Luận văn Xây dựng kịch bản mô phỏng chi trả tiền gửi tại Ngân hàng Thương mại của bảo hiểm tiền gửi Việt Nam

Nội dung tài liệu: Luận văn Xây dựng kịch bản mô phỏng chi trả tiền gửi tại Ngân hàng Thương mại của bảo hiểm tiền gửi Việt Nam

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG ----------***--------- LUẬN VĂN THẠC SĨ XÂY DỰNG KỊCH BẢN MÔ PHỎNG CHI TRẢ TIỀN GỬI TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỦA BẢO HIỂM TIỀN GỬI VIỆT NAM Ngành: Tài chính ngân hàng NGUYỄN BỘI THƯỜNG Hà Nội - 2020
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG ----------***--------- LUẬN VĂN THẠC SĨ XÂY DỰNG KỊCH BẢN MÔ PHỎNG CHI TRẢ TIỀN GỬI TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỦA BẢO HIỂM TIỀN GỬI VIỆT NAM Ngành: Tài chính ngân hàng Mã số: 8340201 Họ và tên: Nguyễn Bội Thường Người hướng dẫn: TS. Cao Thị Hồng Vinh Hà Nội - 2020
3. i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và tài liệu trong luận văn “Xây dựng kịch bản mô phỏng chi trả tiền gửi tại Ngân hàng thương mại của Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam”là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào. Tất cả những tham khảo và kế thừa đều được trích dẫn và tham chiếu đầy đủ. Học viên Nguyễn Bội Thường
4. ii LỜI CẢM ƠN Đầu tiền, tôi xin gửi lời cảm ơn tới Ban giám hiệu nhà trường, các giảng viên chuyên ngành, khoa Tài chính – Ngân hàng và Khoa Sau đại học của trường Đại học Ngoại Thương đã tận tình giúp đỡ tôi trong suốt thời gian học tại trường. Đặc biệt, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc tới giảng viên hướng dẫn – TS. Cao Thị Hồng Vinh đã dành thời gian truyền tải kinh nghiệm, luôn tận tình, tâm huyết hướng dẫn tôi hoàn thành luận văn này. Cuối cùng, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến gia đình, người thân và bạn bè đã giúp đỡ, động viên và khuyến khích tôi – sự động viên này là điều thực sự quan trọng giúp tôi có thể hoàn thành luận văn của mình. Trong bản luận văn chắc hẳn không tránh khỏi những hạn chế vè thiếu sót. Tôi mong muốn nhận được nhiều đóng góp quý báu đến từ các thầy cô giáo và bạn học để đề tài được hoàn thiện hơn nữa và có ý nghĩa thiết thực để áp dụng vào thực tiễn cuộc sống. Tôi xin trân trọng cảm ơn!
5. iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... ii DANH MỤC BẢNG, HÌNH ................................................................................... vi TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN .......................................... vii DANH MỤC VIẾT TẮT ...................................................................................... viii PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN LÝ LUẬN VỀ XÂY DỰNG KỊCH BẢN MÔ PHỎNG CHI TRẢ TIỀN GỬI TẠI NHTM CỦA BẢO HIỂM TIỀN GỬI VIỆT NAM ........................................................................................................................... 6 1.1. Lý luận về bảo hiểm tiền gửi và chi trả bảo hiểm tiền gửi tại Ngân hàng thương mại .............................................................................................................. 6 1.1.1. Khái quát về bảo hiểm tiền gửi ............................................................. 6 1.1.2. Khái quát về hoạt động chi trả BHTG ............................................... 10 1.1.3. Khái quát về quy trình chi trả BHTG. ................................................ 12 1.2. Lý luận về xây dựng kịch bản mô phỏng chi trả bảo hiểm tiền gửi tại Ngân hàng thương mại .................................................................................................. 13 1.2.1.Khái quát kịch bản mô phỏng .............................................................. 13 1.2.2. Khái quát về quy trình xây dựng kịch bản mô phỏng chi trả ........... 17 1.2.3. Các phương pháp sử dụng trong xếp hạng rủi ro ngân hàng .......... 21 1.2.4. Kinh nghiệm quốc tế trong việc xây dựng mô phỏng kịch bản ........ 24 CHƯƠNG 2: THỰC TIỄN XÂY DỰNG KỊCH BẢN MÔ PHỎNG CHI TRẢ BẢO HIỂM TIỀN GỬI TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỦA BẢO HIỂM TIỀN GỬI VIỆT NAM ........................................................................................... 30 2.1. Khái quát về Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam .................................................. 30 2.1.1 Khái quát về các bộ phận thực hiện chi trả bảo hiểm tiền gửi .......... 30 2.1.2 Kết quả thực hiện chi trả bảo hiểm tiền gửi tại Ngân hàng thương mại ........................................................................................................................ 33 2.2. Quy trình phân loại các nhóm rủi ro ngân hàng ....................................... 37 2.2.1. Phân loại các ngân hàng theo nguyên tắc hướng dẫn của IADI ..... 37
6. iv 2.2.2. Mục tiêu thực hiện phân loại nhóm rủi ro của ngân hàng .............. 42 2.3. Tiến hành thực hiện kịch bản chi trả theo phân nhóm rủi ro của ngân hàng ....................................................................................................................... 43 2.3.1 Lựa chọn NHTM phát sinh nghĩa vụ chi trả (Mô phỏng) ................. 43 2.3.2. Lựa chọn NHTM ủy quyền chi trả (Mô phỏng) ................................ 45 2.3.3. Xây dựng kịch bản giai đoạn trước khi phát sinh nghĩa vụ trả tiền gửi được bảo hiểm ............................................................................................... 45 2.3.4. Xây dựng kịch bản giai đoạn sau khi phát sinh nghĩa vụ trả tiền gửi được bảo hiểm ............................................................................................... 51 CHƯƠNG 3: ĐỀ XUẤT KỊCH BẢN MÔ PHỎNG CHI TRẢ BẢO HIỂM TIỀN GỬI PHÙ HỢP VỚI CÁC NHÓM NGÂN HÀNG .............................................. 59 3.1. Kịch bản tiếp nhận, xử lý chung đối với hệ thống ngân hàng tại Việt Nam ............................................................................................................................... 59 3.1.1. Danh sách mẫu biểu ngân hàng cần gửi cho BHTG để tính toán số tiền chi trả ...................................................................................................... 59 3.1.2. Giả định các trường hợp xảy ra trong kịch bản tính toán số tiền chi trả bảo hiểm ................................................................................................... 62 3.2. Kịch bản đối với ngân hàng có mức rủi ro cao .......................................... 66 3.2.1. Xác định NHTM phát sinh nghĩa vụ chi trả ...................................... 66 3.2.2. Quy trình giai đoạn tính toán số tiền chi trả ...................................... 66 3.2.3. Quy trình giai đoạn trước khi phát sinh nghĩa vụ trả tiền gửi được bảo hiểm ................................................................................................................ 78 3.2.4. Xác định ngân hàng ủy quyền chi trả ................................................ 79 3.2.5. Quy trình giai đoạn sau khi phát sinh nghĩa vụ trả tiền gửi được bảo hiểm ................................................................................................................ 79 3.3. Nhóm ngân hàng có độ rủi ro trung bình ................................................... 80 3.3.1. Xác định NHTM phát sinh nghĩa vụ chi trả ...................................... 80 3.3.2. Quy trình giai đoạn tính toán số tiền chi trả ...................................... 80 3.3.3. Quy trình giai đoạn trước khi phát sinh nghĩa vụ trả tiền gửi được bảo hiểm ................................................................................................................ 85 3.3.4. Xác định ngân hàng ủy quyền chi trả ................................................ 85
7. v 3.3.5. Quy trình giai đoạn sau khi phát sinh nghĩa vụ trả tiền gửi được bảo hiểm ................................................................................................................ 85 3.4. Nhóm ngân hàng có độ rủi ro thấp............................................................... 86 3.4.1. Xác định NHTM phát sinh nghĩa vụ chi trả ...................................... 86 3.4.2. Quy trình giai đoạn tính toán số tiền chi trả ...................................... 86 3.4.3. Quy trình giai đoạn trước khi phát sinh nghĩa vụ trả tiền gửi được bảo hiểm ................................................................................................................ 91 3.4.4. Quy trình giai đoạn sau khi phát sinh nghĩa vụ trả tiền gửi được bảo hiểm ................................................................................................................ 92 KẾT LUẬN .............................................................................................................. 93 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................... 94
8. vi DANH MỤC BẢNG, HÌNH Hình 1.1 – Mô hình vai trò BHTG ............................................................................ 10 Hình 1.2: Quy trình tiến hành chi trả BHTG ............................................................ 12 Hình 3.1:Tổng tài khoản tiền gửi của ngân hàng A .................................................. 67 Hình 3.2: Tổng số tiền gửi tại ngân hàng A .............................................................. 67 Hình 3.3: Tổng số đối tượng gửi tiền tại ngân hàng A ............................................. 68 Hình 3.4: Tổng số tiền vay tại ngân hàng A ............................................................. 69 Hình 3.5: Tài khoản vừa gửi tiền vừa vay tiền tại ngân hàng A ............................... 70 Hình 3.6:Tổng tài khoản tiền gửi của ngân hàng B .................................................. 81 Hình 3.7: Tổng số tiền vay tại ngân hàng B .............................................................. 82 Hình 3.8:Tổng tài khoản tiền gửi của ngân hàng C .................................................. 87 Hình 3.9: Tổng số tiền vay tại ngân hàng C .............................................................. 88
9. vii TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN Xây dựng kịch bản chi trả bảo hiểm tiền gửi cho người gửi tiền là một bước vô cùng quan trọng để có thể chuẩn bị cho quá trình chi trả diễn ra hiệu quả, nhanh chóng và chính xác, từ đó thể hiện sự quan tâm đến nhu cầu của người gửi tiền và giảm thiểu chi phí kinh tế - xã hội của các vụ đổ vỡ ngân hàng. Chi trả tiền gửi được bảo hiểm còn đảm bảo quyền lợi bình đẳng của tất cả người gửi tiền và gia tăng niềm tin công chúng vào hệ thống ngân hàng. Đặc biệt nếu xét về góc độ cần chấm dứt hoạt động của những ngân hàng không có khả năng phát triển trong hệ thống có quá nhiều ngân hàng yếu kém. Người gửi tiền được bồi thường trên cơ sở tiền được tích lũy từ các khoản tiền gửi của họ tại các ngân hàng (tối đa lên đến hạn mức chi trả). Qua nghiên cứu, xây dựng đề tài, người viết đã có cách thức làm việc hiệu quả, hiểu biết sâu rộng hơn về hoạt động chi trả tiền gửi được bảo hiểm tại Việt Nam, đưa ra được kịch bản mô phỏng chi trả BHTG được bảo hiểm tại NHTM có tính khả thi và các giải pháp thực hiện nhằm hoàn thiện nghiệp vụ chi trả tiền gửi được bảo hiểm không chỉ đối với hệ thống QTDND mà có thể áp dụng cho cả các NHTM trong thời gian tới.
10. viii DANH MỤC VIẾT TẮT Từ viết tắt Giải nghĩa BHTG Bảo hiểm tiền gửi BHTGVN Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam BTC Bộ Tài chính CCCD Căn cước công dân CDIC Bảo hiểm tiền gửi Canada CMND Chứng minh nhân dân CNTT Công nghệ thông tin FDIC Bảo hiểm tiền gửi Mỹ GDP Tổng sản phẩm quốc nội HĐQT Hội đồng quản trị HTXTD Hợp tác xã tín dụng IADI Hiệp hội bảo hiểm tiền gửi quốc tế KSĐB Kiểm soát đặc biệt NHHTX Ngân hàng hợp tác xã NHNN Ngân hàng Nhà nước NHNNVN Ngân hàng Nhà nước Việt Nam NHTM Ngân hàng thương mại PDIC Bảo hiểm tiền gửi Philippine QLTP&CT Quản lý thu phí và chi trả QTDND Quỹ tín dụng nhân dân TCBHTG Tổ chức bảo hiểm tiền gửi TCTD Tổ chức tín dụng TCTGBHTG Tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi SCV Quản lý khách hàng cá nhân SDIC Tổng công ty BHTG Singapore