Luận văn Ứng dụng công nghệ Blockchain trong tài trợ thương mại quốc tế: Kinh nghiệm quốc tế và khả năng vận dụng cho Việt Nam

Nội dung tài liệu: Luận văn Ứng dụng công nghệ Blockchain trong tài trợ thương mại quốc tế: Kinh nghiệm quốc tế và khả năng vận dụng cho Việt Nam

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ BLOCKCHAIN TRONG TÀI TRỢ THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ: KINH NGHIỆM QUỐC TẾ VÀ KHẢ NĂNG VẬN DỤNG CHO VIỆT NAM Ngành: Tài chính - Ngân hàng PHẠM THÚY QUỲNH Hà Nội - 2020
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ BLOCKCHAIN TRONG TÀI TRỢ THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ: KINH NGHIỆM QUỐC TẾ VÀ KHẢ NĂNG VẬN DỤNG CHO VIỆT NAM Ngành: Tài Chính - Ngân hàng Mã số: 8340201 Họ và tên học viên: PHẠM THÚY QUỲNH Người hướng dẫn: TS. KIM HƯƠNG TRANG Hà Nội - 2020
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu được trình bày và sử dụng trong luận văn này là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng. Các kết quả nghiên cứu của luận văn có tính độc lập, số liệu và dữ liệu sử dụng trong luận văn được trích dẫn đúng quy định. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm với những cam đoan trên. Hà Nội, ngày tháng năm 2020 Học viên Phạm Thúy Quỳnh
4. LỜI CẢM ƠN Trân trọng cảm ơn cô giáo hướng dẫn TS. Kim Hương Trang, các thầy cô giáo trong khoa Tài chính Ngân hàng, khoa Sau đại học - Trường Đại học Ngoại thương đã tạo điều kiện tốt nhất để tôi thực hiện luận văn của mình. Ngoài ra, xin cám ơn đến gia đình và những người bạn của tôi đã động viên khích lệ và giúp đỡ tôi trong quá trình tìm kiếm thông tin và các tài liệu để hoàn thành luận văn. Hà Nội, ngày tháng năm 2020 Học viên Phạm Thúy Quỳnh
5. MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC HÌNH DANH MỤC BẢNG TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1 CHƯƠNG 1 : CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ BLOCKCHAIN TRONG TÀI TRỢ THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ ..................... 10 1.1. Tổng quan về công nghệ blockchain .............................................................. 10 1.1.1. Khái niệm và phương thức hoạt động của blockchain ........................... 10 1.1.2. Phân loại blockchain ............................................................................. 14 1.1.3. Lợi ích và hạn chế của blockchain......................................................... 17 1.2. Hoạt động tài trợ thương mại quốc tế ........................................................... 21 1.2.1. Khái niệm .............................................................................................. 21 1.2.2. Một số phương thức tài trợ thương mại quốc tế ..................................... 22 1.3. Ứng dụng công nghệ blockchain trong tài trợ thương mại quốc tế ............. 23 1.3.1. So sánh tài trợ thương mại truyền thống và tài trợ thương mại quốc tế ứng dụng công nghệ blockchain ...................................................................... 23 1.3.2. Một số ứng dụng blockchain trong tài trợ thương mại quốc tế .............. 26 1.3.3. Các nhân tố ảnh hưởng tới quyết định ứng dụng công nghệ blockchain trong tài trợ thương mại quốc tế ..................................................................... 30 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ...................................................................................... 33 CHƯƠNG 2 : KINH NGHIỆM ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ BLOCKCHAIN TRONG TÀI TRỢ THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ TRÊN THẾ GIỚI VÀ KHẢ NĂNG VẬN DỤNG Ở VIỆT NAM .................................................................... 34 2.1. Kinh nghiệm ứng dụng công nghệ blockchain trong tài trợ thương mại quốc tế trên thế giới và bài học cho Việt Nam ..................................................... 34
6. 2.1.1. Một số mạng lưới blockchain sử dụng trong tài trợ thương mại ............ 34 2.1.2. Một số trường hợp ứng dụng công nghệ blockchain trong tài trợ thương mại quốc tế của các ngân hàng trên thế giới ................................................... 41 2.1.3. Bài học kinh nghiệm cho ngân hàng Việt Nam ...................................... 48 2.2. Khả năng ứng dụng công nghệ blockchain trong tài trợ thương mại quốc tế ở Việt Nam ......................................................................................................... 51 2.2.1. Khả năng ứng dụng công nghệ blockchain trong tài trợ thương mại quốc tế ở Việt Nam .................................................................................................. 51 2.2.2. Đánh giá chung về khả năng ứng dụng công nghệ blockchain trong tài trợ thương mại quốc tế tại Việt Nam ............................................................... 60 CHƯƠNG 3 : GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ BLOCKCHAIN TRONG TÀI TRỢ THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ Ở VIỆT NAM67 3.1. Định hướng ứng dụng công nghệ blockchain trong tài trợ thương mại quốc tế ở Việt Nam ................................................................................................ 67 3.1.1. Định hướng phát triển ứng dụng công nghệ blockchain trong tài trợ thương mại quốc tế của cơ quan quản lý ......................................................... 67 3.1.2. Định hướng phát triển ứng dụng công nghệ blockchain trong tài trợ thương mại quốc tế từ phía ngân hàng ............................................................ 68 3.2. Giải pháp thúc đẩy ứng dụng công nghệ blockchain trong tài trợ thương mại quốc tế ở Việt Nam ......................................................................................... 70 3.2.1. Hoàn thiện và áp dụng khung thử nghiệm pháp lý ................................. 70 3.2.2. Thành lập cơ quan quản lý hoạt động ứng dụng blockchain .................. 71 3.2.3. Phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu .......................................... 73 3.2.4. Xây dựng mạng lưới blockchain có nhiều thành phần tham gia ............. 73 3.2.5. Xây dựng cơ chế quản lý quyền truy cập ............................................... 75 3.2.6. Chuẩn hóa dữ liệu ................................................................................. 76 3.2.7. Tiếp tục hoàn thiện quy trình nghiệp vụ, xây dựng sản phẩm phù hợp với thị trường ........................................................................................................ 77 3.2.8. Tăng cường công tác truyền thông ........................................................ 80
7. 3.2.9. Tăng cường hợp tác quốc tế .................................................................. 81 KẾT LUẬN .......................................................................................................... 84 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................ 86
8. DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT Từ viết tắt Giải nghĩa Tiếng Anh Giải nghĩa Tiếng Việt 1 AI Artificial Intelligence Trí tuệ nhân tạo 2 AML Anti Money Laundring Chống rửa tiền 3 APAC Asia-Pacific Châu Á - Thái Bình Dương 4 B/L Bill of Lading Vận đơn 5 BPO Bank Payment Obligations Nghĩa vụ thanh toán của ngân hàng 6 CTCP Công ty Cổ phần 7 FTA Free trade agreement Hiệp định thương mại tự do 8 IoT Internet of Things Internet vạn vật 9 KYC Know Your Customer Nhận biết khách hàng 10 L/C Letter of Credit Thư tín dụng 11 L/G Letter of Guarantee Thư bảo lãnh 12 ML Machine Learning Học máy 13 SWIFT Society for Worldwide Hiệp hội viễn thông liên Interbank and Financial ngân hàng và tài chính Telecommunication quốc tế 14 UN/CEFACT The United Nations Centre for Trung tâm tạo thuận lợi và Trade Facilitation and thương mại điện tử của Electronic Business Liên hợp quốc
9. DANH MỤC HÌNH Hình 1.1: Phương thức hoạt động của blockchain .................................................. 13 Hình 1.2: Hợp đồng thông minh trong tài trợ thương mại ...................................... 27 Hình 2.1: Tỷ lệ các công ty công nghệ tài chính tại Việt Nam ............................... 55 Hình 2.2: Tổng quan giao dịch tín dụng thư trên nền tảng Voltron ........................ 59 Hình 2.3: Luồng hàng hóa và dòng tiền trong giao dịch của Công ty Marubeni ..... 43 Hình 2.4: Quy trình tài trợ thương mại trên nền tảng blockchain Corda ................. 44 Hình 3.1: Mức độ nghiên cứu, triển khai chiến lược chuyển đổi số của ngân hàng Việt Nam ............................................................................................................... 69 DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1: Một số khác biệt chính giữa các loại blockchain .................................... 16 Bảng 1.2: So sánh tài trợ thương mại truyền thống và tài trợ thương mại ứng dụng công nghệ blockchain ............................................................................................ 24 Bảng 2.1: Bảng xếp hạng kỹ năng ứng dụng công nghệ, dữ liệu, kinh doanh của các Quốc gia ................................................................................................................ 58
10. TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN Luận văn nghiên cứu hoạt động ứng dụng công nghệ blockchain trong tài trợ thương mại quốc tế tại một số ngân hàng trên thế giới và Việt Nam trong khoảng thời gian từ 2009 đến tháng 5 năm 2020, phân tích và đánh giá thực trạng hoạt động ứng dụng blockchain trong tài trợ thương mại, rút ra bài học kinh nghiệm từ các trường hợp đã ứng dụng thành công của một số ngân hàng trên thế giới cho các ngân hàng tại Việt Nam, đồng thời đưa ra các giải pháp nhằm thúc đẩy ứng dụng công nghệ blockchain trong tài trợ thương mại quốc tế tại Việt Nam. Luận văn gồm 3 chương, trong đó: Chương 1: Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về ứng dụng công nghệ blockchain trong tài trợ thương mại, bao gồm: khái niệm, phương thức hoạt động, lợi ích và hạn chế của công nghệ blockchain. Luận văn cũng chỉ ra được sự khác biệt của phương thức tài trợ thương mại quốc tế truyền thống và phương thức tài trợ thương mại ứng dụng công nghệ blockchain. Trên cơ sở lý thuyết cần thiết, luận văn đi vào phân tích thực trạng hoạt động ứng dụng công nghệ blockchain trong tài trợ thương mại quốc tế tại Việt Nam và một số ngân hàng trên thế giới. Chương 2: Luận văn tiến hành phân tích, đánh giá thực trạng, các nhân tố ảnh hưởng tới quá trình ứng dụng công nghệ trong tài trợ thương mại ở Việt Nam. Từ đó, chỉ rõ tiềm năng và thách thức đặt ra cần được giải quyết trong quá trình ứng dụng blockchain trong tài trợ thương mại quốc tế tại Việt Nam. Luận văn cũng đã các rút ra ba bài học kinh nghiệm nhằm thúc đẩy hoạt động ứng dụng công nghệ blockchain trong tài trợ thương mại quốc tế tại Việt Nam trên cơ sở nghiên cứu thực tiễn của một số ngân hàng trên thế giới. Các bài học kinh nghiệm này sẽ gợi ý cho các giải pháp được đưa ra ở Chương 3. Chương 3: Trên cơ sở kết hợp kết quả nghiên cứu lý thuyết và thực tiễn, căn cứ vào định hướng phát triển ứng dụng công nghệ trong hoạt động tài chính ngân hàng ở Việt Nam, luận văn đã đề xuất các giải pháp nhằm thúc đẩy ứng dụng công nghệ blockchain trong tài trợ thương mại quốc tế tại Việt Nam trong thời gian tới.