Luận văn Xử lý nợ xấu theo lộ trình thực hiện phương án tái cơ cấu giai đoạn 2016- 2020 tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam

Nội dung tài liệu: Luận văn Xử lý nợ xấu theo lộ trình thực hiện phương án tái cơ cấu giai đoạn 2016- 2020 tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG ---------***--------- LUẬN VĂN THẠC SĨ XỬ LÝ NỢ XẤU THEO LỘ TRÌNH THỰC HIỆN PHƯƠNG ÁN TÁI CƠ CẤU GIAI ĐOẠN 2016- 2020 TẠI NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM Ngành : Tài chính – Ngân hàng NGUYỄN THỊ THU Hà Nội, 2020
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG ---------***--------- LUẬN VĂN THẠC SĨ XỬ LÝ NỢ XẤU THEO LỘ TRÌNH THỰC HIỆN PHƯƠNG ÁN TÁI CƠ CẤU GIAI ĐOẠN 2016- 2020 TẠI NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM Ngành : Tài chính – Ngân hàng Mã số: 1806030060 Họ và tên học viên: Nguyễn Thị Thu Người hướng dẫn: PGS, TS Nguyễn Việt Dũng Hà Nội, 2020
3. i LỜI CAM ĐOAN Tôi đã đọc và hiểu về các hành vi vi phạm sự trung thực trong học thuật. Tôi cam kết bằng danh dự cá nhân rằng nghiên cứu này này do tôi tự thực hiện và không vi phạm yêu cầu về sự trung thực trong học thuật. Hà Nội, ngày tháng năm 2020 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Thu
4. ii LỜI CẢM ƠN Trước tiên, tôi xin gửi lời cảm ơn tới Người hướng dẫn luận văn của tôi, PGS, TS Nguyễn Việt Dũng, người đã tạo mọi điều kiện, động viên và giúp đỡ tôi hoàn thành tốt luận văn này. Trong suốt quá trình nghiên cứu, Thầy đã hướng dẫn, trợ giúp và động viên tôi rất nhiều. Sự hiểu biết sâu sắc về khoa học, cũng như kinh nghiệm của Thầy chính là tiền đề giúp tôi học được kinh nghiệm quý báu. Xin cảm ơn khoa Sau đại học, khoa Tài chính- Ngân hàng, phòng Đào tạo trường Đại học Ngoại Thương Hà Nội đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi làm việc trên khoa để tiến hành tốt luận văn. Tôi cũng xin cảm ơn bạn bè và gia đình đã luôn bên tôi, động viên tôi những lúc khó khăn để có thể vượt qua và hoàn thành tốt luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn!
5. iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................................ i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................................. ii MỤC LỤC ...................................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................. vii DANH MỤC BẢNG ...................................................................................................... xi DANH MỤC BIỂU ĐỒ................................................................................................. xi DANH MỤC LƯU ĐỒ ................................................................................................. xii TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN ............................................... xiii LỜI MỞ ĐẦU ................................................................................................................. 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................................ 1 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu .......................................................................... 3 2.1 Tổng quan nghiên cứu trong nước ..................................................................... 3 2.2 Tổng quan nghiên cứu nước ngoài ..................................................................... 6 2.3 Khoảng trống trong các nghiên cứu ................................................................... 8 3. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu............................................................................. 8 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ......................................................................... 8 5. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................................... 9 6. Kết cấu của luận văn ............................................................................................ 10 CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ NỢ XẤU VÀ XỬ LÝ NỢ XẤU TRONG QUÁ TRÌNH TÁI CƠ CẤU NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI .................. 11 1.1 Những vấn đề cơ bản về tái cơ cấu ngân hàng thương mại ........................... 11 1.1.1 Khái niệm tái cơ cấu ngân hàng ............................................................. 11 1.1.2 Sự cần thiết phải tiến hành tái cơ cấu .................................................... 12 1.1.3 Các giải pháp tái cơ cấu hệ thống ngân hàng ....................................... 13 1.2 Những vấn đề cơ bản về nợ xấu tại ngân hàng thương mại........................... 15 1.2.1 Khái niệm về nợ xấu ................................................................................ 15 1.2.2 Phân loại nợ xấu ..................................................................................... 17 1.2.2.1 Nợ xấu xác định theo phương pháp định lượng..................................... 17 1.2.2.2 Nợ xấu xác định theo phương pháp định tính ........................................ 18 1.2.3 Nguyên nhân phát sinh nợ xấu .............................................................. 19
6. iv 1.2.3.1 Nguyên nhân từ phía Ngân hàng ........................................................... 19 1.2.3.2 Nguyên nhân từ phía Khách hàng vay ................................................... 20 1.2.3.3 Nguyên nhân khách quan khác .............................................................. 20 1.2.4 Các chỉ tiêu đánh giá/đo lường nợ xấu .................................................. 22 1.2.5 Các tác động của nợ xấu ......................................................................... 23 1.2.5.1 Tới các NHTM ....................................................................................... 23 1.2.5.2 Tới nền kinh tế ........................................................................................ 23 1.3 Những vấn đề cơ bản về xử lý nợ xấu trong quá trình tái cơ cấu ngân hàng thương mại ................................................................................................................ 24 1.3.1 Xử lý nợ xấu trên giác độ của NHTM .................................................... 24 1.3.1.1 Cơ cấu lại khoản nợ ............................................................................... 24 1.3.1.2 Chuyển nợ thành vốn góp ...................................................................... 26 1.3.1.3 Mua bán các khoản nợ ........................................................................... 26 1.3.1.4 Xử lý tài sản bảo đảm ............................................................................ 27 1.3.1.5 Sử dụng quỹ dự phòng rủi ro tín dụng ................................................... 28 1.3.2 Xử lý nợ xấu trên giác độ của cơ quản lý Nhà nước đối với NHTM .... 29 1.3.2.1 Cấp vốn, hỗ trợ thanh khoản cho hệ thống ngân hàng .......................... 29 1.3.2.2 Hoàn thiện môi trường pháp lý cho hoạt động ngân hàng .................... 29 1.3.2.3 Tăng cường hoạt động giám sát, thanh tra hệ thống ngân hàng ........... 30 1.4 Kinh nghiệm trong và ngoài nước về xử lý nợ xấu trong quá trình tái cơ cấu ngân hàng thương mại ............................................................................................. 31 1.4.1 Kinh nghiệm xử lý nợ xấu trong quá trình tái cơ cấu Ngân hàng thương mại trên thế giới ................................................................................... 31 1.4.1.1 Kinh nghiệm chung ................................................................................ 31 1.4.1.2 Kinh nghiệm của Hàn Quốc ................................................................... 32 1.4.2 Kinh nghiệm xử lý nợ xấu trong quá trình tái cơ cấu Ngân hàng thương mại tại Việt Nam .................................................................................. 34 1.4.2.1 Thực trạng nợ xấu ngân hàng tại Việt Nam ........................................... 34 1.4.2.2 Kinh nghiệm xử lý nợ xấu trong quá trình tái cơ cấu ngân hàng TMCP Đầu tư và phát triển Việt Nam (BIDV) .............................................................. 36 1.4.2.3 Kinh nghiệm xử lý nợ xấu trong quá trình tái cơ cấu ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam (Vietcombank) ............................................................ 38
7. v 1.4.3 Bài học rút ra cho các ngân hàng thương mại ...................................... 40 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ............................................................................................. 42 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC XỬ LÝ NỢ XẤU GẮN VỚI QUÁ TRÌNH TÁI CƠ CẤU NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 2016- 2020 ......................................................................................................... 43 2.1 Giới thiệu ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam .................................... 43 2.1.1 Quá trình hình thành và phát triển ........................................................ 43 2.1.2 Mô hình tổ chức ...................................................................................... 46 2.1.3 Phương án cơ cấu lại gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2016 - 2020 của Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam ................................................... 48 2.1.4 Tình hình hoạt động kinh doanh từ năm 2016 đến nay ........................ 50 2.2 Thực trạng nợ xấu và xử lý nợ xấu trong quá trình tái cơ cấu giai đoạn 2016- 2020 tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam ................................. 54 2.2.1 Thực trạng nợ xấu tại Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam ..... 54 2.2.1.1 Tỷ lệ nợ xấu qua các năm ...................................................................... 54 2.2.1.2. Phân tích bản chất, cơ cấu nợ xấu tại NHCT ....................................... 55 2.2.2 Cách thức xử lý nợ xấu của Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam ................................................................................................................... 59 2.2.2.1 Quy trình quản lý nợ xấu tại VietinBank ............................................... 59 2.2.2.2 Nhận biết và phân loại nợ xấu ............................................................... 63 2.2.2.3 Đo lường nợ xấu ................................................................................... 63 2.2.2.4 Các giải pháp ngăn ngừa nợ xấu ........................................................... 64 2.2.2.5 Các giải pháp xử lý nợ xấu .................................................................... 69 2.3 Đánh giá kết quả thực hiện công tác xử lý nợ xấu giai đoạn 2016- 2020 tại ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam ............................................................ 77 2.3.1 Kết quả đạt được ...................................................................................... 77 2.3.2 Hạn chế, tồn tại và nguyên nhân ............................................................ 80 2.3.2.1 Hạn chế, tồn tại ...................................................................................... 80 2.3.2.2 Nguyên nhân .......................................................................................... 80 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG XỬ LÝ NỢ XẤU GẮN VỚI QUÁ TRÌNH TÁI CƠ CẤU NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM ...... 84 3.1 Định hướng trong công tác xử lý nợ xấu gắn với quá trình tái cơ cấu của VietinBank ................................................................................................................ 84
8. vi 3.1.1 Định hướng chung .................................................................................. 84 3.1.2 Định hướng, kế hoạch cụ thể năm 2020 ................................................ 85 3.2 Các giải pháp tăng cường xử lý nợ xấu tại VietinBank .................................. 88 3.2.1 Kiểm soát chặt chẽ từ khâu cho vay đến khâu kiểm soát sau khi cấp tín dụng. .................................................................................................................. 88 3.2.2 Nâng cao chất lượng quản trị rủi ro và tăng cường hiệu quả của công tác kiểm tra kiểm soát nội bộ. .......................................................................... 89 3.2.3 Đưa ra các quy định về cơ cấu nợ phù hợp, kịp thời ............................. 90 3.2.4 Xây dựng chính sách dự phòng rủi ro phù hợp ..................................... 91 3.2.5 Quản lý chặt chẽ, hiệu quả các khoản nợ đã bán cho VAMC .............. 91 3.2.6 Tăng cường các biện pháp xử lý tài sản bảo đảm ................................. 91 3.2.7 Giám sát nợ xấu một cách có hiệu quả thông qua hoạt động phân tích, phân loại nợ xấu theo định kỳ ......................................................................... 92 3.3 Một số kiến nghị ................................................................................................. 93 3.3.1 Kiến nghị với Chính phủ ......................................................................... 93 3.3.2 Kiến nghị với Ngân hàng nhà nước Việt Nam ...................................... 95 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ............................................................................................. 97 KẾT LUẬN ................................................................................................................... 98 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................. 100 Phụ lục 1: Cơ sở pháp lý cho quá trình tái cơ cấu gắn với xử lý nợ xấu tại Việt Nam ......................................................................................................... 105 1. Khung pháp lý về xử lý nợ xấu ................................................................... 105 2. Thuận lợi ..................................................................................................... 110 3. Khó khăn ..................................................................................................... 111
9. vii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Nguyên nghĩa tiếng STT Chữ viết tắt Nguyên nghĩa Tiếng Anh Việt 1 AMC Công ty quản lý tài sản Asset Management Company Hiệp hội các quốc gia Association of Southeast Asian 2 ASEAN Đông Nam Á Nations 3 ATM Máy rút tiền tự động Automated Teller Machine 4 BCTC Báo cáo tài chính Ngân hàng thương mại 5 BIDV cổ phần Đầu tư và phát triển Việt Nam Ngân hàng thanh toán Bank for International 6 BIS quốc tế Settlements 7 BKS Ban kiểm soát 8 BLĐ BLĐ Trung tâm Thông tin tín 9 CIC Credit Information Center dụng quốc gia Việt Nam 10 CMCN Cách mạng công nghiệp 11 CN Chi nhánh 12 CNTT Công nghệ thông tin 13 CSTT chính sách tiền tệ 14 CTCK Công ty chứng khoán 15 CTD Cấp tín dụng 16 ĐHĐCĐ Đại hội đồng cổ đông
10. viii Nguyên nghĩa tiếng STT Chữ viết tắt Nguyên nghĩa Tiếng Anh Việt 17 DN Doanh nghiệp 18 DNNN Doanh nghiệp nhà nước Doanh nghiệp vừa và 19 DNVVN nhỏ 20 DPRR Dự phòng rủi ro Ngân hàng trung ương 21 ECB European Central Bank Châu Âu Đầu tư trực tiếp nước 22 FDI Foreign Direct Investment ngoài 23 GDP Tổng sản phẩm quốc nội Gross Domestic Product 24 HĐCV Hợp đồng cho vay 25 HĐQT Hội đồng quản trị 26 HĐXLTD Hội đồng xử lý tín dụng Hội đồng Chuẩn mực kế International Accounting 27 IASB toán quốc tế Standards Committee 28 IMF Quỹ Tiền tệ quốc tế International Monetary Fund Ngân hàng Phát triển 29 KDB Korea Development Bank Hàn Quốc 30 KH Khách hàng 31 KTD Khoản tín dụng Kiểm tra kiểm soát nội 32 KTKSNB bộ 33 NCVĐ Nợ có vấn đề