Luận văn Vấn đề định giá thấp khi phát hành chứng khoán lần đầu tại các công ty ở Việt Nam

Nội dung tài liệu: Luận văn Vấn đề định giá thấp khi phát hành chứng khoán lần đầu tại các công ty ở Việt Nam

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ VẤN ĐỀ ĐỊNH GIÁ THẤP KHI PHÁT HÀNH CHỨNG KHOÁN LẦN ĐẦU TẠI CÁC CÔNG TY Ở VIỆT NAM Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng - Bảo hiểm Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng Mã số: 8340201 Họ và tên học viên: Nguyễn Thị Thanh Tâm Người hướng dẫn: TS. Hồ Hồng Hải Hà Nội – 2018
2. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn là sản phẩm nghiên cứu do bản thân tôi thực hiện dựa trên những tài liệu thu thập được. Các số liệu và kết quả trình bày trong luận văn là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình. TP.Hà Nội, tháng 03 năm 2018 Nguyễn Thị Thanh Tâm
3. LỜI CẢM ƠN Qua thời gian nghiên cứu, tác giả đã hoàn thành luận văn thạc sĩ chuyên ngành Tài chính – Ngân hàng với đề tài “Vấn đề định giá thấp khi phát hành chứng khoán lần đầu tại các công ty Việt Nam ”. Tác giả xin gửi lời cảm ơn chân thành và bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất tới thầy giáo TS Hồ Hồng Hải đã tận tình hướng dẫn, quan tâm giúp đỡ, chỉ bảo và đã đóng góp nhiều ý kiến quý báu giúp tác giả hoàn thiện luận văn này. Tác giả cũng xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới các thầy cô giảng viên trường Đại học Ngoại thương đã trang bị cho tác giả những kiến thức cần thiết giúp tác giả có nền tảng phục vụ cho quá trình nghiên cứu. Trong quá trình thực hiện khó có thể tránh khỏi những khiếm khuyết, vì vậy tác giả rất mong nhận được ý kiến đóng góp của quý thầy, cô giáo và bạn đọc để luận văn được hoàn thiện hơn. Xin trân trọng cảm ơn!
4. MỤC LỤC MỤC LỤC DANH MỤC BẢNG DANH MỤC ĐỒ THỊ ĐỊNH GIÁ THẤP KHI PHÁT HÀNH CHỨNG KHOÁN LẦN ĐẦU TẠI CÁC CÔNG TY VIỆT NAM CHƯƠNG 1. GIỚI THIỆU .................................................................................. 1 1.1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................ 1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu ...................................................................................... 2 1.3. Phạm vi nghiên cứu ....................................................................................... 3 1.4. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................. 3 CHƯƠNG 2. KHUNG LÝ THUYẾT CỦA ĐỀ TÀI VÀ CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC ĐÂY .............................................................................................. 4 2.1. Khung lý thuyết liên quan đến vấn đề IPO và định giá thấp IPO ............ 4 2.1.1. Lý thuyết IPO .............................................................................................. 4 2.1.2. Một số vấn đề quan trọng liên quan đến IPO: ......................................... 6 2.1.3. Quá trình IPO ............................................................................................. 6 2.1.4. Lý thuyết về định giá thấp IPO .............................................................. 9 2.2. Khung lí thuyết các nhân tố ảnh hưởng định giá thấp IPO .................... 11 2.3. Các nghiên cứu thực nghiệm trên thế giới về định giá thấp IPO ..... 26 CHƯƠNG 3. DỮ LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..................... 35 3.1. Nguồn thu thập dữ liệu ................................................................................ 35 3.2. Phương pháp và mô hình nghiên cứu ........................................................ 37 3.2.1. Đo lường định giá thấp IPO ..................................................................... 37 3.2.2. Cách tính các biến trong mô hình ........................................................... 40 3.2.3. Thống kê mô tả ...................................................................................... 42 3.2.4. Hồi quy tuyến tính - phương pháp bình phương nhỏ nhất (OLS) ... 42 3.2.5. Phương pháp kiểm định các giả định của mô hình hồi quy tuyến tính OLS ................................................................................................................. 43 3.2.5.1. Kiểm định hiện tượng phương sai thay đổi ......................................... 43
5. 3.2.5.2. Kiểm định hiện tượng đa cộng tuyến ................................................... 43 CHƯƠNG 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ....................................................... 45 4.1. Thực trạng IPO tại thị trường chứng khoán Việt Nam trong giai đoạn 01/2005 – 12/2017 ...................................................................................... 45 4.2. Kết quả nghiên cứu ...................................................................................... 54 4.2.1. Phân tích thống kê mô tả các biến trong mô hình ................................. 54 4.2.1.1. Thống kê mô tả biến phụ thuộc ............................................................ 54 4.2.1.2. Thống kê mô tả biến độc lập ................................................................. 57 4.2.2. Thực hiện kiểm định và phân tích kết quả hồi quy ............................... 61 4.2.2.1. Kiểm định các giả thiết OLS ................................................................. 61 4.2.2.2. Kiểm định hiện tượng phương sai thay đổi ......................................... 62 4.2.2.3. Phân tích kết quả hồi quy mô hình tỷ suất sinh lợi vượt trội thị trường điều chỉnh ................................................................................................ 63 4.3. Tổng hợp kết quả nghiên cứu ..................................................................... 70 CHƯƠNG 5. KẾT LUẬN .................................................................................. 71 5.1. Kết quả nghiên cứu ...................................................................................... 71 5.2. Hạn chế của bài nghiên cứu và hướng nghiên cứu tiếp theo ................... 72 5.3. Một số đề xuất và kiến nghị ........................................................................ 73 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Danh mục tài liệu tiếng Anh Trang web tham khảo:
6. DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Tên viết tát Tên đầy đủ HSX Sở Giao dịch chứng khoán TPHCM HNX Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội ĐHĐCĐ Đại hội đồng cổ đông Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh IPO: Phát hành lần đầu GCNĐKKD ra công chúng SGDCK Sở giao dịch chứng khoán TSSL: Tỷ suất sinh lợi UBCKNN Ủy ban chứng khoán nhà nước TSSL Tỷ suất sinh lợi
7. DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Biểu diễn sự liên kết với nhau giữa nhà bảo lãnh ngân hàng và tất cả các bên tham gia trong quá trình IPO. ............................................................................... 8 Bảng 2.2. Tỷ lệ phần trăm thu nhập từ đợt IPO từ năm 1970-2012 trong năm năm đầu tiên sau khi phát hành. ........................................................................................ 22 Bảng 2.3. Kết quả các nghiên cứu thực nghiệm trước đây về định giá thấp IPO ..... 25 Bảng 2.4. So sánh định giá thấp IPO ở các quốc giá khác nhau ............................... 31 Bảng 2.5. Phân tích theo năm của "tiền rời bàn" của IPOs ở Mỹ .33 Bảng 3.1. Trình bày các biến giải thích có trong các nghiên cứu trước. .................. 41 Bảng 4.1. Thống kê số lượng công ty IPO trong giai đoạn 01/2005 – 12/2017 ....... 45 Bảng 4.2. Các công ty đấu giá trên sàn HNX từ tháng 01-03/2018 ......................... 52 Bảng 4.3. Các công ty đấu giá trên sàn HSX từ tháng 01-03/2018 .......................... 53 Bảng 4.4. Thống kê mô tả premium.......................................................................... 55 Bảng 4.5. Thống kê mô tả các biến giải thích trong mô hình. .................................. 58 Bảng 4.6. Kết quả kiểm định White đối với mô hình (3) ......................................... 62 Bảng 5.1. Báo cáo tài chính của công ty Mobifone .................................................. 76
8. DANH MỤC ĐỒ THỊ Đồ thị 3.1. Số lượng công ty niêm yết trên các sàn ................................................. 36 Đồ thị 4.1. Thống kê số lượng công ty IPO trong giai đoạn 01/2005 – 12/2017 ..... 46 Đồ thị 4.2. Đồ thị phân phối xác suất của Premium1 ............................................... 56 Đồ thị 4.3. Đồ thị phân phối xác suất của Premium 2 .............................................. 56 Đồ thị 4.4. Phân phối xác suất của Premium3 .......................................................... 57 Đồ thị 4.5. Số lượng công ty có phần trăm sở hữu nhà nước ................................... 61 Đồ thị 5.1. Cơ cấu nợ của Trung Quốc ..................................................................... 78
9. ĐỊNH GIÁ THẤP KHI PHÁT HÀNH CHỨNG KHOÁN LẦN ĐẦU TẠI CÁC CÔNG TY VIỆT NAM Tóm tắt Nghiên cứu thực nghiệm phân tích biểu hiện trong ngắn hạn của các công ty IPO ở thị trường Việt Nam. Bài nghiên cứu tập trung vào các nhân tố chính ảnh hưởng đến việc định giá thấp IPO ở thị trường sơ cấp đặc trưng với bất cân xứng thông tin ở mức độ cao, hiệu quả thông tin thấp, giao dịch mỏng và sự có mặt của những nhà giao dịch “noise” (giao dịch gây nhiễu). Bài nghiên cứu sử dụng mẫu gồm 64 công ty thuộc 2 nhóm ngành sản xuất và khai khoáng, đã đấu giá trên 2 sàn HSX và HNX giai đoạn 01/2005-12/2017.Nhân tố quan trọng liên quan đến việc định giá thấp là: Hệ số P/E, số cổ phần IPO, tỷ lệ vượt mức đăng ký, tỷ lệ sở hữu nhà nước, độ trễ niêm yết, niêm yết trên sàn nào, IPO lần 2.
10. 1 CHƯƠNG 1. GIỚI THIỆU 1.1. Lý do chọn đề tài Việc chào bán lần đầu ra công chúng lần đầu tiên (gọi là IPO) là một quá trình mà một công ty tư nhân bán cổ phần cho công chúng lần đầu tiên. IPO cung cấp cách để các công ty huy động vốn bằng cách tiếp cận công bằng, đồng thời cung cấp cho công chúng cơ hội đầu tư. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng cổ phần trong đợt IPO thường bị đánh giá thấp và những cổ phiếu này có xu hướng tăng mạnh giá trị trong ngày đầu tiên giao dịch (Ibbotson, Sindelar & Ritter 1994). Hiện tượng này được gọi là đánh giá thấp giá trị của IPO và là một câu đố cho các nhà nghiên cứu từ những năm 1960. Cho đến nay, đã có nhiều lý thuyết được đặt ra để giải thích hiện tượng này như Lý thuyết tín hiệu của Allen và Faulhaber (1989), Lý thuyết lời nguyền cho người thắng cuộc của Rock (1986), Lý thuyết tránh kiện tụng đối với các nhà bảo lãnh phát hành và công ty phát hành của Tinic (1988), Lý thuyết các cơ chế đấu giá khác nhau, ví dụ như ghi sổ của Benveniste và Spindt (1989), Lý thuyết lan truyền thông tin, uy tín của tổ chức bảo lãnh phát hành cổ phần hóa của Carter và Manaster (1990). Các quan sát tương tự được thực hiện ngày hôm nay ở nhiều thị trường thế giới. Ở thị trường Đức, Ljungqvist (1997) sử dụng mẫu gồm 189 công ty giai đoạn 1970 -1993 tìm thấy việc định giá thấp lần đầu khoảng 10,9%. Ở Pháp, Jacquillat và MacDonald (1974), Dubois (1989) báo cáo định giá thấp lần đầu lần lược khoảng 4,2% đến 19%. Trong bối cảnh thị trường mới nổi, một vài nghiên cứu nêu bật rằng IPO ở Trung Quốc có mức sinh lợi ban đầu cao nhất thế giới, định giá thấp trung bình 137,4% từ năm 1990 đến năm 2010. Theo Yong và Isa (2003) báo cáo thặng dư ban đầu trung bình 80.3% IPO ở Malaysia giai đoạn 1980-1991. Ở hầu hết mọi quốc gia, IPO định giá thấp trung bình khác trên 20%. Chủ đề của việc thực hiện IPO có tầm quan trọng rất lớn đối với tổ chức phát hành vì nó trực tiếp đề cập đến số tiền mà công ty được hay mất. Trong đó, việc đánh giá thấp giá trị của IPO luôn tồn tại hai mặt lợi ích và tác hại đối với mỗi