông .................................. 76 3.2.4 Đào tạo và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ................................. 76 3.2.5 Đổi mới công tác xúc tiến đầu tư ........................................................ 78 KẾT LUẬN .............................................................................................................. 80 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................... 82
8. vi DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TIẾNG ANH Chữ viết tắt Tiếng Anh Tiếng Việt BCC Business Cooperation Contract Hợp đồng hợp tác kinh doanh BOT Build - Operate - Transfer Xây dựng – Kinh doanh – Chuyển giao BT Build - Transfer Xây dựng – Chuyển giao BTO Build – Transfer - Operate Xây dựng – Chuyển giao – Kinh doanh DWT Deadweight Tonnage Trọng tải toàn phần FDI Foreign Direct Investment Đầu tư trực tiếp nước ngoài FPI Foreign Portfolio Investment Đầu tư gián tiếp nước ngoài GDP Gross Domestic Product Tổng sản phẩm quốc nội GRDP Gross Regional Domestic Tổng sản phẩm trên địa bàn Product IMF International Monetary Fund Quỹ tiền tệ quốc tế ODA Official Development Assistance Hỗ trợ phát triển chính thức PCI Official Development Assistance Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh WB World Bank Ngân hàng Thế giới WTO World Trade Organization Tổ chức thương mại Thế giới TIẾNG VIỆT Chữ viết tắt Tiếng Việt DN Doanh nghiệp KT-XH Kinh tế - Xã hội TP Thành phố TW Trung ương
9. vii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Thực trạng thu hút vốn FDI tại Hải Phòng giai đoạn 2009 – 2019 .......... 40 Bảng 2.2. Vốn FDI tại Hải Phòng được cấp phép phân theo ngành kinh tế trong giai đoạn 2009 – 2019 ...................................................................................................... 43 Bảng 2.3. Đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Hải Phòng theo lĩnh vực đầu tư giai đoạn 2009 – 2019 ............................................................................................................... 44 Bảng 2.4. Đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Hải Phòng theo đối tác đầu tư giai đoạn 2009 – 2019 ............................................................................................................... 46 Bảng 2.5. Đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Hải Phòng theo hình thức đầu tư từ 2009 – 2019 ........................................................................................................................ 49 Bảng 2.6. Nguồn vốn đầu tư tại Hải Phòng giai đoạn 2009 – 2019 ......................... 52 Bảng 2.7. Giá trị sản xuất công nghiệp ở Hải Phòng giai đoạn 2009 – 2019 ........... 54 Bảng 2.8. So sánh tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm ở khu vực FDI với tổng sản phẩm của toàn thành phố giai đoạn 2009 – 2019 ...................................................... 56 DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Số dự án, vốn đăng ký, vốn thực hiện tại Hải Phòng giai đoạn 2009 – 2019 ........................................................................................................................... 40 Biểu đồ 2.2. Tỷ trọng số dự án và vốn đầu tư FDI tại Hải Phòng theo lĩnh vực đầu tư giai đoạn 2009 – 2019 ........................................................................................... 44 Biểu đồ 2.3. Tỷ trọng số vốn đăng ký FDI tại Hải Phòng theo đối tác đầu tư năm 2009 – 2019 ............................................................................................................... 47 Biểu đồ 2.4. Tỷ trọng số dự án FDI vào Hải Phòng theo hình thức đầu tư giai đoạn 2009 – 2019 ............................................................................................................... 50 Biểu đồ 2.5. Tỷ trọng vốn FDI đầu tư tại Hải Phòng giai đoạn 2009 – 2019 ........... 53 Biểu đồ 2.6. Tỷ trọng giá trị sản xuất công nghiệp ở khu vực FDI tại Hải Phòng giai đoạn 2009 – 2019 ............................................................................................... 54
10. viii TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN 1. Thông tin chung - Tên đề tài: “Thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài vào thành phố Hải Phòng trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế” - Chuyên ngành: Kinh tế quốc tế - Năm bảo vệ: 2020 - Tác giả: Phạm Hà Thu - Người hướng dẫn: PGS, TS Vũ Thị Kim Oanh 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu - Tổng quan cơ sở lý thuyết đầu tư trực tiếp nước ngoài - Phân tích hiện trạng thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài vào thành phố Hải Phòng trong giai đoạn năm 2009 - 2019 - Đánh giá hiệu quả của việc thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Hải Phòng trong giai đoạn 2009 - 2019 - Đề xuất giải pháp thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Hải Phòng năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030. 3. Những đóng góp mới của luận văn Từ mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu và nội dung nghiên cứu trên, kế thừa các kết quả của các công trình trước, những đóng góp của luận văn bao gồm: - Khái quát về hoạt động thu hút FDI trên địa bàn Hải Phòng trong giai đoạn 2009 – 2019 về số quy mô, số dự án; theo lĩnh vực đầu tư, theo đối tác đầu tư; theo hình thức đầu tư. Qua đó, rút ra được bài học kinh nghiệm, xây dựng định hướng, mục tiêu để thu hút FDI vào Hải Phòng đến năm 2020. - Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng, việc thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài vào thành phố Hải Phòng hiện nay là một trong những nguồn vốn đầu tư chiếm tỉ lệ cao trong nền kinh tế của địa bàn, đóng góp cho sự tăng trưởng của kinh tế. Tuy nhiên, các ngành phát triển và phân bổ không đồng đều đặc biệt như ngành công nghiệp phụ trợ, nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp của Hải Phòng vẫn đang phải đối mặt với nhiều thách thức do nguyên nhân khách quan đến từ điều kiện tự nhiên, khí hậu cũng như nguyên nhân do cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ, công nghệ còn lạc hậu,